Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία, είχε γράψει ο Ανδρέας Κάλβος στις Ωδές του. Ο εθνικός μας ποιητής δεν γνώριζε τότε που έγραψε αυτόν τον στίχο για τα όσα θα επακολουθούσαν κατά τον θλιβερό όσο και φρικτό Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Το βιβλίο αυτό του Φρανκλ είναι η απόδειξη πως κάθε όλεθρος έχει και την θετική του πλευρά με την έννοια πως κάποιος αποκομίζει κέρδη από την οπτική γωνία της ζωής. Αλλάζει τη θέαση των πραγμάτων και γίνεται πιο σοφός, μεταβάλλεται εντός και πορεύεται με διαφορετική πορεία στο υπόλοιπο της ζωής του. Ο Φρανκλ μέσα από το Ναι στη ζωή γίνεται παράδειγμα προς μίμηση για όσους θέλουν να εγκαταλείψουν την προσπάθεια για τη δική τους αναγέννηση. Ο ίδιος πέρασε τόσες κακουχίες και όμως έμεινε ζωντανός χάρη στην επιμονή του και την υπομονή του, για τη ζωή που είχε μοναδικό νόημα για εκείνον.
Ένας μοναδικά γενναίος μαχητής της ζωής
Το βιβλίο αυτό προέκυψε μέσα από διαλέξεις που ο ίδιος έδωσε μετά την αποφυλάκισή του από το στρατόπεδο συγκέντρωσης όπου ήταν αιχμάλωτος και βίωσε όλη την τραγική ιστορία των θαλάμων αερίου και τα βασανιστήρια, από τα οποία ο ίδιος ευτυχώς γλίτωσε. Μέσα στα θύματα του πολέμου και των στρατοπέδων βρισκόταν η σύζυγός του, η οποία ειρήσθω εν παρόδω ήταν έγκυος, αλλά και οι ίδιοι του οι γονείς. Ο ίδιος, παρόλες τις απώλειες που είχε, κατάφερε να μείνει όρθιος και να μεταδώσει σε όλους εμάς τη χαρά της ζωής και το πώς μπορούμε να πούμε ναι στη ζωή παρά τα χτυπήματα της μοίρας. Γενναίος μέχρι τέλους, άντεξε και έζησε, δεν λύγισε αν και θα μπορούσε και με το λόγο του προσφέρει την ευκαιρία σε τόσους ανθρώπους να δουν το νόημα της ζωής με άλλα μάτια.
Ο Φρανκλ, μέσα στην φρίκη του Άουσβιτς, μπόρεσε να αντέξει τις κακουχίες αλλά κυρίως μπόρεσε να αντέξει το συναισθηματικό και ψυχικό φορτίο, ένα βαρύ φορτίο καθώς βρέθηκε εκεί μόνος αντιμέτωπος με τον θάνατο που του χτυπούσε την πόρτα κάθε μέρα και αυτός έπρεπε να αντλήσει τις δυνάμεις εκείνες που θα τον διατηρούσαν στη ζωή. Αναζητούσε ουσιαστικά τον λόγο της ύπαρξής του για να επιβεβαιώσει την ρήση του Νίτσε που αναφέρει πως αυτοί που έχουν ένα γιατί για να ζουν μπορούν να αντέξουν το κάθε πώς. Το Ναι στη ζωή δεν είναι ένα απλό βιβλίο, δεν είναι μυθιστόρημα, δεν είναι δοκίμιο, δεν είναι αυτοβιογραφία, δεν είναι τίποτα και είναι όλα αυτά μαζί. Κατά βάση, είναι ένας οδηγός επιβίωσης μέσα από μία ψυχαναλυτική ματιά στο εσωτερικό του ανθρώπινου μυαλού που έχει ανάγκη να θέσει στον εαυτό του ερωτήματα για να λάβει κάποιες ενδεχομένως απαντήσεις.
Μέσα από συνθήκες απίστευτης βαρβαρότητας και βαναυσότητας, μέσα σε ένα περιβάλλον απάνθρωπο, με σκηνές αγριότητας τις οποίες κανείς αδυνατεί να πιστέψει ενώ τις διαβάζει, ο Φρανκλ ξαναγεννιέται. Περιγραφές όπως αυτές που διαβάζουμε στο βιβλίο αυτό μέσα από τα λόγια του Φρανκλ, μας αφήνουν άναυδους και μένουμε πραγματικά ενεοί ως προς το κακό το οποίο ο άνθρωπος είναι ικανός να επιτελέσει. Για αυτόν τον λόγο, το μάθημα περί νοήματος ζωής είναι τόσο ισχυρό και τόσο ζωντανό και ας έχουν περάσει τόσα χρόνια. Ο Φρανκλ αυτές τις απαντήσεις και αυτά τα ερωτήματα έθεσε πρώτα ο ίδιος στον εαυτό του, δηλαδή κάθισε ο ίδιος στο ανάκλιντρο της ψυχανάλυσης του και συνομίλησε με τον εαυτό του για να αυτοθεραπευτεί ή τουλάχιστον να προσπαθήσει να θεραπεύσει τις μέρες, τις ώρες και τα λεπτά που περνούσε εκεί μέσα, μήπως και βγει νικητής, έστω και χωρίς σάρκα.
Το Άουσβιτς, όπως και όλα όσα συνέβησαν και στα άλλα στρατόπεδα, είναι ένα γεγονός ως όλον, το οποίο θα μείνει και πρέπει να μείνει χαραγμένο στην μνήμη όλων ώστε να μην επαναληφθούν στο μέλλον τέτοιας μορφής αποτρόπαιες πράξεις που κανένας νους δεν μπορεί να χωρέσει. Όλοι αυτοί, οι εκατομμύρια άνθρωποι, ανάμεσά τους Πολωνοί, Σοβιετικοί, Εβραίοι, Ρομά και πολλοί άλλοι, οι οποίοι στα κρεματόρια και στους θαλάμους αερίων έπεσαν θύματα κάποιων ψυχοπαθών που διψούσαν για βία, σήμερα τιμώνται και μνημονεύονται μέσα από τα όσα αφηγείται ο Φρανκλ και μέσα από το παράδειγμα του Φρανκλ, ο οποίος με πίστη στη ζωή και κυρίως στον εαυτό του κέρδισε το στοίχημα και έμεινε ζωντανός, όταν οι πιθανότητες επιβίωσης σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι μηδαμινές.
“Οι πράξεις μας και οι ενέργειές μας δεν είναι ο μόνος τρόπος να δίνουμε στη ζωή μας νόημα, έστω κι αν μέσω αυτών απαντάμε υπεύθυνα στα ερωτήματα που θέτει η ζωή. Μπορούμε επίσης να εκπληρώνουμε την “αποστολή” μας ως ανθρώπινα όντα μέσω της αγάπης, και ειδικότερα μέσω της αγάπης για ό,τι είναι όμορφο, υψηλό, αγαθό”. Διακρίνουμε στο λόγο του μία φιλοσοφική διάσταση, έναν στοχασμό που μας γίνεται οικείος και τον οποίο μπορούμε να κατανοήσουμε, γιατί δεν αναλώνεται σε ακαδημαϊκές αναλύσεις, μα σε συμπεράσματα βγαλμένα από την ίδια τη ζωή και τις δοκιμασίες στις οποίες πολλές φορές μας υποβάλλει. Εξαιρετικά διδακτικός και διαφωτιστικός, ο λόγος του Φρανκλ είναι παρηγορητικός αλλά και γεμάτος με διδάγματα, τα οποία και προσαρμόζονται για τον καθένα μας βάση των δικών του βιωμάτων.
“Ό,τι και αν μας περιμένει στο μέλλον,
εμείς δεν παύουμε να λέμε ναι στη ζωή.
Θα έρθει άλλωστε εκείνη η μέρα –
που ελεύθεροι θα ‘μαστε πάλι”
“…οι αμφιβολίες ως προς το νόημα της ζωής εύκολα μπορούν να μας οδηγήσουν στην απόγνωση, η οποία με τη σειρά της μπορεί να μας οδηγήσει στην αυτοκτονία”
