Σε έναν πίνακά του ο Ευγένιος Ντελακρουά, όπως συνηθίζουμε να τον αποκαλούμε στα ελληνικά, αναπαριστά τις γυναίκες του Αλγερίου εντυπωσιασμένος από το ανατολίτικο τοπίο, τα χρώματα και τον εξωτικό χαρακτήρα των γυναικών. Ο Ανρί Ματίς -και αυτός από την Ταγγέρη- ζωγραφίζει τοπία και εσωτερικά χώρων σπιτιών αποτυπώνοντας και αυτός την αγάπη του και την έμπνευση που αντλεί από το πορφυρό. Η Ανατολή ανέκαθεν αποτελούσε σημείο αναφοράς και τόπο έμπνευσης για πολλούς λογοτέχνες, ζωγράφους, ποιητές και συγγραφείς. Ειδικά κατά τον 19ο αιώνα οπότε και η Ευρώπη ανακαλύπτει τη μαγεία των εξωτικών εικόνων ενός άλλου κόσμου, όχι και τόσο γνωστού μέχρι τότε αναδύεται μία ανάλογη ατμόσφαιρα αφήγησης. Πολλοί Γάλλοι λογοτέχνες λοιπόν όπως ο Φλωμπέρ και ο Ζεράρ ντε Νερβάλ θα ασχοληθούν επισταμένως και θα γεμίσουν τις σελίδες τους με ανταποκρίσεις από εκείνους τους τόπους.
Η γαλλική λογοτεχνία, με τις ιστορίες που πλάθουν οι συγγραφείς που την εκπροσωπούν, χαρίζει μέσα στους αιώνες στιγμές μοναδικής αναγνωστικής απόλαυσης στους αναγνώστες. Από την εποχή του Chretien de Troyes τον 12ο αιώνα, που θεωρείται ο πρώτος γάλλος μυθιστοριογράφος μέχρι και το σήμερα, ο γαλλικός λογοτεχνικός κόσμος είναι πλούσιος σε αφηγήσεις παντός τύπου. Είναι μία περιπέτεια εξαίρετου κάλλους, ένας γοητευτικός περίπατος που συνεχίζει να μας συνεπαίρνει. Είναι πάντα επίκαιρη η γαλλική λογοτεχνία και πάντα μία συναρπαστική αφορμή να την ανακαλύπτουμε καθώς ξεδιπλώνεται με τον ανθρωποκεντρικό αλλά και εξαιρετικά ρομαντικό της χαρακτήρα που όπως εδώ εμπνέεται από τη μακρινή Ανατολή. Η γαλλική λογοτεχνία του ρεαλισμού, του νατουραλισμού, του ρομαντισμού και τόσων άλλων κινημάτων διαπρέπει με μία σθεναρή πίστη στον ανθρωποκεντρισμό, μιλώντας ανοιχτά ή έμμεσα για τα πάθη, τις σκέψεις, τους έρωτες, τις αγωνίες του ανθρώπου.
Ένα μακρινό ταξίδι στον κόσμο της Ανατολής
Η ιστορία του Χαλίφη Χακίμ αποτελεί ένα επεισόδιο από το ευρύτερο έργο του Νερβάλ που είχε ονομάσει Ταξίδι στην Ανατολή και στο οποίο κατέγραψε όλες τις εικόνες ενός διαφορετικού κόσμου, ενός κόσμου με διαφορετικές συνήθειες και νοοτροπίες, έναν κόσμο σαγηνευτικό και συναρπαστικό όπου το παραμύθι και οι αφηγήσεις ερώτων είναι σε πρώτη προβολή. Είναι όμως και ένας κόσμος άγριος και πολλές φορές βάρβαρος όπου η δικαιοσύνη αποδίδεται με καίριο τρόπο και δίχως συμβιβασμούς και υποχωρήσεις, είναι ένας κόσμος όπου τα όρια όταν ξεπερνιούνται τότε επιβάλλεται αυστηρή τιμωρία και μάλιστα με φόρο αίματος, κάτι που επιβεβαιώνει πως τίποτα δεν μένει ατιμώρητο.
Ο έρωτας πολλές φορές μετατρέπεται σε απαγορευμένο καρπό όπου οι εραστές τιμωρούνται και αυτοί για να παραδειγματιστούν οι υπόλοιποι και να μην επαναλάβουν το ίδιο λάθος. Υπάρχει όμως λάθος στον έρωτα και πως μπορεί κάποιος να κάνει να σιωπήσει τον εσωτερικό του κόσμο σαν αγαπά και δίνεται ολοκληρωτικά; Ερωτήματα αναπάντητα από την πρώτη στιγμή που ο άνθρωπος ερωτεύτηκε και παραδόθηκε αδύναμος στα βέλη του ισχυρού θεού Έρωτα. Ο Χαλίφης Χακίμ και η ιστορία αγάπης με την αδελφή του είναι μια ιστορία που προκύπτει από την ανάγκη του πρώτου να σώσει την αδελφή του από έναν γάμο δίχως νόημα και μέλλον, είναι η ανάγκη του να την προστατεύσει αλλά παράλληλα και να σώσει την τιμή της οικογένειας από έναν σύζυγο ανάξιο. Είναι όμως και μια παγίδα για την αδυναμία του ανθρώπου να ελέγξει τα ίδια του τα πάθη.
Ο Χαλίφης είναι αποφασισμένος για όλα γνωρίζοντας πως αυτό που έχει αποφασίσει είναι ενάντια σε κάθε κοινωνική επιταγή. Και όμως από τη θέση που υπηρετεί και κυρίως από πόθο για την αδερφή του θα επιδοθεί σε έναν έρωτα δίχως αύριο που θα τον οδηγήσει στον περίφημο γάμο. Αγνοεί τους κινδύνους ή μάλλον αδιαφορεί για αυτούς και απευθυνόμενος στην αδελφή του αναφέρει χαρακτηριστικά: “”Σεταλμούλκ” είπε ο Χακίμ “σκέφτηκα πολύ καιρό για να σου βρω σύζυγο, κανένας άντρας όμως δεν είναι άξιος για σένα. Το θεϊκό σου αίμα δεν πρέπει να αναμειχθεί και να χαλάσει. Πρέπει να μεταβιβάσουμε ανέπαφο στο μέλλον το θησαυρό που μας έδωσε το παρελθόν. Εγώ, ο Χακίμ, ο χαλίφης, ο κύριος του ουρανού και της γης, θα γίνω ο άντρας μου: ο γάμος μας θα γίνει σε τρεις μέρες. Αυτή είναι η ιερή μου θέληση”.
Ο Χαλίφης θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο από πολλούς και αυτό που επιχειρεί είναι να θέση σε πλήρη εφαρμογή το σχέδιό του και να το φτάσει μέχρι το τέλος. Αυτό που όμως δεν είχε υπολογίσει σωστά είναι οι αντιδράσεις τόσο της αδελφής του όσο και των γύρω του, αυτό που θα εισπράξει ως αντίδραση και ως απάντηση τελική είναι κάτι που δεν το φανταζόταν ούτε ο ίδιος γιατί τόσο καιρό είχε αψηφήσει επιδεικτικά τις προειδοποιήσεις από το εσωτερικό του μέτωπο. Φυλακισμένος και διωγμένος, παραπλανημένος από μια πλεκτάνη εις βάρος του βρίσκεται ανήμπορος και αγκαλιά με τον ίδιο τον θάνατο. Υπήρξε παθιασμένος και τυφλωμένος από το πάθος του και είχε οδηγηθεί δυστυχώς σε επικίνδυνες ατραπούς και σε περίεργα μονοπάτια, τώρα πλήρωνε το τίμημα που του αναλογούσε, όχι γιατί το άξιζε αλλά γιατί τον είχαν προδώσει και δεν το είχε αντιληφθεί έγκαιρα.
Ο Νερβάλ ντύνει την ιστορία με δραματικό ύφος και αφηγείται με τέτοια ποιητικότητα και λυρικότητα το επεισόδιο αυτό που κανείς δεν μπορεί να μείνει ασυγκίνητος. Ο κόσμος της Ανατολής τροφοδοτεί το κοινό με ιστορίες εφάμιλλες των Χιλίων και μία νυχτών, έτσι που όλος ο 19ος αιώνας θα είναι πλούσιος σε τέτοιες αφηγήσεις από τόσους πολλούς δημιουργούς.
“Η ανθρώπινη γλώσσα μπορεί να εκφράσει μόνο αισθήματα που ταιριάζουν με τη φύση μας”
“Ορισμένες στιγμές ο Χακίμ έφτανε να αμφιβάλλει για τον εαυτό του σαν τον Γιο του ανθρώπου στο όρος των Ελαιών”
