Ο Τολστόι ανήκει στο πάνθεον των λογοτεχνών που άλλαξαν το πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και αυτό το πέτυχε μέσω γραπτών που έχουν μείνει στην ιστορία της λογοτεχνίας ως παρακαταθήκη. Είχε πει κάποτε πως όσο ο άνθρωπος έχει ζωή μέσα του, κουβαλάει στην ψυχή του το αληθινό καλό και μπορεί πάντα να το μεταδώσει και στους συνανθρώπους του. Η συνεισφορά του στα γράμματα και την κοινωνία, δηλαδή τον απλό κόσμο, είναι μεγαλειώδης γιατί με απλότητα με την οποία διήγε το βίο του, και αν και οικονομικά εύρωστος, αποκήρυξε την πολυτέλεια, πάλεψε με όπλο το λόγο του για να απαλύνει τον ανθρώπινο πόνο και την κοινωνική ανισότητα. Σε όλη του τη ζωή και μέχρι το τέλος υπηρέτησε με ζήλο τις αρχές και τις αξίες που ο ίδιος είχε ορίσει, χωρίς να παρεκκλίνει από αυτές. Αυτό το πνεύμα της απλότητάς του μεταλαμπαδεύεται και μέσα από την ιστορία του βιβλίου που διαβάζει η μητέρα Νατάσα στα παιδιά της.
Ένα βιβλίο επικό για κάθε γενιά και για κάθε ηλικία που ποτέ δεν παύει να μας εκπλήσσει με την αλήθεια του
Ο Τολστόι υπηρέτησε ως στρατιώτης στον πόλεμο της Κριμαίας και είδε από κοντά τη σκληρότητα και τη βαρβαρότητα που λέγεται πόλεμος, κάτι που κατέγραψε στο μεγαλειώδες μυθιστόρημα «Πόλεμος και ειρήνη». Αυτό το επικό μυθιστόρημα που έχει γίνει θέμα σειράς για τη μεγάλη οθόνη, τώρα χάρη στις εκδόσεις Διόπτρα προσφέρεται προς μελέτη για πιο νεανικό κοινό σε μια διαφορετική και πιο εκλαϊκευμένη μορφή, συμπυκνώνοντας πάντα το πνεύμα του Τολστόι και λειτουργώντας ως προθάλαμος για την μετέπειτα ενασχόληση και ανάγνωση του αυθεντικού βιβλίου. Η προσαρμογή έχει επιτελεστεί χάρη στην φροντίδα του συγγραφέα και σπουδαίου μεταφραστή Μιχάλη Μακρόπουλου, ο οποίος με μεράκι και αγάπη για αυτό το μνημειώδες αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας έχει καταφέρει να αποδώσει πολύ ποιοτικά τα κυριότερα νοήματα και τις αφηγηματικές γραμμές του Λέοντος Τολστόι.
Στο Πόλεμος και Ειρήνη ο Τολστόι ξεδιπλώνει όλο το φάσμα των εμπειριών, των τραγικών στιγμών που βίωσε όντας στο μέτωπο της Κριμαίας, όπως πολλοί λογοτέχνες άλλωστε πριν και μετά από εκείνον βίωσαν. Αρκεί να θυμηθούμε για παράδειγμα την περίπτωση του Σωκράτη που ολοκλήρωσε τη στρατιωτική του θητεία κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο όπου και ανέπτυξε ουσιαστικά την ηθική του φιλοσοφία και έπειτα τον Μιγκέλ Θερβάντες που πολέμησε στην περίφημη ναυμαχία στη Ναύπακτο το 1571 και επηρεάστηκε επίσης από αυτή την συμμετοχή του μιας και ένας πόλεμος είναι μια συγκλονιστική στιγμή που δύσκολα ξεχνιέται και μπορεί πολλές φορές να προκαλέσει μακροχρόνιο μετατραυματικό άγχος που δύσκολα ξεπερνιέται. Στο βιβλίο αυτό, ένα βιβλίο εμβληματικό που αφορά σε όλους και σε κάθε εποχή για αυτό και παραμένει διαχρονικό και πάντα ζωντανό, ο Τολστόι ξετύλιξε το κουβάρι ακόμα ενός άδικου πολέμου με απώλειες, απώλειες και αιματοχυσίες που δυστυχώς είχε την ατυχία να δει ιδίοις όμμασι.
Οι άνθρωποι που πρωταγωνιστούν και έχουν πρωτεύοντα ρόλο είναι οι απλοί άνθρωποι, αυτοί που πολέμησαν στην πρώτη γραμμή του μετώπου, αυτοί που τραυματίστηκαν στις αδυσώπητες μάχες, αυτοί που πλήρωσαν με αληθινό αίμα την σύρραξη μεταξύ των κρατών, οι ηγέτες των οποίων δεν μπόρεσαν να την αποτρέψουν. Είναι αυτό που θα πει αργότερα τόσο γλαφυρά ο Πολ Βαλερύ προσφέροντας έναν τόσο εύστοχο ορισμό στην έννοια του πολέμου. Είχε πει πως πόλεμος είναι όταν αλληλοσκοτώνονται άνθρωποι που δεν γνωρίζονται μεταξύ τους, επειδή κάποιοι άλλοι, που γνωρίζονται καλά μεταξύ τους, δεν κατάφεραν να συνεννοηθούν. Ο Τολστόι μέσα από αυτό το μεγαλειώδες έπος του 19ου αιώνα προσπάθησε να δείξει τις συνέπειες, τις οδυνηρές συνέπειες και τις τραγικές προεκτάσεις στην κοινωνία που έχει ένας πόλεμος. Ο ίδιος εξάλλου απώλεσε κάτι από τον εαυτό του, χάθηκε και έψαχνε να ξαναβρεί την ταυτότητά του μετά τον πόλεμο, για αυτό το έγραψε για να προσπαθήσει να αυτολυτρωθεί μετά από όλον αυτόν τον κυκεώνα.
Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για ένα βιβλίο που διαβάζεται από γενιές και γενιές και έχει την ικανότητα να μπορεί, αν βρεθεί στα κατάλληλα χέρια και πνεύματα, να διασκευάζεται και να μεταμορφώνεται ώστε να αγγίζει κάθε εποχή. Σε αυτήν την ιστορία που έχει ως βάση το αυθεντικό βιβλίο, ο αναγνώστης παίρνει μια γενική ιδέα και ένα άρωμα του πνεύματος του Τολστόι για να εντρυφήσει πιο βαθιά αν το επιθυμεί. Να σημειώσουμε πως ο Τολστόι ήταν από τους τυχερούς ανθρώπους, αφού δεν είχε οικονομικές δυσκολίες και έτσι κατόρθωσε να αφοσιωθεί, τόσο στη συγγραφή όσο και στο στοχασμό, μια και οι έντονες εσωτερικές αγωνίες του και οι επίμονες φιλοσοφικές του αναζητήσεις τον οδήγησαν στην καταγραφή των σκέψεών του με διάφορους τρόπους. Το ανήσυχο πνεύμα του παρέμεινε ζωντανό μέχρι το τέλος της ζωής του και δεν δίστασε στη δύση της ζωής του να έρθει σε ρήξη με τις αντιλήψεις της κραταιάς Ρωσικής Εκκλησίας, η οποία τελικά το 1901 τον εκδίωξε από τις τάξεις της.
Μέσα σε αυτό το βιβλίο εξωτερίκευσε, έκρυψε και αποκάλυψε όλες του τις αγωνίες, τις ανησυχίες, την αναστάτωση που βίωσε, αυτόν τον εσωτερικό πόλεμο ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο, ένα βιβλίο που έκανε καιρό να το ολοκληρώσει γιατί το δούλευε μέσα του ήδη από τότε που θήτευε στον ρωσικό στρατό, τότε που έβλεπε ζωές να χάνονται και πτώματα να στοιβάζονται. Στο βιβλίο όμως η ιστορία ξετυλίγεται μέσα από τη σημερινή εποχή όπου μια μητέρα στη σημερινή Μόσχα διαβάζει στα παιδιά της και περιγράφει αυτό το αριστούργημα με έναν τρόπο εύληπτο και κάπως πιο ήπιο ώστε οι νέες γενιές να μάθουν και να διδαχθούν από αυτά που συνέβησαν στο παρελθόν, να κατανοήσουν πως μέσα από τον πόλεμο κανείς δεν κερδίζει και μην έχει θεωρητικά ηττηθεί. Η εικονογράφηση από τη Θέντα Μιμηλάκη αποτυπώνει εξαιρετικά τα λόγια του Μιχάλη Μακρόπουλου και η εμπνευσμένη συνέργεια των δύο τελικά αιχμαλωτίζει την προσοχή μικρών και μεγάλων. Το Πόλεμος και Ειρήνη, με όλο το εύρος της προσωπικότητας του Τολστόι εγκιβωτίζει όλη την αγωνία ενός ανθρώπου που είδε τον θάνατο με τα μάτια του και όμως κατάφερε να βγει ζωντανός και έτσι επιβεβαιώνει μια άλλη φιλοσοφημένη ρήση του σύμφωνα με την οποία το πιο αξιοσημείωτο συμβάν της ζωής του ανθρώπου είναι η στιγμή που παίρνει συνείδηση του εαυτού του. Οι συνέπειες του περιστατικού αυτού μπορεί να ναι οι πιο ευεργετικές ή οι πιο φοβερές.
“Η ζωή είναι παράδοξη. Θα ‘λεγε κανείς πως, άμα κάτι τρομερό συμβεί, θα την κάνει αυτό να σταματήσει”
“Κάθε έργο ενός συγγραφέα κλείνει κάτι απ’ τον ίδιο τον συγγραφέα μέσα του”
