Το βιβλίο αυτό αποτελεί εκδοτικό γεγονός για τα ελληνικά γράμματα, πρόκειται για μία δίγλωσση έκδοση εξαιρετικά δουλεμένη και συναισθηματικά φορτισμένη με όλον αυτό τον πλούτο των ρομαντικών ποιητών της Αγγλικής σχολής, μιας σχολής που συμπεριλαμβάνει τους πολύ οικείους σε εμάς Πέρσι Σέλλευ και Λόρδο Βύρωνα και βέβαια ονόματα κορυφαία της λογοτεχνίας αλλά και της τέχνης όπως ο μοναδικός Ουίλιαμ Μπλέηκ αλλά και ο Τζον Κίτς. Ουδείς μπορεί να λησμονήσει τον Κόλριτζ και τον Γουόρτζγουορθ. Όλοι αυτοί οι ποιητές και λογοτέχνες υπήρξαν επιφανή μέλη μιας σχολής που άφησε ιστορία και βέβαια δρούσε παράλληλα και με τις άλλες σχολές της Ευρώπης, μιας και το κίνημα του Ρομαντισμού είχε απλωθεί σε όλη τη Γηραιά ήπειρο και στόχευε στην επιρροή των συνειδήσεων και στην επιβράδυνση της παρακμής της ανθρώπινης φύσης.
Ένα πρωτοποριακό κίνημα στην υπηρεσία του ανθρώπου
Οφείλουμε να αποδώσουμε τα συγχαρητήρια στην επιμελήτρια του τόμου αυτού, στις μεταφράστριες του βιβλίου, σε όλους όσοι συνέβαλαν στην έκδοση αυτού του σπουδαίου βιβλίου, ενός βιβλίου που αξίζει να υπάρχει σε κάθε σπίτι. Ζούμε «στην εποχή των επαναστάσεων» είχε πει κάποτε ο ιστορικός Έρικ Χόμπσμπαουμ σε ένα από τα βιβλία του. Βρισκόμαστε στο τέλος του 18ου αιώνα οπότε κυριαρχεί η βαριά κληρονομιά της βασιλικής και αριστοκρατικής παράδοσης στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, όπως είναι η Μεγάλη Βρετανία, η Γερμανία, η Γαλλία και η Ισπανία. Χώρες όπου ο Ρομαντισμός θα βρει πρόσφορο έδαφος και θα ανθίσει μέσα από την διάθεση προσωπικοτήτων όπως είναι ο Γκαίτε, ο Ουγκώ, ο Γκόγια και ο Μπλέηκ να αντιταχθούν στον νεοκλασικισμό για να κομίσουν τον αέρα ενός νέου πρωτοποριακού ρεύματος.
Κάθε περίοδος της πρόσφατης ιστορίας – η τέχνη ακολουθεί και αντιδρά στα γεγονότα της ιστορίας – έχει σημαδευτεί από τη γέννηση ενός νέου καλλιτεχνικού κινήματος, ενός νέου φορέα που μέσω των έργων θα προσπαθήσει να κομίσει μία καινοτόμα ματιά. Αυτή η ίδια ληξιαρχική πράξη γεννήσεως προκύπτει και από την φιλοδοξία μιας ομάδας ανθρώπων να απεμπολήσουν τον ρόλο και την ιδιότητα των συνεχιστών μιας ξεπερασμένης λογικής και φιλοσοφίας που σαφώς δεν τους ταιριάζει και δεν συνάδει με το δικό τους πνεύμα την συγκεκριμένη εκείνη περίοδο. Την ιστορία της περιόδου αυτής γράφουν με τα ρηξικέλευθα, πρωτοπόρα και γεμάτα συναισθηματική επανάσταση ποιήματα οι συγκεκριμένοι ποιητές και διαβάζουμε από το τα Τραγούδια της εμπειρίας του 1794 του εκκεντρικού ζωγράφου και λογοτέχνη Ουίλιαμ Μπλέηκ: “Όταν τ’ αστέρια ρίξαν τ’ ακόντια/Βρέχοντας τον Παράδεισο με δάκρυα/Άραγε χαμογέλασε το έργο του σαν είχε δει; Ίδιος έπλασε εσένα, ίδιος και το Αρνί;”.
Το κίνημα του ρομαντισμού γεννήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ου μέσα από την ανάγκη έκφρασης και ανάδειξης μιας διαφορετικής προσέγγισης στον τρόπο αντίληψης του κόσμου. Το κίνημα ξεκίνησε αρχικά από την λογοτεχνία και επεκτάθηκε ύστερα τόσο στην λογοτεχνία όσο και στην μουσική, δηλαδή τέχνες που παραδοσιακά έχουν αυτό το ερέθισμα να προβάλουν την πρωτοπορία, ένα χαρακτηριστικό που σε κάθε περίοδο της ιστορίας της τέχνης γίνεται ακόμα πιο έντονο, ειδικά μέσα στον 20ο αιώνα. Το κίνημα του ρομαντισμού εναντιωνόταν ως προς το καλλιτεχνικό του μέρος σε έναν στείρο ακαδημαϊσμό και αυτή την πίστη στον κλασικισμό από τον όποιο έλειπε το συναίσθημα. Γιατί ο όρος ρομαντισμός, που χρησιμοποιούμε σήμερα κατά κόρον, είναι η επιθυμία ένταξης των συναισθημάτων όχι τόσο εναντίον της λογικής, όσο εναντίον της μονόπλευρης κυριαρχίας της λογικής.
Εκείνη την εποχή το κίνημα του Διαφωτισμού διαδραμάτιζε κομβικό ρόλο και ο ρομαντισμός ακολουθεί ιστορικά το φιλοσοφικό αυτό κίνημα αλλά πηγαίνει ενάντια στον ορθολογισμό που αυτό προτείνει. Θα βαδίσει όμως μέσω ισχυρού δεσμού με το έργο του Ζαν Ζακ Ρουσσώ, ο οποίος προβάλλει μία πιο συγκινησιακά φορτισμένη προσέγγιση της ζωής και των κανόνων που την διέπουν. Χαρακτηριστική η παρακάτω άποψή του: «Οι φορείς της εκτελεστικής εξουσίας δεν είναι αφέντες του λαού, μα υπάλληλοί του. Ο λαός πρέπει να μπορεί να τους διορίζει και να τους απολύει όποτε θέλει. Δεν υπάρχει θέμα να συμβληθούν με το λαό, πρέπει να τον υπακούσουν». Αντιπροτείνει μία μεγαλύτερη ευαισθησία στα κοινωνικά αιτήματα που προκάλεσαν την Γαλλική Επανάσταση. Εξάλλου, η τελευταία ήταν και αυτή που προκάλεσε κρίση στον Διαφωτισμό καθώς απέδειξε πως στα σπλάχνα της φώλιασαν ιδέες που απείχαν από την εκπεφρασμένη πραγματική ανάγκη μη διαφωτισμένων μαζών για περισσότερη ελευθερία και ανεξαρτησία κινήσεων, για έναν ρόλο πρωταγωνιστικό στα πολιτικά τεκταινόμενα και τις αποφάσεις.
Στη διαφωτιστική και άρτια εισαγωγή του βιβλίου διαβάζουμε από τη κ. Μαρία Σχοινά πως “ο Γάλλος φιλόσοφος Rousseau ενέπνευσε τους Άγγλους ρομαντικούς τόσο με το μοντέλο του αισθαντικού ανθρώπου και της φυσικής εκπαίδευσης που προώθησε με τα μυθιστορήματά του, όσο και με την εναντίωσή του στον πολιτισμό και στις καταστροφικές επιπτώσεις του για τον άνθρωπο και τη φύση”. Αυτό άλλωστε είναι και στα πλαίσια του πνεύματος του Ρομαντισμού, ενός κινήματος που προσπαθεί να παλέψει ενάντια στην όλο και επιταχυνόμενη βιομηχανική επανάσταση και να κατευθύνει το σύγχρονο άνθρωπο σε μια άλλη πιο ρομαντική θέαση και αίσθηση των πραγμάτων, αυτής της συνεχιζόμενης και ασυγκράτητης εξέλιξης δίχως φίλτρα και προϋποθέσεις. Αυτό το κίνημα διακόσια χρόνια μετά θα ήταν αναμφίβολα ένα αναγκαίο κίνημα για την εποχή μας που έχει πλέον εκτοξευθεί σε άλλη διάσταση όπου ο ρομαντισμός είναι ο τελευταίος τροχός της αμάξης και λίγο θέλει για να σπάσει και αυτός εις τα εξ ων συνετέθη.
“Σ’ εκείνες τις πλεξίδες που αφέθηκαν λυμένες,
Απ’ τους ανέμους του Αιγαίου χαϊδεμένες ͘
Στις μαύρες βλεφαρίδες εκείνες στα ματόφυλλα
Που φιλάνε τα τρυφερά ροδάνθιστα σας μάγουλα“
George Gordon, Lord Byron Τραγούδι
“Είμαστε σαν σύννεφα που τη σελήνη μεσάνυχτα σκεπάζουν ͘
Τρέχουν τόσο ατίθασα, και λάμπουν, και τρέμουν,
Ανάβοντας αστραπιαία το σκοτάδι! – Δεν θα προλάβουν,
Η νύχτα τα τυλίγει και για πάντα φεύγουν:“
Percy Bysshe Shelley, Αλάστωρ ‘Η Το πνεύμα της μοναξιάς και άλλα ποιήματα
