Μερικά βιβλία και μερικούς συγγραφείς τους αγαπάς, όχι γιατί κατάφεραν με το πέρασμα του χρόνου να θεωρούνται κλασικοί αλλά γιατί, καταφέρνουν, όσες φορές και να τους διαβάσεις, να σου προκαλούν τα ίδια έντονα και πρωτόγνωρα συναισθήματα. Γιατί καταφέρνουν την τόλμη τους να την κάνουν συναίσθημα και την προκλητικότητα τους θεωρία ζωής που ακόμα κι αν δεν την ασπάζεσαι, οφείλεις να της αναγνωρίσεις τη δύναμή της και κυρίως την αλήθεια της. Το Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέι, αξίζει να είναι πάντα στο προσκήνιο γιατί είναι ένα από αυτά τα κείμενα, που όπως έλεγε ο Φραντς Κάφκα, πέφτουν σαν το τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα της ψυχής μας. Είναι ένα βιβλίο που απευθύνεται σε όλους, είναι από εκείνα τα βιβλία που προκαλούν με την ρηξικέλευθη ματιά τους στον ψυχισμό του ανθρώπου.
Ένας διαχρονικός μα τραγικός ήρωας παντός καιρού που πάντα διερωτάται και ποτέ δεν ικανοποιείται
Πρόκειται για ένα ανορθόδοξο δράμα εποχής μέσα από το οποίο παρουσιάζονται με προκλητικό τρόπο τα ανθρώπινα πάθη, οι αδυναμίες και οι εμμονές που οδηγούν σε συμπεριφορές ακραίες, ίσως και παραβατικές, σε πράξεις και αποφάσεις που όχι μόνο επηρεάζουν και καταστρέφουν τις ζωές των άλλων, αλλά και τις δικές μας, διαλύοντας αργά αλλά σταδιακά κάθε τι καλό, κάθε τι που μπορεί να σώσει και να σωθεί. Περισσότερο από κάθε τι άλλο, μέσα από την ιστορία αυτή, βάλλεται η ανθρώπινη ηθική και οι αξίες. Πόσο αθώος μπορεί να μείνει ο άνθρωπος μπροστά στο δέλεαρ της αιώνιας ομορφιάς και νιότης; Πόσο έτοιμος μπορεί να είναι να δεχτεί την αθανασία; Πόσο μπορεί να ζήσει χωρίς ψυχή αφού την έχει θυσιάσει στον βωμό της ακολασίας και της ασυδοσίας; Πολλά τα ερωτήματα, πολλές οι απαντήσεις, περισσότεροι όλων όμως οι προβληματισμοί.
«Να είσαι ο εαυτός σου, όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι» έγραφε ο καυστικός και φλεγματικός Ιρλανδός Όσκαρ Ουάιλντ επιχειρώντας να καυτηριάσει όλα όσα του συνέβαιναν. Είχε αποδεχτεί ανοιχτά την «αδυναμία» του και λειτουργούσε χωρίς να απαρνείται την ομοφυλοφιλία του, την οποία όμως και δεν αποκάλυπτε, δημόσια φοβούμενος την ίδια του τη ζωή και το μίσος των ανθρώπων. Στους στοχασμούς του, ο παρεξηγημένος Ιρλανδός πρίγκιπας ξετυλίγει το κουβάρι των σκέψεών του, είναι αυτές που περιγράφει ουσιαστικά αλλά απροκάλυπτα στα γνωστά σε όλους μας βιβλία, όπως το μυθιστόρημα Το Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέι ή στο πασίγνωστο παραμύθι Το Αηδόνι και το τριαντάφυλλο. Ο Ουάιλντ σε όλη τη διάρκεια της πολύπαθης ζωής του προσπάθησε να διατηρήσει το δικαίωμά του να είναι διαφορετικός, να σκέφτεται ελεύθερα και να πράττει ανεξάρτητα από τις κοινωνικές επιταγές. Κάτι βέβαια που του κόστισε και που τελικά το πλήρωσε με την ίδια του τη ζωή.
Πριν από λίγα χρόνια κυκλοφόρησε μια ταινία που αφορούσε στη ζωή του περίφημου Ιρλανδού πρίγκιπα που τόσο άδικα διασύρθηκε στην εποχή του, του οποίου το έργο δεν εκτιμήθηκε όσο έπρεπε, του οποίου η λογοτεχνική αξία καταβαραθρώθηκε υπό την σκέπη των ομοφυλοφιλικών του τάσεων. Αυτός ο κορυφαίος παραμυθάς που έγραψε ενήλικες ιστορίες με την ψυχή ενός παιδιού βρήκε καταφύγιο στη Γαλλία για να μπορέσει να ζήσει μακριά από συκοφαντίες και χυδαιολογίες. Αυτή η ταινία με τίτλο The prince είναι μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να ξαναγνωρίσουμε αυτόν το μεγαλειώδη δημιουργό που ναι μεν είχε πάθη και έκανε λάθη παρασυρμένος από αυτά, όπως όλοι οι άνθρωποι εξάλλου, αλλά το έργο του είναι εξέχον και ο ίδιος ανήκει στους επιφανέστερους συγγραφείς όλων των εποχών.
Ο Ντόριαν αποτελεί αρχικά το αψεγάδιαστο δείγμα του νέου ανθρώπου με προοπτικές τόσο μεγάλες που είναι ικανές να φέρουν ολόκληρο τον κόσμο στα πόδια του. Δεν έχει μόνο ένα όμορφο και γοητευτικό παρουσιαστικό αλλά και μια καθαρή ψυχή. Μια ψυχή όμως που επιλέγει να θυσιάσει, ορμώμενος από φαιδρά συναισθήματα και ανίερες σκέψεις, από έναν παρορμητισμό που ναι μεν χαρακτηρίζει την νιότη, αλλά που μπορεί την ίδια στιγμή να την παρασύρει και να την ρουφήξει η άβυσσος. Πουλάει την ψυχή του στο διάολο χωρίς να αναλογίζεται ότι η επιλογή του αυτή θα φέρει μαζί της δυσβάσταχτες συνέπειες. Γι’ αυτόν, άλλωστε, σύμφωνα με τα όσα τον δασκαλέψανε, δεν έχει σημασία τίποτα άλλο παρά το φαίνεσθαι, η εικόνα, ακόμα κι αν είναι απλά η αντανάκλαση ενός εικονικού καθρέπτη. Με την ομορφιά του κι έναν τίτλο ευγενείας μπορεί να έχει όλο τον κόσμο δικό του, όργανό του, κλεισμένο στην παλάμη του, να τον ελέγχει και να χειραγωγεί ανθρώπους κατά πως εκείνον τον ικανοποιεί.
Ο Ντόριαν παρασύρεται όλο και πιο βαθιά στα σκοτεινά άδυτα της ακολασίας. Το φαίνεσθαι στον κύκλο του είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που πίστευε, και η αλήθεια που κρύβεται κάτω από το αριστοκρατικό, εκλεπτυσμένο και ευγενικό προσωπείο του, πολύ πιο αδυσώπητη και διεφθαρμένη. Και όσο το πρόσωπό του δεν αλλοιώνεται, τόσο αλλοιώνεται η ψυχή του και παραδίδεται όλο και πιο πολύ στα σκοτάδια της ανυπαρξίας. Και τα σημάδια της εσωτερικής αυτής αλλοίωσης μπορεί να μην φαίνονται πάνω στο πρόσωπο και το σώμα του, αλλά μεταφέρονται στο πορτρέτο του εκείνο που αποτελεί αντανάκλαση του παλιού του εαυτού που άξιζε να αγαπηθεί, στο πορτρέτο εκείνο που του έδωσε έναυσμα να πουληθεί με όφελος την αιώνια νιότη, πριν να γίνει αυτός που έμελλε να γίνει. Πόσο βάρος, όμως, μπορεί να αντέξει η ψυχή ενός ανθρώπου; Πόσο μπορεί να αντέξει ο ίδιος ο άνθρωπος συνειδητοποιώντας το δράμα και την φθορά που εκείνος την καταδίκασε; Πόση τραγικότητα μπορείς να συγχωρήσεις στον εαυτό σου όταν καλείσαι να πληρώσεις για τις αμαρτίες σου που πολλές φορές στοίχισαν σε άλλους;
Τι κι αν έχουν περάσει 125 από την πρώτη της επίσημη έκδοση, η ιστορία του Ντόριαν παραμένει μέχρι και σήμερα ένα γοητευτικό παραμύθι που αντικατοπτρίζει τις πιο σκληρές αλήθειες της ανθρώπινης φύσης και κοινωνικής πραγματικότητας, που -δυστυχώς- παραμένει πάντα σύγχρονη κι επίκαιρη, εξιτάροντας τις αισθήσεις και την φαντασία μας. Το ψυχογράφημα του ανθρώπου μπροστά στη φυσική φθορά, στην ψυχική αλλοίωση και στο θάνατο. Το σύμβολο της αιώνιας νιότης που παρασύρεται και γίνεται έρμαιο των σαρκικών απολαύσεων χωρίς φραγμούς και κυρίως, χωρίς να ενδιαφέρεται για τις συνέπειες. Ένα μάθημα για το που μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος και για το κατά πόσο μπορεί να αντέξει τις συνέπειες των επιλογών του, αφού αργά ή γρήγορα, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο θα κληθεί να πληρώσει το τίμημα που φέρουν τα κρίματα και οι αμαρτίες του. Ένα μάθημα ζωής που αντέχει μέχρι και σήμερα. Ένα μυθιστόρημα που παρά τις κατηγορίες των Άγγλων λογοτεχνών της εποχής, παραμένει και αναπαύεται στην αθανασία όπου ανήκει, ακριβώς όπως είχε πει και ο ίδιος ο συγγραφέας του.
“Αυτοί που βρίσκουν ωραία νοήματα σε ωραία πράγματα είναι οι καλλιεργημένοι. Γι’ αυτούς υπάρχει ελπίδα”
“Κάτω απ’ το πορφυρό του σάβανο, το πρόσωπό που ήταν ζωγραφισμένο στον μουσαμά ας γινόταν κτηνώδες, αποχαυνωμένο κι άφθαρτο. Και τι μ’ αυτό; Κανείς δεν θα το έβλεπε”
