Η γαλλική λογοτεχνία, με τις ιστορίες που πλάθουν οι συγγραφείς που την εκπροσωπούν, χαρίζει μέσα στους αιώνες στιγμές μοναδικής αναγνωστικής απόλαυσης στους αναγνώστες. Από την εποχή του Chretien de Troyes τον 12ο αιώνα, που θεωρείται ο πρώτος γάλλος μυθιστοριογράφος μέχρι και το σήμερα, ο γαλλικός λογοτεχνικός κόσμος είναι πλούσιος σε αφηγήσεις παντός τύπου. Είναι μία περιπέτεια εξαίρετου κάλλους, ένας γοητευτικός περίπατος που συνεχίζει να μας συνεπαίρνει. Είναι πάντα επίκαιρη η γαλλική λογοτεχνία και πάντα μία συναρπαστική αφορμή να την ανακαλύπτουμε καθώς ξεδιπλώνεται με τον ανθρωποκεντρικό αλλά και ρομαντικό της χαρακτήρα.
Ονόματα γνωστά όπως του Prosper Merimee, του Gaston Leroux, του Honore de Balzac, του Louis Pergaud, του νομπελίστα Πατρίκ Μοντιανό, του Καρίλ Φερέ αλλά και ονόματα λιγότερο διάσημα, αν και αναγνωρισμένα, όπως ο Christian Bobin, ο Joseph Andras, η Elsa Triolet, ο , έχουν γράψει τη δική τους μοναδική ιστορία και έχουν χαράξει στη μνήμη μας και στις καρδιές μας δρόμους λέξεων γεμάτους εικόνες και περιγραφές αστείρευτης ομορφιάς και χάρης. Μέσω των βιβλίων και των πρωταγωνιστών τους, οι συγγραφείς ξεδιπλώνουν τις ζωές των ανθρώπων της εποχής τους και μας τις προσφέρουν στο τραπέζι της αναγνωστικής μας πείνας έτοιμες προς «βρώσιν». Η γαλλική λογοτεχνία του ρεαλισμού, του νατουραλισμού, του ρομαντισμού και τόσων άλλων κινημάτων διαπρέπει με μία σθεναρή πίστη στον ανθρωποκεντρισμό, μιλώντας ανοιχτά ή έμμεσα για τα πάθη, τις σκέψεις, τους έρωτες, τις αγωνίες του ανθρώπου.
Παρουσιάζονται εδώ βιβλία – μαζί με ένα βιβλίο αφιέρωμα στον Κουρμπέ – της γαλλικής σχολής που εκπέμπουν το καθένα τον δικό του παλμό, χορεύουν στον ρυθμό ενός ερωτικού χορού που δεν γνωρίζει εποχές και ποτέ δεν παύει να σαγηνεύει, θυμίζοντας κάτι από τον πίνακα ύμνο του Ματίς “Πολυτέλεια ηρεμία και απόλαυση” του 1904.
Ζιλμπέρ Σινουέ, Λόρενς της Αραβίας, Εκδόσεις Ψυχογιός
Αινιγματικός, άνθρωπος της περιπέτειας και της ιστορικής αναζήτησης καθώς πολυταξιδεμένος, συγγραφέας του εμβληματικού βιβλίου Οι επτά στύλοι της σοφίας, ο Τόμας Έντουαρντ Λόρενς ή αλλιώς Λόρενς της Αραβίας όπως είναι καθολικά και ευρύτερα γνωστός ανά την οικουμένη, υπήρξε μια προσωπικότητα για την οποία έχουν γραφτεί πολλά και θα γραφτούν ακόμα περισσότερα όσο ξετυλίγεται το κουβάρι των ιστορικών μαρτυριών. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που ένας σπουδαίος συγγραφέας όπως ο Ζιλμπέρ Σινουέ (Gilbert Sinoué) του αφιερώνει ένα ολόκληρο βιβλίο, ένα βιβλίο που αναλύει το είναι του Λόρενς, τις σκέψεις του, τον τρόπο δράσης του σε μια περίοδο και σε μια εποχή ιστορικά ενδιαφέρουσα μα και κρίσιμη. Ο Σινουέ συμπληρώνει το παζλ της γνωριμίας μας με τον πολλές φορές εκκεντρικό και αντισυμβατικό Λόρενς, προσφέροντάς μας την σχέση του με πρόσωπα ιστορικά αλλά και προσωπικότητες της διανόησης.
Elsa Triolet, Τριαντάφυλλα επί πιστώσει, Εκδόσεις Gutenberg
“Είχα βαρεθεί να ψάχνω μέσα μου το χρώμα και το νόημα των πραγμάτων. Ήθελα να με αφήσω να πέσω σαν μια φούστα, να σχηματίσω έναν κύκλο γύρω απ’ τα πόδια μου και να τον δρασκελίσω” θα εκμυστηρευτεί η συγγραφέας σε μια ομιλία της το 1957 όπου αρχίζει να επεξεργάζεται την εκκίνηση της συγγραφής της τριλογίας, πρώτο μέρος της οποίας θα αποτελέσει αυτό το βιβλίο. Η σπουδαία μορφή των γαλλικών γραμμάτων Έλσα Τριολέ είχε παντρευτεί το έτος 1938 και λίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, διαβάζουμε στην εξαιρετικά εμπεριστατωμένη εισαγωγή της μεταφράστριας Κατερίνας Γούλα. Η Τριολέ λόγω της σχέσης της με τον Αραγκόν, αλλά και χάρη στον έμφυτο ταλέντο και την κλίση της στη γραφή, θα γίνει δεκτή μετ’ επαίνων στους λογοτεχνικούς και καλλιτεχνικούς κύκλους της εποχής μιας και ο Αραγκόν είχε υπάρξει πρωτοπόρος και ενεργό μέλος των σουρεαλιστών. Η σχέση του Αραγκόν με την Τριολέ ήταν μια σχέση εξάρτησης και αμοιβαίου σεβασμού και αναγνώρισης επιβεβαιώνοντας και το θέσφατο πως πίσω από κάθε σπουδαίο άνδρα βρίσκεται πάντα μια σπουδαία γυναίκα.
Ζοζέφ Αντράς, Νουντέμ Ντουράκ, Εκδόσεις του Εικοστού πρώτου
Γνωστός και ρηξικέλευθος συγγραφέας, ο Joseph Andras (Ζοζέφ Αντράς) δεν σταματά να εκπλήσσει το αναγνωστικό κοινό με τις ιστορικές και θεματικές του αναζητήσεις. Πάντα βρίσκεται ένα βήμα μπροστά και παρουσιάζει τη δική του ματιά για πρόσωπα και ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την παγκόσμια ιστορία, για φυσιογνωμίες και προσωπικότητες που επιθυμούν να υπερασπιστούν τα ιδεώδη τους. Ένα τέτοιο πρόσωπο σημαίνον είναι η Κούρδη μουσικός Νουντέμ Ντουράκ στην οποία αφιερώνει αυτό το εξαιρετικά συναισθηματικά φορτισμένο βιβλίο, ένα βιβλίο φόρο τιμής σε μια κοπέλα που το μόνο λάθος της ήταν να γεννηθεί Κούρδη στην Τουρκία, ένα κορίτσι με ελπίδες και όνειρα μέσα σε αγέλη βαρβαρότητας, ένα κορίτσι που ήθελε να γράφει μουσική και να τραγουδά. Πώς είναι να προσπαθούν να ξεριζώσουν από μέσα σου την ταυτότητά σου, την καταγωγή σου και την αξιοπρέπειά σου, πώς είναι δυνατόν να σε φυλακίζουν απλά και μόνο επειδή τραγουδάς και υμνείς την πατρίδα σου, πώς γίνεται να σε εξευτελίζουν επειδή τόλμησες να μιλήσεις για ειρήνη;
Προσπέρ Μεριμέ, Αρσέν Γκιγιό. Το δρομάκι της Λουκρητίας, Εκδόσεις Sestina
Πρωτοπόρος της νουβέλας και του διηγήματος, ο Προσπέρ Μεριμέ υπήρξε ο περίφημος συγγραφέας της Κάρμεν που οι περισσότεροι γνωρίζουν από την όπερα του Μπιζέ, η οποία βασίστηκε στο έργο του και βέβαια τη μοναδική Μαρία Κάλλας με την ερμηνεία της που έδωσε πνοή στο κείμενο. Ο Μεριμέ έχει τον τρόπο να θέτει τον έρωτα και τις συνέπειές του σε πρώτο πλάνο με μια θεατρικότητα που θυμίζει Μπωμαρσαί. Σε αμφότερα τα κείμενα ο αναγνώστης βυθίζεται στην ανάγνωση της ταραγμένης ανθρώπινης ψυχής που εκλιπαρεί για έρωτα και αγάπη, που αναζητά ένα χέρι για να κρατηθεί, ακόμα και την ύστατη στιγμή, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Αρσέν Γκιγιό. Είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο η ερωτική επιθυμία και η απογοήτευση που προκύπτει από αυτήν, καθώς ο άνθρωπος πάντα θέλει να εκπληρώνει τις επιθυμίες του και να είναι ποθητός. Το μη πάθος και η άρνηση της επιθυμίας οδηγούν σε αδιέξοδα, την περιγραφή των οποίων αναλαμβάνει ο Μεριμέ.
Εμίλ Ζολά, Κατηγορώ, Εκδόσεις Γκοβόστη
“Ο καλλιτέχνης δεν είναι τίποτα χωρίς το ταλέντο, αλλά το ταλέντο δεν είναι τίποτα χωρίς τη δουλειά”. Και πράγματι, ο κοινωνικά ευαίσθητος Εμίλ Ζολά ποτέ δε σταμάτησε να εργάζεται με όπλο το χάρισμά του στη γραφή. Ποτέ δεν κουράστηκε να κυκλοφορεί σαν ιμπρεσιονιστής ζωγράφος και να καταγράφει με την ματιά του και ύστερα με το μελάνι του επάνω στο χαρτί τις κοινωνικές ανθρώπινες στιγμές, τις εξάρσεις, τις αδυναμίες, τα τρωτά σημεία που αντίκριζε. Αυτό το έκανε ακόμα και όταν δεν είχε το παραμικρό εισόδημα από τα γραπτά του, ακόμα και όταν με ένα απλό κερί και με ένα κομμάτι ψωμί για φαγητό πάσχιζε και μοχθούσε να αποτυπώσει αυτά που τον απασχολούσαν. Ο Ζολά είναι ένας αγωνιστής του λογοτεχνικού είδους, ένας ιδεολόγος, όχι εξ’ ανάγκης αλλά εκ πεποιθήσεως, είναι ανθρωπιστής γιατί με τον τρόπο του υπηρετεί τον άνθρωπο και τον θέτει στο προσκήνιο, όχι για να τον ενοχοποιήσει, αλλά για να καταδείξει πως ο δρόμος της ανηθικότητας και της ανειλικρίνειας δεν έχει επιστροφή.
Ντελφίν Μινουί, Συλλέκτες βιβλίων στην Νταράγια, Εκδόσεις Μίνωας
Έχουν περάσει σχεδόν δέκα χρόνια από τα πρώτα γεγονότα στη Συρία όπου με την πρόφαση της αντιμετώπισης του Ισλαμικού κράτους ξεκίνησε από τον Μπασάρ Αλ Άσαντ ένα κυνηγητό με βομβαρδισμούς και εξοντώσεις αντικαθεστωτικών καθώς και μαζικά φονικά που συμπεριελάμβαναν και αμάχους. Σε όλες σχεδόν τις πόλεις της Συρίας, στη Δαμασκό, στο Ιντλίμπ, στο Χαλέπι παντού πτώματα, ερείπια και ένα σκηνικό καταστροφής και απόγνωσης από ανθρώπους που στερούνται ακόμα και τα βασικά. Η δημοσιογράφος Ντελφίν Μινουί περιγράφει την κατάσταση που επικρατεί σε αυτήν τη δοκιμαζόμενη χώρα, στο δράμα που περνάνε οι άνθρωποι μέσα σε συντρίμμια και οδύνη για τις απώλειες των δικών τους, μικρών παιδιών και μητέρων συμπεριλαμβανομένων οπότε και ο πόνος γίνεται δυσβάσταχτος. Η βιβλιοθήκη της Νταράγια, που στην πορεία έγινε χώρος αντίστασης με όπλο το διάβασμα και τα βιβλία της, ήταν μια ιδέα που γεννήθηκε ξαφνικά στο μυαλό μιας παρέας νεαρών που σκέφτηκαν να διαφυλάξουν τα βιβλία που έβρισκαν σκόρπια στους δρόμους ή κάτω από όγκους μπετόν, εκεί όπου οι βόμβες είχαν διαλύσει τα πάντα.
Pierre Assouline, Το υπερωκεάνιο, Εκδόσεις Πόλις
Είναι κάποιοι συγγραφείς που όσο γράφουν τόσο πιο πολύ ωριμάζουν, τόσο πιο πολύ αποκαλύπτουν αυτό το έμφυτο χάρισμα που τους έχει δοθεί να συναρπάζουν τους αναγνώστες κάνοντας χρήση της γνώσης τους περί Ιστορίας με έναν κατά πολύ δικό τους τρόπο, μοναδικά σαγηνευτικό. Γιατί η Ιστορία είναι η απόδειξη της ύπαρξης του ανθρώπου, είναι εκείνο το όχημα που έχει τη δύναμη να μας μεταφέρει σε άλλους χρόνους και να τους ξαναζούμε σαν εμφανιστεί ένας πεφωτισμένος σαν τον Ασσουλίν να εκτοξεύει την περιέργειά μας και την φιλομάθεια μας.“Φως της αλήθειας, μάρτυρας των καιρών, δάσκαλος της ζωής είναι η Ιστορία” είχε γράψει ο Κικέρων. Πράγματι, η ιστορία, όπως και η τέχνη, είναι το πέρασμα του ανθρώπου από τη γη, είναι η απόδειξη της ίδιας του της ύπαρξης, των λαθών του αλλά και των επιτευγμάτων του. Τα πρόσωπα της Ιστορίας είναι συνυφασμένα με τις τύχες των λαών, πρόσωπα που άλλαξαν προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο τον ρου της ιστορίας και τον επηρέασαν καίρια με τις σωστές ή λανθασμένες αποφάσεις της.
Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, Ιστορίες της Ανατολής, Εκδόσεις Πατάκη
Η Γιουρσενάρ παρασύρεται έντονα από την θέλησή της να ξεδιπλώσει όσο πιο γλαφυρά γίνεται αυτή τη διαφορετικότητα των λαών και των τόπων που περιγράφει μέσα από ιστορίες που προκαλούν και μια αγωνία ως προς την έκβασή τους. Γιατί για παράδειγμα, η ιστορία του Μάρκο Κράλιεβιτς που αφορά σε μια ολόκληρη εποχή οθωμανικού ζυγού και την ανάγκη αποτίναξής του είναι ένα δείγμα της μαγείας της γραφής της. Σε αυτήν την ιστορία, η Γιουρσενάρ μας δίνει εκτός από την αφήγηση και το στίγμα της ίδιας της ιστορίας της περιοχής των Βαλκανίων. Είναι ένα ταξίδι σε όσα οι ίδιοι οι άνθρωποι έχτισαν πάνω στο δράμα που ζούσαν και ηρωοποίησαν πρόσωπα. Σε άλλη ιστορία με όχημα τους μύθους της Ελλάδας, η Γιουρσενάρ ξεδιπλώνει όλο το φάσμα της φανταστικής διαδρομής των Νεράιδων που σαγηνεύουν τους θνητούς. Η ιστορία είναι εμποτισμένη και με ερωτικά στοιχεία μιας και οι Νεράιδες είναι εκείνες που μπορούν και παρασέρνουν ψυχές και καρδιές με τέτοιο τρόπο που κανείς δεν μπορεί να τους αντισταθεί.
