Καρολίνα Μέρμηγκα, Ο κήπος της Αμαλίας, Εκδόσεις Πατάκη

Η ιστορία ανέκαθεν αποτελούσε το όχημα εκείνο πάνω στο οποίο πατάει ο άνθρωπος για να γνωρίσει τον ίδιο του τον εαυτό μέσα από γεγονότα, κρίσεις και ανατροπές. Με γνώση και αξιέπαινη ευρυμάθεια βιβλία σαν και αυτό μας παίρνουν από το χέρι και μας προσφέρουν ένα ταξίδι στον χώρο και τον χρόνο, μια περιήγηση στα μονοπάτια της ιστορίας. Η ιστορία της Ελλάδας είναι συνυφασμένη με καταστροφές και θριάμβους, με αναταράξεις και πολλαπλά γεγονότα που έβαλαν την σφραγίδα σε αυτό που εμείς οι μεταγενέστεροι γνωρίζουμε σήμερα. Με την απόσταση που σήμερα έχουμε από τις εξελίξεις των αρχών του 19ου αιώνα, ο συγγραφέας του σήμερα μπορεί και διεισδύει στα γεγονότα και την ιστορία για να αντλήσει συμπεράσματα και μέσα από τη μυθοπλασία να ρίξει φως σε σημαντικές στιγμές.

Στα άδυτα της προσωπικότητας της βασίλισσας Αμαλίας που θέλησε να γίνει μέρος του τόπου

Βέβαια, κατά τον Χέγκελ “το μόνο που μας διδάσκει η ιστορία είναι ότι τίποτε δεν μας διδάσκει η ιστορία”. Το οδοιπορικό στα ιστορικά γεγονότα που επιχειρεί σε αυτό το εξαιρετικό μυθιστόρημα η συγγραφέας Καρολίνα Μέρμηγκα την άποψη του Χέγκελ έρχεται με τραγικά επίκαιρο τρόπο να επικροτήσει και να επαυξήσει. Είναι η ιστορία που δίνει νόημα στην ύπαρξη του ανθρώπου και είναι αυτή που καθοδηγεί ή που θα έπρεπε να καθοδηγεί στα επόμενα βήματα την ανθρωπότητα για να μην επαναλαμβάνει λάθη του παρελθόντος. Η ιστορία έχει τη δύναμη να επηρεάζει πρόσωπα και πράγματα, είναι η κινητήριος δύναμη και η απόδειξη του περάσματος του ανθρώπου από αυτόν τον κόσμο. Οι συγγραφείς χρησιμοποιούν την ιστορία για να μπορέσουν να αφηγηθούν ένα ή περισσότερα επεισόδια, να επικεντρώσουν την προσοχή τους σε συγκεκριμένα δεδομένα και να ρίξουν φως σε αθέατες πλευρές της ιστορίας.

Τέτοια είναι και η ιστορία που παρουσιάζει μέσα από την αφήγησή της η Καρολίνα Μέρμηγκα, η οποία και μας αφηγείται τα χρόνια παραμονής της βασίλισσας Αμαλίας στην Ελλάδα. Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για μια περίοδο όπου η Ελλάδα ως νέο κράτος ζυμώνεται, σμιλεύεται και διαμορφώνεται με την συμμετοχή των εγγυητριών ξένων δυνάμεων που ύστερα από τη δολοφονία του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια αποφασίζουν να ορίσουν βασιλιά. Η έλευση του Όθωνα και της Αμαλίας συγκέντρωσε πλήθος βλεμμάτων και ανθρώπων που ήρθαν για να τους υποδεχτούν με τους καλύτερους οιωνούς. Το βασιλικό ζεύγος δεν είχε ωστόσο γνώση της ιδιαιτερότητας του λαού τον οποίο και κλήθηκαν να κυβερνήσουν και αυτό όχι μόνο του νεαρού της ηλικίας τους αλλά και λόγω της ελλιπούς πληροφόρησης. Στο βιβλίο ξεδιπλώνεται χρονολογικά όλο το πλαίσιο της παρουσίας της βασίλισσας Αμαλίας, η οποία και εκφράζεται για τα όσα διαδραματίζονται κατά τη διάρκεια της παραμονής της. 

“Η νέα βασίλισσα ανοιγοκλείνει τα μάτια της μαγεμένη. Δεν καταλαβαίνει τις λέξεις, αλλά καταλαβαίνει τον ενθουσιασμό. Όλα μοιάζουν πλασμένα από τα υλικά των παιδικών της παραμυθιών και των εφηβικών της ηρώων, από τα όνειρα και τις εικόνες αυτού που νομίζει και θέλει γνώριμο: Η κλασική Ελλάδα αυτό δεν είναι; Και τώρα που με το Συνέδριο της Βιέννης επανήλθε η τάξη κι η ασφάλεια, τώρα που πέρασε η εποχή του τρομερού μπαμπούλα, του Ναπολέοντα δηλαδή, τον οποίο πολέμησε κι ο αγγελικός της πατέρας, όλοι αναζητούν και πάλι την πατρική φροντίδα ενός ηγεμόνα” γράφει η Καρολίνα Μέρμηγκα προσφέροντας στον αναγνώστη τη δυνατότητα να έρθει πιο κοντά στο πρόσφατο παρελθόν της χώρας και να εντρυφήσει σε ένα πρόσωπο που συγκέντρωσε τα φώτα ως σύζυγος του βασιλέα. Η βασίλισσα Αμαλία είναι εκείνη που με πολύ μεράκι και μια ομάδα ανθρώπων που την συνόδευσαν κατάφερε να παραδώσει αυτό που σήμερα αποκαλούμε Εθνικό κήπο, ένας κήπος που ήταν προσωπικός της καθώς διέμενε στα ανάκτορα, τη σημερινή Βουλή.

Μέσα από το μυθιστόρημα, ερχόμαστε σε επαφή με το πρόσωπο και την προσωπικότητα της Αμαλίας, τις αγωνίες, τους φόβους, τις αδυναμίες της και ένα σύνολο δηλώσεών της που την καθιστούν πιο οικεία από όσο την γνωρίζουμε μέσα από τα βιβλία ιστορίας. Η βασίλισσα Αμαλία στεκόταν πάντα στο πλευρό του συντρόφου της βασιλιά Όθωνα, να τον στηρίξει, να τον συμπονέσει, να τον αφουγκραστεί καθώς είχε μια πολύ δύσκολη αποστολή να επιτελέσει. Δεν κρύβει όμως και τον θαυμασμό για τον ελληνικό λαό, τη γλώσσα του οποίου σαφώς δεν καταλαβαίνει ωστόσο προσπαθεί και η ίδια να γίνει μέρος του περιβάλλοντος στο οποίο ζει, να αισθανθεί δηλαδή λιγότερο ξένη από ότι είναι. Η Καρολίνα Μέρμηγκα, όπως σε όλα της τα βιβλία, μυεί τον αναγνώστη στην ιστορική περίοδο με την οποία καταπιάνεται και εμείς νιώθουμε πως ξαναζούμε τον αιώνα. 

Τα πρόσωπα της Ιστορίας, όπως για παράδειγμα το πρόσωπο του βασιλιά Όθωνα και της βασίλισσας Αμαλίας, είναι συνυφασμένα με τις τύχες των λαών, πρόσωπα που άλλαξαν προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο τον ρου της ιστορίας και τον επηρέασαν καίρια με τις σωστές ή λανθασμένες αποφάσεις της. Η ιστορία μάς διδάσκει και μας θυμίζει πώς να αποφεύγουμε τα λάθη του παρελθόντος, πολλές φορές όμως μας θυμίζει και το πόσο τρωτοί είμαστε, πόσο εύθραυστοι είμαστε, πόσο αδύναμοι είμαστε. Η Ιστορία είναι όμως και αμείλικτη και διορθωτική πολλές φορές, τοποθετεί τα πράγματα στη θέση τους και φέρνει στο προσκήνιο όλα εκείνα που κάποιος θα ήθελε να μείνουν εν κρυπτώ. Η επιστήμη της Ιστορίας είναι εδώ για να ανατρέχουμε κάθε στιγμή σε αυτήν και να την συμβουλευόμαστε, να μαθαίνουμε τι συνέβη στο παρελθόν και τι μέλλει γενέσθαι στο άμεσο και απώτερο μέλλον, είναι η σοφή μητέρα όλων μας. Διότι οι εποχές μπορεί να αλλάζουν, οι άνθρωποι όμως όχι.

“Η δυναστεία νοιάζεται μόνο για το αίμα που κυλάει στις παλιές κουρασμένες φλέβες της, αλλά η χώρα μου, η χώρα που αγαπώ, νοιάζεται για το νέο φρέσκο αίμα που τώρα μεγαλώνει μέσα της και δεν πρέπει να ξαναχυθεί. Τις νέες γενιές”