Μια πολύ σπουδαία συγγραφέας είναι η Μιούριελ Σπαρκ, μια συγγραφέας με πλήθος μυθιστορημάτων στην φαρέτρα της, με εμπειρίες από όλον τον κόσμο και ταξίδια από τα οποία άντλησε ιδέες. Η ίδια ταξίδεψε σε ΗΠΑ, Ιταλία και άλλες χώρες και σε αυτήν την κοσμοπολίτικη περιπλάνηση που έζησε με το δικό της τρόπο μας συστήνεται. Από ό,τι μαθαίνουμε από την πολύ διαφωτιστική εισαγωγή του επίσης συγγραφέα Άντριου ‘Ο Χάγκαν, η ίδια ήταν ιδιαίτερα κομψή και αρεσκόταν να αγοράζει είδη όπως φορέματα, περούκες και πολλά άλλα. Αυτή λοιπόν την αγάπη της για τη μόδα και τις αγορές συνδυάζει στο μυθιστόρημα για να τις χρησιμοποιήσει ως προπύργιο και εφαλτήριο αφήγησης. Η συμβολή της στη λογοτεχνία και η προσφορά της θα έπρεπε να γίνει αντικείμενο σκέψης για την βράβευσή της με Νόμπελ, κάτι που δυστυχώς δεν πραγματοποιήθηκε.
Μια γυναίκα έρμαιο της σαγήνης της και θύμα ενός φαινομένου με διάρκεια
Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα σχεδόν αυτοβιογραφικό και αναφέρεται πως το έγραψε σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και μαζί με το άλλο σπουδαίο της μυθιστόρημα, την Δεσποινίδα Μπρόντι, αποτελεί ένα εκ των σημαντικότερων που μας άφησε σαν έφυγε πλήρης ημερών. Έχει την μοναδική ικανότητα και τη δεξιοτεχνία στον λόγο να μας συναρπάζει γιατί τα όσα περιγράφει είναι αληθοφανή και πολλές φορές σκληρά. Η θέση της γυναίκας είναι στο επίκεντρο της αφήγησής της, όντας γυναίκα η ίδια, και μας κάνει κοινωνούς μιας ιστορίας η οποία και θα μπορούσε να συμβεί σε κάθε γυναίκα. Έχει πολύ έντονο ενδιαφέρον η καταγραφή των γεγονότων και είναι δυστυχώς επίκαιρο το μυθιστόρημα καθώς η σημερινή κατάσταση με όλο και περισσότερα βίαια επεισόδια κατά γυναικών αναδεικνύει ένα φλέγον ζήτημα.
Η Λιζ, η πρωταγωνίστριά της, μια πολύ εκκεντρική φυσιογνωμία με ιδιοτροπίες και κάπως δύστροπη στην συμπεριφορά της, δυστυχώς προκαλεί το ανδρικό φύλο με τη γοητεία της, δεν φταίει σε αυτό, και βρίσκεται στο στόχαστρο θέτοντας τον εαυτό της σε κίνδυνο από ό,τι μπορούμε να συμπεράνουμε μέσω της αφήγησης. Θα προχωρήσει σε βήματα όχι ασυναίσθητα ή επιπόλαια, ωστόσο αυτή η τόλμη της θα της κοστίσει σε χρόνο προσωπικό και θα βρεθεί σε θέση επισφαλή. Στην προσπάθεια να προστατεύσει τον εαυτό της, θα αναγκαστεί να προστρέξει σε βοήθεια καθώς οι άντρες που την περιστοιχίζουν είναι ιδιαίτερα επιθετικοί και επιχειρούν να εκμεταλλευτούν το θάρρος της και την ανάγκη της για επικοινωνία. Τι συμβαίνει όμως άραγε όταν τα όνειρα για μια γυναίκα που επιθυμεί να ξεφύγει από τα τετριμμένα γίνονται ένας εφιάλτης και μια βουτιά στο πιο καταστροφικό σενάριο;
Η θέση της γυναίκας από αρχαιοτάτων χρόνων υπήρξε ανέκαθεν υποτιμημένη και σε καθεστώς υποταγής από τον πατριάρχη άντρα. Η γνώμη της δεν είχε ισχύ, δεν συμμετείχε σε κοινά και χρειάζονταν πολλοί αγώνες, όχι πάντα αναίμακτοι, για να μπορέσει η ίδια να εδραιώσει αυτή τη θέση από δευτερεύουσα σε σχέση με τον άντρα σε πρωτεύουσα, κάτι που ωστόσο πασχίζει ακόμα να επιτύχει γιατί ο δρόμος του ισότιμου ρόλου και της ίσης μεταχείρισης είναι ανηφορικός. Τα όσα περιγράφονται εδώ είναι μια μάστιγα του 20ου αιώνα και κυρίως του δεύτερου μισού. Η γυναίκα βρίσκεται, ειδικά σήμερα και πάλι, σε μόνιμη αμφισβήτηση, διεκδικεί τη θέση της όπως και η Λιζ απέναντι σε άντρες που δεν την σέβονται, δεν την υπολογίζουν και την θεωρούν κτήμα των ορέξεών τους. Το μήνυμα έμμεσα και άμεσα από την Σπαρκ είναι σαφές και καθοριστικό και όλα αυτά διαμηνύονται μέσα από το ξεδίπλωμα της ιστορίας της.
Ο Άντριου ‘Ο Χάγκαν γράφει χαρακτηριστικά στο σημείωμά του σε σχέση με το μυθιστόρημα: “Το μυθιστόρημα είναι ένα φιλοσοφικό αίνιγμα βουτηγμένο στον τρόμο, μια αλληγορία του όψιμου εικοστού αιώνα, ένα whydunnit σε μια αλλόκοτη δίεση ματζόρε, όπως λέει η Λιζ για το μυθιστόρημα που έχει μαζί της στο αεροπλάνο που έχει μαζί της στο αεροπλάνο. Και όμως, υπάρχει ένας ενδιαφέρων δυναμισμός απέριττος, χαρακτηριστικός της Σπαρκ, ο οποίος θέτει τους χαρακτήρες σε κίνηση, χωρίς συναισθηματισμό, για να συναντήσουν τα ιδιαίτερα στοιχεία ενός δυσάρεστου κόσμου”. Η γραφή της Σπαρκ είναι πραγματικά λιτή και έχει μια θεατρικότητα πολύ έντονη καθώς και έναν κινηματογραφικό χαρακτήρα που καθηλώνουν τον αναγνώστη και του δημιουργούν συναισθήματα συμπόνιας.
Η Σπαρκ εμποτίζει το μυθιστόρημα και με στοιχεία περιπέτειας καθώς και χαρακτηριστικά μυστηρίου όταν στο αποκορύφωμα της αφήγησης όπου περιγράφει την συνάντηση της Λιζ με τον Μπιλ που την απειλεί, ο αναγνώστης νιώθει πως συμμετέχει σε αυτό το κυνηγητό και σε αυτή την αγωνία της Λιζ να γλιτώσει από τα δίχτυα ενός αδίστακτου βιαστή. Οι φωνές της Λιζ είναι εκεί να μας θυμίσουν πόσο τρομακτικός είναι ο κόσμος, πόσο ψεύτικος είναι ο κόσμος, πόσο δύσκολες είναι οι ανθρώπινες σχέσεις και πόσο είναι δύσκολο για μια γυναίκα αβοήθητη να επιβιώσει σε τέτοιες συνθήκες όταν όλα γύρω της δείχνουν να τίθενται εν αμφιβόλω. Το μυθιστόρημα αγγίζει πολλές πτυχές του ανθρώπινου βίου και ως προς την ευρύτητα της δημιουργίας της Σπαρκ, η μεταφράστρια σημειώνει πολύ εύστοχα στο δικό της προλογικό σημείωμα τα εξής: “Η συγγραφή ήταν ο προορισμός της ζωής της και τον υπηρέτησε με αδιάλειπτη αφοσίωση. Πάντα είχε ένα ποίημα στα σκαριά και ποτέ δεν της έλειψαν οι ιδέες για μυθιστορήματα, διηγήματα και θεατρικά έργα”.
“Όταν δεν μιλάει ή δεν τρώει, τα χείλη της είναι συνήθως σφιχτά κλεισμένα σαν τραβηγμένη με χάρακα γραμμή ισολογισμού σε λογιστικό φύλλο…”
“Καθώς το μαχαίρι κατεβαίνει στον λαιμό της, η Λιζ ουρλιάζει, προφανώς μόλις αντιλαμβάνεται πόσο οριστική είναι η οριστικότητα…”
