Η άγρια φύση είναι ένα ανεκτίμητο αγαθό που σήμερα μαστίζεται από μια κλιματική κρίση, μια κρίση αποτέλεσμα των ανθρώπινων τραγικών λαθών σε πολλά επίπεδα. Ο άνθρωπος δίχως τη φύση είναι ένα τίποτα, είναι έρμαιο του τέλους του και σκιά του εαυτού του μέχρι να αφανιστεί, η φύση είναι το σπίτι μας, το μεγάλο σπίτι που όλοι οφείλουμε να φροντίζουμε επιμελώς. Η άγρια φύση λόγω πολλών παραγόντων συρρικνώνεται μέρα με τη μέρα, οι επιφάνειες άγριας ζωής δυστυχώς περιορίζονται με πρώτο και κύριο αίτιο την αδηφάγα ανθρώπινη δραστηριότητα. Η χλωρίδα και η πανίδα της γης υπόκεινται σε μια συνεχόμενη και δραστική μείωση του πεδίου ανάπτυξής τους, το περιβάλλον τους δέχεται απανωτά πλήγματα από διάφορους παράγοντες και καθεμία και καθένας από εμάς έχουμε την υποχρέωση και το καθήκον να βάλουμε φρένο στην καταστροφή. Είναι θλιβερό τα δάση να καίγονται, τα ζώα να πνίγονται από πλαστικά, το χώμα να μολύνεται, όλα αυτά έχουν συνέπειες στη δική μας υπόσταση. Η μητέρα φύση και τα είδη που την απαρτίζουν, αποτελούν την ασπίδα του ανθρώπου για να συνεχίσει να ζει στον πλανήτη Γη.
Οι μέλισσες, για παράδειγμα, παραμένουν απαραίτητες για τη ζωή του ανθρώπου και για τη συνέχεια της φύσης. Οι επιστήμονες αντιμετωπίζουν με έντονη ανησυχία την ολοένα και μεγαλύτερη μείωση του πληθυσμού των μελισσών διότι η μέλισσα είναι υπεύθυνη, με την καλή έννοια, για το 60-70% της γονιμοποίησης των φυτών και μία ενδεχόμενη εξαφάνισή της θα αποτελούσε τεράστια απειλή για το μέλλον της ζωής στον πλανήτη. Η ιστορία της ύπαρξης της μέλισσας πάει πολύ πίσω στον χρόνο, εικάζεται ότι ζει πάνω στον πλανήτη εδώ και τουλάχιστον 15 εκατομμύρια χρόνια και εναπόκειται σε εμάς να της εξασφαλίσουμε την βιωσιμότητά της για τα επόμενα πολλά χρόνια. Δεν εξασφαλίζουμε μόνο τη δική της βιωσιμότητα γιατί από την ασφαλή επιβίωσή της εξαρτάται και η δική μας, διότι δίχως την μέλισσα που είναι κύριος μοχλός και κινητήριος δύναμη ζωής, ο άνθρωπος θα βρεθεί σε μεγάλα αδιέξοδα.
Σε μια περίοδο, όπως η σημερινή, όπου το περιβάλλον γύρω μας ζει σε παγκόσμια κλίμακα δύσκολες μέρες, τα βιβλία που παρουσιάζονται εδώ έρχονται να μας θυμίσουν πως πάνε αιώνες που ο άνθρωπος βιάζει τον ίδιο τον πλανήτη στον οποίο ζει και μάλιστα με ανεξήγητο μένος. Είναι γνωστή η ιστορία του βασιλιά της Αναγέννησης που για τη δική του και μόνο διασκέδαση σκότωσε σε μία μέρα ένα εκατομμύριο πουλιά συγκεκριμένου είδους και αυτό το πουλί από τότε είναι εξαφανισμένο από προσώπου γης, ένα μόνο δείγμα της ανθρώπινης ασυδοσίας και βαρβαρότητας. Η ανθρώπινη παρέμβαση και η ανθρώπινη δραστηριότητα είναι ο κύριος λόγος της εξαφάνισης ειδών, της μόλυνσης των θαλασσών και της υπεραλίευσης που οδηγεί τον πλανήτη σε ασφυξία. Τόνοι πλαστικού συσσωρεύονται καθημερινά στις θάλασσές μας, ψάρια πνίγονται από σακούλες που επιπλέουν στο βυθό, χελώνες βρίσκουν φρικτό θάνατο από δίχτυα ή πετονιές τυλιγμένες γύρω από τον λαιμό τους, που δεν τις αφήνουν να αναπνεύσουν. Δυστυχώς, τα παραδείγματα ανά την παγκόσμια επικράτεια είναι πάρα πολλά. Πρόσφατα μάλιστα στην Αλόννησο, η γνωστή φώκια, ο Κωστής, βρήκε τραγικό θάνατο από ψαροντούφεκο. Είναι επιτακτική ανάγκη να γίνουμε όλοι και ο καθένας ξεχωριστά τείχος προστασίας για να ανακόψουμε το κύμα του αφανισμού.
Charlotte McConaghy, Πριν χαθούν τα πουλιά, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Πρόκειται για ένα βιβλίο που ακουμπά τις πιο ευαίσθητες χορδές γιατί το θέμα του αφανισμού των πουλιών και δη της Ανταρκτικής είναι φλέγον. Το βιβλίο λοιπόν αγγίζει το ευαίσθητο θέμα της προστασίας των παγετώνων που λιώνουν εξαιτίας της ανθρώπινης παρέμβασης εις βάρος όλων μας και μοιάζει όλο αυτό το απόκοσμο σκηνικό να είναι χωρίς σταματημό αν δεν αναλάβουμε άμεσα δράση. Η συγγραφέας με εργαλείο τη μυθοπλασία φέρνει τον αναγνώστη σε μέτωπο ευθύνης για την προστασία της άγριας ζωής, των αμέτρητων πουλιών που ζουν μακριά από εμάς αλλά για εμάς. Γιατί η ζωή τους είναι η ζωή μας και ο αφανισμός τους ο αφανισμός μας, είναι σαφές το μήνυμα. Είναι ένα μυθιστόρημα εξαιρετικά διεισδυτικό για τις συνειδήσεις μας και στην ανάγκη να αφυπνιστούμε παρέα με την πρωταγωνίστρια σε έναν αγώνα να διατηρήσουμε ό,τι σώζεται πριν να είναι αργά.
Ούρσουλα Κ. Λε Γκεν, Η λέξη για τον κόσμο είναι δάσος, Εκδόσεις Αίολος
Η Ούρσουλα Λε Γκεν υπογράφει ένα βιβλίο καταπέλτη για τις πολιτικές των ανθρώπων, για αυτό το είδος που έχει τόση έφεση στο να δημιουργεί όσο και στο να καταστρέφει με την ζυγαριά να γέρνει δυστυχώς, όπως αποδεικνύεται και από τα γεγονότα, προς το δεύτερο και μάλιστα με λύσσα και μανία σαν να μην υπάρχει αύριο. Εδώ, πρόκειται για μία απόπειρα εποίκησης από τους Γήινους που έχουν μείνει από ξυλεία λόγω της καταστροφής των φυσικών πόρων και βασικός τους σκοπός είναι η εκμετάλλευση εδαφών, δασών εν προκειμένω από έναν άλλο πλανήτη προκειμένου να αναπληρώσουν αυτό το κενό και αυτή την έλλειψη. Με άλλα λόγια, διαπράττεται και πάλι ένα κολοσσιαίο σφάλμα, η καταστροφή ενός άλλου πλανήτη με απώτερο στόχο την κάλυψη αναγκών από μία Γη που έχει μείνει δίχως δάση και δίχως φυσικό τοπίο αποτέλεσμα της ανυπολόγιστης ζημιάς και της ανικανότητας των ανθρώπων να διαχειριστούν τους πόρους μέσα σε λελογισμένα πλαίσια.
Λούντβιχ Κλάγκες, Ο άνθρωπος και η γη, Εκδόσεις Μάγμα
Με βλέμμα στο παρελθόν και συγκεκριμένα στο 1913, διαβάζουμε ουσιαστικά το πρώτο οικολογικό μανιφέστο, πολύ πριν ακόμα ηχήσει ο κώδων κινδύνου για την σωτηρία του πλανήτη. Αυτό το κείμενο και όσα ισχυρίζεται ο συγγραφέας τότε, για τον πολύ κόσμο μπορεί να αποτελούσαν και μια γραφικότητα, κάτι στο οποίο πολύ λίγοι έδιναν σημασία. Και όμως αυτό το σπουδαίο κείμενο μέσα από την προφητική του ματιά στα του περιβάλλοντος, σήμερα είναι επίκαιρο και ζωντανό όσο ποτέ. Η κραυγή αγωνίας του συγγραφέα είναι συγκεκριμένη και ο Κλάγκες μας φέρνει ενώπιον των ευθυνών μας. Ο λόγος του είναι πολλές φορές ιδιαίτερα δραματικός και απεγνωσμένος, ωστόσο τα όσα περιγράφει δεν απέχουν από την σημερινή τραγική πραγματικότητα που βιώνει ο πληγωμένος από τον άνθρωπο και τις πράξεις του πλανήτης. Πρόκειται για ένα κείμενο γροθιά στο στομάχι που αξίζει να διαβαστεί.
Mark Rowlands, Ο φιλόσοφος και ο λύκος, Εκδόσεις του Εικοστού πρώτου
Ο Μαρκ Τουέιν είχε πει κάποτε πως από τότε που γνώρισα τους ανθρώπους αγάπησα ακόμα περισσότερο τον σκύλο μου όπως επίσης και το περίφημο απόφθεγμα πως ο άνθρωπος γνωρίζει το καλό και το κακό, αποδεικνύει την ανωτερότητα της σκέψης του σε σχέση με τα ζώα. Το γεγονός πως παρ’ όλα αυτά, κάνει το κακό, αποδεικνύει την ηθική κατωτερότητα σε σχέση με τα ζώα. Ο συγγραφέας και στοχαστής Μαρκ Ρόουλαντς, ακτιβιστής υπέρ της ευζωίας των ζώων συμμερίζεται σε αυτό το υπέροχο και μοναδικό βιβλίο όλα αυτά που οι κορυφαίοι συγγραφείς έχουν δηλώσει σχετικά με τα ζώα και την υπεράσπισή τους. Αφορμή αυτού του βιβλίου είναι η συμβίωσή του με έναν λύκο που κυριολεκτικά του άλλαξε τη ζωή καθώς βρέθηκαν τυχαία να συζούν. Ο λύκος είναι εκείνος που του έμαθε τη ζωή, πώς να κινείται, πώς να σκέφτεται, πώς να δρα, πώς να συμπεριφέρεται καλύτερα μα και πώς να συλλογίζεται διαφορετικά.
Naomi Fontaine, Kuessipan, Εκδόσεις Πλήθος
Στα βάθη του Βορρά του Καναδά ζει μια φυλή αυτοχθόνων ανθρώπων, οι Ιννού και εκεί ουσιαστικά χτυπάει η καρδιά των ανθρώπων που έχουν μάθει να συμβιώνουν αρμονικά με την φύση αιώνες τώρα. Αυτό που συμβαίνει εκεί δεν είναι κάτι ξένο ή αλλόκοτο, είναι κάτι απόλυτα φυσιολογικό για τον άνθρωπο που έζησε μέσα στους αιώνες της προϊστορίας, της αρχαίας περιόδου της ιστορίας, του μεσαίωνα και ίσως και της Αναγέννησης. Μακριά από υπερβολές και ανορθολογικές δραστηριότητας ζούσε παίρνοντας από τη μητέρα φύση αυτά που ακριβώς χρειάζεται με σεβασμό σε αυτή και με αγάπη για αυτήν. Κυνηγούσε για το καθημερινό του φαγητό και όχι για να σκοτώνει ζώα για ψυχαγωγία ή από κακία. Τα ζώα και τα δέντρα ήταν οι συνοδοιπόροι του και η έλλειψη αυτών θα σήμαινε μαθηματικά και το δικό του τέλος, το δάσος ήταν το σπίτι του και όχι κάτι που απλά υπάρχει όπως σήμερα.
Beatrice Cerocchi & Isabel Sanchez Vegara, Τζέιν Γκούντολ, Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Η Τζέιν Γκούντολ υπήρξε εμβληματική μορφή στον αγώνα υπέρ της υπεράσπισης των ζώων – υπάρχει και πρόσφατη σχετική ταινία για τη ζωή της – μάλιστα υπάρχει και ένα ίδρυμα με το όνομά της, ένα ίδρυμα που παλεύει να διασώσει ζώα από την εκμετάλλευση και την σκλαβιά. Μέσα από αυτό το υπέροχα εικονογραφημένο βιβλίο, η αφηγήτρια και ακτιβίστρια Γκούντολ που υπηρετεί μέχρι και σήμερα την αποστολή της, μας καλεί να την προστατεύσουμε αφού πρώτα την αγαπήσουμε και καταλάβουμε πως είναι το μεγάλο μας σπίτι και όχι ένα μέρος όπου εναποθέτουμε τα σκουπίδια μας ή εκφράζουμε την ασύδοτη και αδιάφορη συμπεριφορά μας. Ο άνθρωπος έχει μάθει εύκολα να καταστρέφει όλα όσα η φύση χρειάζεται χρόνο για να οικοδομήσει και αρκεί, όπως έχουμε διαπιστώσει στις μέρες μας, αυτή η αδιαφορία και η ασυνείδητη συμπεριφορά να κοστίσει πολύ ακριβά.
David Attenborough, Η ζωή στον πλανήτη μας, Εκδόσεις Πατάκη
Η φωνή του είναι πραγματικά σημείο αναφοράς και συντροφεύει πλήθος αφιερωμάτων για το περιβάλλον. Είναι ο άνθρωπος που έχει δώσει την φωνή του σε τόσα και τόσα αφιερώματα για το περιβάλλον, είναι ένας αέναος αγωνιστής και μαχητής για τα δικαιώματα των ζώων. Πλησιάζει τα 95 του χρόνια και όμως είναι ακμαίος και δραστήριος όσο ποτέ, είναι ο Ντέιβιντ Αττενμπόρο, αυτή η εμβληματική φυσιογνωμία που έχει αφιερώσει τη ζωή του στην προστασία του περιβάλλοντος και στην ευαισθητοποίηση του κοινού προς αυτό τον σκοπό. Τώρα που έχει μεγαλώσει και μέσα από αυτό το πολύ σπουδαίο του βιβλίο μας καλεί να γίνουμε γέφυρα σωτηρίας για τον πλανήτη μας. Ο ίδιος, μέσω της πολυετούς εμπειρίας του αλλά και των διαφόρων εκπομπών στο BBC αλλά και μαχητής μέχρι τέλους όπως έχει αποδείξει, μας προτρέπει να προστατεύσουμε την άγρια φύση και ό,τι έχει απομείνει πριν να είναι πολύ αργά. Το βιβλίο αυτό, ένας οδηγός ζωής και εγρήγορσης, οφείλει να διαβαστεί από μικρούς και μεγάλους για την εξαιρετική σοφία που εμπεριέχει.
Condillac, Πραγματεία για τα ζώα, Εκδόσεις Πόλις
Έχει ακουστεί πως τον 18ο αιώνα κάποιος “οικολόγος” βασιλιάς κατάφερε μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα να αφανίσει ένα συγκεκριμένο είδος πτηνού, το οποίο σήμερα δεν υπάρχει ούτε για δείγμα. Εκείνη την εποχή, δεν υπήρχε κανενός τύπου οικολογική συνείδηση και η έννοια προστασία του περιβάλλοντος άγνωστη λέξη. Ωστόσο, την ίδια εποχή γράφεται και αυτό εδώ το σύγγραμμα που στέκεται ως αντίβαρο στην αδιαφορία των ανθρώπων για το οικοσύστημα. Σε αυτό το πόνημα ο εμπνευσμένος φιλόσοφος, επιστημολόγος, ψυχολόγος και συγγραφέας Κοντιγιάκ, εμπνευσμένος ιδιαίτερα από τις απόψεις του Τζον Λοκ, πραγματεύεται με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο την σχέση του ανθρώπου με τα ζώα, τον τρόπο που θα πρέπει να συμπεριφερόμαστε σε αυτά και τον τρόπο με τον οποίο θα μάθουμε να συμβιώνουμε αρμονικά. Η πραγματεία του αυτή αποτέλεσε ένα κάποιου είδους οικολογικό μανιφέστο ήδη από τον 18ο αιώνα.
