Η ιστορία ανέκαθεν αποτελούσε το όχημα εκείνο πάνω στο οποίο πατάει ο άνθρωπος για να γνωρίσει τον ίδιο του τον εαυτό μέσα από γεγονότα, κρίσεις και ανατροπές. Με αναφορές σε διαφορετικές περιόδους της ιστορίας και μέσα από μία πληθώρα πηγών τα ιστορικά βιβλία αλλά και τα μυθιστορήματα με αναφορές στην ιστορία όπως αυτό εδώ, επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές και μας ταξιδεύουν παρέα με την μηχανή του χρόνου σε όσα αξίζει να γνωρίζουμε για το παρελθόν μας. Με γνώση και αξιέπαινη ευρυμάθεια τα βιβλία αυτά μας παίρνουν από το χέρι και μας ταξιδεύουν με την οπτική γωνία του ιστορικού στην αρχαιότητα, κλασική και ύστερη, την σύγχρονη ιστορία, την τέχνη, την θρησκεία, την πολιτική εμπλουτίζοντας έτσι το πεδίο των γνώσεών μας. Η μεσαιωνική ιστορία είναι μια τέτοια περίοδος και αυτό το βιβλίο είναι ένα βήμα για να γνωρίσουμε το παρελθόν και να διδαχθούμε από αυτό.
Μία ηγετική και γενναία παρουσία στα ηνία ενός προβληματικού αβαείου
Η Λώρεν Γκροφ με την αφηγηματική της δεξιοτεχνία επιβεβαιώνει πως η ιστορία είναι το καλύτερο μέσο για να γνωρίσουμε το παρελθόν και να πορευτούμε με μεγαλύτερη σοφία προς το μέλλον. Μας πηγαίνει πίσω στον χρόνο με έναν μοναδικό προσωπικό της τρόπο για να μας αφηγηθεί την ιστορία της Μαρίας, της ηγουμένης του αβαείου. Με την ισχυρή προσωπικότητά και την έντονη αποφασιστικότητά της κατάφερε να αλλάξει τον ρου της ιστορίας καθώς πρωταγωνίστησε, με την ευλογία της βασίλισσας Ελεονώρας της Ακουιτανίας, στην ανόρθωση του ηθικού των καλογριών με πυξίδα τις προσωπικές της αρχές και την ισχυρή της φυσιογνωμία. Σε ένα αβαείο όπου το θανατικό βρισκόταν στην ημερήσια διάταξη και οι καλόγριες ήταν αντιμέτωπες με ασθένειες και φτώχεια, η Μαρία με οδηγό την αγάπη της για τον άνθρωπο αλλά και για τα γράμματα, πράγμα σπάνιο για εκείνη την εποχή αφού οι περισσότεροι άνθρωποι ήταν αναλφάβητοι, έβαλε το δικό της λιθαράκι στην αναγέννηση του αβαείου. “Η Μαρία δεν απορεί που ελάχιστες από τις καλόγριες έχουν την ικανότητα να σκέφτονται μόνες τους ͘ κατάλαβε από την πρώτη στιγμή που ήρθε στο αβαείο ότι η πραγματικότητα αυτή είναι βαθιά ριζωμένη στον πυρήνα της μοναστικής ζωής”.
Η Μαρία έδρασε σε μια περίοδο όπου οι άντρες είχαν τον πρώτο λόγο και κυριαρχούσαν σε κάθε πτυχή της κοινωνικής και πολιτικής ζωής ενώ αποτέλεσε μια ξεχωριστή μορφή της ποίησης και αυτήν την προσωπογραφία επιχειρεί να μας παρουσιάσει η Γκροφ μέσα από μια αφήγηση που μας αιχμαλωτίζει ήδη από τις πρώτες σελίδες μιας και μοιάζει σαν να έχει ζήσει την εποχή. Ο κόσμος της Μαρίας είναι ιδιαίτερο σκληρός και αποκαλύπτει και τον αγώνα των γυναικών στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν ίσα δικαιώματα με τους άνδρες. Έχει ακουστεί ουκ ολίγες φορές η λέξη μεσαίωνας, η οποία πολλές φορές μας παραπέμπει σε σκοτεινά χρόνια, σε χρόνια όπου υπερίσχυε η βαρβαρότητα, το παράλογο, ο σκοταδισμός και η οπισθοδρόμηση. Η θέση της γυναίκας στην κοινωνία βέβαια, τόσο κατά το Μεσαίωνα όσο και κατά την Αναγέννηση, υπήρξε υποτιμημένη, σε καταβαράθρωση και σε πλήρη απαξίωση, με λίγα λόγια μέσα σε τόσους αιώνες, σχεδόν χιλιετία, τίποτε δεν άλλαξε παρά μικρές εκλάμψεις και εξαιρέσεις, σαν εκείνης της Αρτεμισίας Τζεντιλέσκι, που απλά επιβεβαίωναν τον κανόνα.
Λίγες πληροφορίες ιστορικού περιεχομένου έχουν την σημασία τους. Η Ελεονώρα της Ακουιτανίας είναι μια άλλη Ιωάννα της Λωραίνης, ένα κορίτσι που καλείται να αναλάβει τα ηνία ενός βασιλείου ήδη από την ηλικία των 13 ετών, μια ηλικία που για την εποχή ήταν ήδη προχωρημένη και τα κορίτσια στην ηλικία αυτή ήδη ήταν γυναίκες και καλούνταν να παντρευτούν από νωρίς. Η επιλογή συζύγου κατά το μάλλον ή ήττον δεν ήταν δική τους επιλογή μα επιβαλλόταν από τον περίγυρο και την κοινωνία που έθετε προϋποθέσεις. Η γυναίκα με λίγα λόγια εκτελούσε εντολές αρεσκείας άλλων και όχι δικών της, ήταν ένα λάφυρο και ένα χειραγωγούμενο ον υπό την εξουσία πατρός ή ανδρός. Το βιβλίο αυτό είναι ένα βιβλίο που αποτυπώνει απόλυτα και καθολικά την ιστορία ενός κοριτσιού και μιας γυναίκας σε ένα καθεστώς επανάστασης απέναντι στα στερεότυπα, την ηθική κατάπτωση μιας δυτικής κοινωνίας σε σκοτεινά χρόνια όπου όλα βρίσκονταν υπό κατάρρευση.
Πρόκειται για ένα εξαιρετικά ζωντανό ιστορικό μυθιστόρημα με νόημα και σημασία γιατί μπορεί να απέχουμε σχεδόν μια χιλιετία με την Ελεονώρα και την εποχή της, ωστόσο κάποια ζητήματα μένουν ακόμα ενεργά και αναζητούν και αυτά τις λύσεις τους. Η συγγραφέας δεν προσπαθεί να ωραιοποιήσει καταστάσεις ούτε να εξωραΐσει τον ρόλο της γυναίκας αλλά να αφηγηθεί τα γεγονότα ακριβώς όπως συνέβησαν με μια δόση μυθοπλασίας φυσικά. Δεν αποτελεί ένα βαφτισμένο ιστορικό μυθιστόρημα μα ένα αυθεντικό με τεκμήρια και βιβλιογραφία ώστε να γνωρίσουμε τι πραγματικά συνέβαινε τότε. Είναι μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να έρθει ο αναγνώστης σε επαφή με μια εποχή ακραίων και συμπαντικών αλλαγών στα ευρωπαϊκά βασίλεια, αλλαγών που θα καθόριζαν για αιώνες τον ευρύτερο χώρο της ευρωπαϊκής ηπείρου. Τέτοια παραδείγματα υπήρχαν πολλά τόσο στη Δύση όσο και στην Ανατολή καθώς οι διαφορές δεν υπήρχαν όπως σήμερα στον τρόπο αντιμετώπισης της γυναίκας. Η Λώρεν Γκροφ με έμπνευση και προσήλωση στην καθαρότητα της αφήγησης ξεδιπλώνει όλο το φάσμα της ιστορικής μνήμης και μας παρουσιάζει το σκηνικό των εξελίξεων σε μια κοινωνία όπου η γυναίκα παλεύει για την επιβίωσή της.
“Η Μαρία προστατεύει μόνο το δικό της εσωτερικό τοπίο ͘ μονάχα το δικό της πνεύμα επιτρέπεται να ξανοιχτεί μέχρι τους πιο μακρινούς ορίζοντες, μόνο εκείνη μπορεί να πετάει σαν γεράκι ανάμεσα στα σύννεφα και να παρατηρεί τις αδιόρατες κινήσεις στο έδαφος”
