Αρχείο

“Φως της αλήθειας, μάρτυρας των καιρών, δάσκαλος της ζωής είναι η Ιστορία” είχε γράψει ο Κικέρων. Πράγματι, η ιστορία όπως και η τέχνη, είναι το πέρασμα του ανθρώπου από τη γη, είναι η απόδειξη της ίδιας του της ύπαρξης, των λαθών του αλλά και των επιτευγμάτων του. Τα πρόσωπα της Ιστορίας είναι συνυφασμένα με τις τύχες των λαών, πρόσωπα που άλλαξαν προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο τον ρου της ιστορίας και τον επηρέασαν καίρια με τις σωστές ή λανθασμένες αποφάσεις της. Η ιστορία μάς διδάσκει και μας θυμίζει πώς να αποφεύγουμε τα λάθη του παρελθόντος, πολλές φορές όμως μας θυμίζει και το πόσο τρωτοί είμαστε, πόσο εύθραυστοι είμαστε, πόσο αδύναμοι είμαστε. Η Ιστορία είναι όμως και αμείλικτη και διορθωτική πολλές φορές, τοποθετεί τα πράγματα στη θέση τους και φέρνει στο προσκήνιο όλα εκείνα που κάποιος θα ήθελε να μείνουν εν κρυπτώ. Η ιστορία λοιπόν του Β’ Παγκοσμίου πολέμου έχει την τιμητική της μέσα από αυτό το βιβλίο, το οποίο εκτός από το λεκτικό έχει και μια πραγματικά υπέροχη εικονογράφηση που συμπληρώνει μοναδικά την αφήγηση.

Άγνωστα επεισόδια ενός σκληρού και βάρβαρου πολέμου που έγραψαν ιστορία

Η επιστήμη της Ιστορίας είναι εδώ για να ανατρέχουμε κάθε στιγμή σε αυτήν και να τη συμβουλευόμαστε, να μαθαίνουμε τι συνέβη στο παρελθόν και τι μέλλει γενέσθαι στο άμεσο και απώτερο μέλλον, είναι η σοφή μητέρα όλων μας. Διότι οι εποχές μπορεί να αλλάζουν, οι άνθρωποι όμως όχι. Ο άνθρωπος πάντα θα παραμένει ικανός για το καλύτερο και το χειρότερο και η Ιστορία είναι η τρανή απόδειξη αυτού. Μπορεί ο ολέθριος και καταστροφικός Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος να έχει λήξει πριν από σχεδόν εκατό χρόνια, όμως τα γεγονότα που έλαβαν χώρα καθ’ όλη τη διάρκειά του δεν έχουν πάψει να απασχολούν τους ιστορικούς και τους απανταχού συγγραφείς. Στο βιβλίο αυτό θα μάθουμε, μέσα από παραδείγματα, το ρόλο προσωπικοτήτων που τα έβαλαν με τον εχθρό και με κουράγιο και ζήλο κατάφεραν να γράψουν τη δική τους ιστορία. Είναι άνθρωποι σαν τον Αμπντούλ, τον Χαβάλα Λάουλα, τις γενναίες προσκοπίνες του Στρατοπέδου Γουέισιεν, τον μουσικό Καρλ Ελίασμπεργκ και τόσους άλλους που αξίζει να τους μνημονεύουμε γιατί αποτελούν μικρά θαύματα μέσα στην κόλαση.

Ο ζωγράφος Πάουλ Κλέε, θύμα ο ίδιος των ναζιστικών αυθαιρεσιών και χαρακτηρισμένος ως εκφυλισμένος ως προς την τέχνη του έχει δηλώσει χαρακτηριστικά: “Όσο πιο τρομακτικός γίνεται ο κόσμος, τόσο η τέχνη γίνεται πιο αφηρημένη. Ενώ ένας ειρηνικός κόσμος παράγει ρεαλιστική τέχνη”. Η εξαιρετική αυτή έκδοση είναι λοιπόν ένας φόρος τιμής και μνήμης για την αποφασιστικότητα και την ισχυρή δυναμική που εξέφρασαν άνθρωποι ενώπιον του ναζιστικού και φασιστικού μορφώματος που θα καταλάμβανε την Ευρώπη για μία περίπου πενταετία και περιγράφει επίσης διάφορα επεισόδια, γνωστά και άγνωστα, του πολέμου. Ο κόσμος δυστυχώς δεν θα ήταν ποτέ ίδιος μετά από πέντε χρόνια και θα πραγματοποιούνταν τεκτονικές αλλαγές σε κάθε επίπεδο. Η ιστορία έχει τις διαφορετικές πτυχές της και κάθε βιβλίο που παρουσιάζεται εδώ έχει την σημασία του καθώς αναδεικνύει όσα έλαβαν χώρα σε μία περίοδο τόσο άστατη αλλά και τόσο εμβληματική.

Η έκδοση αυτή είναι μια ευκαιρία να γνωρίσουν τα παιδιά και οι έφηβοι αλλά γιατί όχι και οι μεγαλύτεροι όσα δραματικά συνέβησαν εκείνη την κρίσιμη ιστορική περίοδο, να θυμηθούμε την οδύνη και την θλίψη των ανθρώπων αλλά συνάμα να γνωρίσουμε και το θάρρος, τη γενναιότητα και την αυταπάρνηση ορισμένων ανθρώπων που δεν δίστασαν να αντισταθούν στο καθεστώς αυταρχισμού και απολυταρχίας που επικρατούσε. Βρισκόμαστε μέσα στη δίνη του πολέμου, ο κόσμος που γνωρίζαμε δυστυχώς αλλάζει. Μαίνεται ένας Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος που η ανθρωπότητα νόμιζε πως δεν θα επαναλαμβανόταν, καθώς μόλις 20 χρόνια πριν είχε τελειώσει ένας άλλος αιματηρός Πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος, οι συνέπειες και οι πληγές του οποίου δεν είχαν ακόμα κλείσει. Είναι πρώτης τάξεως ευκαιρία μέσα από αυτό το βιβλίο, μεταφρασμένο από τον Μιχάλη Μακρόπουλο, να ανατρέξουμε σε λεπτομέρειες του πολέμου, να μάθουμε και να διδαχθούμε γιατί ο κόσμος δεν πρέπει να ξαναζήσει ποτέ μια τέτοια σύρραξη και μια τέτοια παρόμοια δυστυχία.

Η ιστορία της ανθρωπότητας έχει πολλά παραδείγματα φρίκης και αποτροπιασμού, ίσως η ιστορία αυτών των χώρων “αποθήκευσης” ανθρώπων για την εξόντωσή τους να βρίσκει όμοιά της την Ιερά Εξέταση στην Αναγέννηση και την πυρά στον Μεσαίωνα, τότε που αθώοι άνθρωποι καίγονταν ζωντανοί με το πρόσχημα μιας κάποιας φανταστικής αιρετικής δράσης. Σε κάθε περίπτωση, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και όσα διαδραματίστηκαν εκεί είναι ένα γεγονός ως όλον, το οποίο θα μείνει και πρέπει να μείνει χαραγμένο στην μνήμη όλων ώστε να μην επαναληφθούν στο μέλλον τέτοιας μορφής αποτρόπαιες πράξεις που κανένας νους δεν μπορεί να χωρέσει. Μέσα στο βιβλίο διαβάζουμε μεταξύ άλλων για αυτήν την ολέθρια φρίκη του ολοκαυτώματος, ένα επεισόδιο του πολέμου που τόσο αμαύρωσε το μέλλον εκατομμυρίων ανθρώπων, μαθαίνουμε τί είναι το γκέτο, τί είναι το Άουσβιτς και τί η περίφημη τελική λύση. Όλοι αυτοί, οι εκατομμύρια άνθρωποι, ανάμεσά τους Πολωνοί, Σοβιετικοί, Εβραίοι, Ρομά και πολλοί άλλοι, οι οποίοι στα κρεματόρια και στους θαλάμους αερίων έπεσαν θύματα κάποιων ψυχοπαθών που διψούσαν για βία.

“Κοινότητες σε όλον τον κόσμο θυμούνται τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με διαφορετικό τρόπο. Με το να μαθαίνουμε για τα γεγονότα του πολέμου και να μνημονεύουμε τα θύματά του, θυμόμαστε γιατί η ειρήνη είναι τόσο σημαντική. Καθώς όσοι έζησαν κατά τη διάρκεια του πολέμου απεβίωσαν, είναι πιο σημαντικό από ποτέ αυτές οι μνήμες να κληροδοτηθούν στις νέες γενιές”

 

Ο Φώτης Κόντογλου, στον επίλογο αυτής της σπουδαίας έκδοσης που μας έρχεται από το μακρινό 1923, γράφει χαρακτηριστικά: “Δεν μπορεί να λέγεται λογοτέχνης ένας που γράφει με παραμελημένη γλώσσα. Γι’ αυτό λέγεται και λογοτέχνης. Είναι σα να λέμε πως ο γλύπτης μπορεί να παραρρίξη το μάρμαρο, είτε ο ζωγράφος το χρώμα και το σχέδιο. Πως μπορεί να γείνη αυτό, αφού το Μέσον που έχει ο καθένας τους, κάνει την τέχνη του ζωγραφική, γλυπτική ή μουσική”. Ο Κόντογλου είναι πιο επίκαιρος από ποτέ, πιο καίριος από ποτέ σε αυτά που καταθέτει στον επίλογο της έκδοσης μέσα από μια εκ βαθέων εξομολόγηση σχετικά με όσα τον απασχολούν. Είναι ουσιαστικά η πεμπτουσία της αντίληψής του αναφορικά με τον ρόλο του πραγματικού και αυθεντικού δημιουργού και καλλιτέχνη, έτσι όπως ο ίδιος ως ζωγράφος, αγιογράφος και συγγραφέας θεωρεί πως θα πρέπει να είναι. Ο ίδιος εξάλλου υπηρέτησε πιστά και αγόγγυστα την τέχνη του από το δικό του μετερίζι επηρεάζοντας σύγχρονους και επιγόνους. Πολυτάλαντη προσωπικότητα, διφυής καλλιτέχνης: στο ίδιο πρόσωπο συνυπάρχουν ο ζωγράφος που γράφει και ο πεζογράφος που ζωγραφίζει.Περισσότερα

Η λογοτεχνία, μέσω γνωστών ή λιγότερο γνωστών εκπροσώπων της, ανέκαθεν υπήρξε ένας μοχλός και ένας ουσιώδης τρόπος ανάδειξης των κοινωνικών ζητημάτων και οι συγγραφείς μέσα από τα γραπτά τους και την αφήγησή τους καθρεφτίζουν με γλαφυρό και έμμεσο τρόπο όλα αυτά που συμβαίνουν στην κοινωνία, ανταποκριτές της οι ίδιοι μας καλούν σε συστράτευση και σε συλλογισμό. Εμείς, ως αναγνώστες αλλά και ως ενεργοί πολίτες, δεν έχουμε παρά να μελετήσουμε το έργο τους, να αφουγκραστούμε τον παλμό των ανησυχιών τους και να γίνουμε κοινωνοί των πιο μύχιων σκέψεών τους αναλογιζόμενοι έτσι και τον ρόλο μας σε αυτό το κλίμα αναταραχής. Αναμφίβολα, η ενεργή και δυναμική αντίδραση του καθενός μας απέναντι στο τέρας του ρατσισμού είναι κομβική και επιβεβλημένη, ειδικά στη σημερινή εποχή που το κλίμα αυτό βρίσκεται και πάλι στην κορύφωσή του.Περισσότερα

Ο Λέων Τολστόι στην Άννα Καρένινα είχε γράψει πως όλες οι ευτυχισμένες οικογένειες λίγο πολύ μοιάζουν μεταξύ τους ενώ κάθε δυστυχισμένη οικογένεια έχει τη δική της μοναδική δυστυχία, είναι δηλαδή δυστυχισμένη με το δικό της τρόπο. Ο Ραντουάν Νασσάρ μιλάει ανοιχτά για την οικογένεια που έχει στους κόλπους της έναν άσωτο υιό που επιστρέφει στην οικογένεια για να την υπηρετήσει με σεβασμό στις παραδόσεις και τις αρχές που οφείλουν να διέπουν κάθε οικογένεια, αυτή που σέβεται πάνω από όλα τον ίδιο της τον εαυτό. Ο Νασσάρ γράφει ένα μυθιστόρημα βαθιά συναισθηματικό και συγκινησιακά φορτισμένο, ένα μυθιστόρημα που έχει μια ενδόμυχη θρησκευτικότητα και έντονους συμβολισμούς μέσα από έναν λόγο που μας παραπέμπει στον πρώτο άνθρωπο της Αγίας Γραφής, αυτόν που παλεύει να ορθοποδήσει και να δει την καθαρή αλήθεια, μακριά από πειρασμούς.Περισσότερα

Η ιστορία ανέκαθεν αποτελούσε το όχημα εκείνο πάνω στο οποίο πατάει ο άνθρωπος για να γνωρίσει τον ίδιο του τον εαυτό μέσα από γεγονότα, κρίσεις και ανατροπές. Με αναφορές σε διαφορετικές περιόδους της ιστορίας και μέσα από μία πληθώρα πηγών τα ιστορικά βιβλία αλλά και τα μυθιστορήματα με αναφορές στην ιστορία όπως αυτό εδώ, επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές και μας ταξιδεύουν παρέα με την μηχανή του χρόνου σε όσα αξίζει να γνωρίζουμε για το παρελθόν μας. Με γνώση και αξιέπαινη ευρυμάθεια τα βιβλία αυτά μας παίρνουν από το χέρι και μας ταξιδεύουν με την οπτική γωνία του ιστορικού στην αρχαιότητα, κλασική και ύστερη, την σύγχρονη ιστορία, την τέχνη, την θρησκεία, την πολιτική εμπλουτίζοντας έτσι το πεδίο των γνώσεών μας. Η μεσαιωνική ιστορία είναι μια τέτοια περίοδος και αυτό το βιβλίο είναι ένα βήμα για να γνωρίσουμε το παρελθόν και να διδαχθούμε από αυτό.

Μία ηγετική και γενναία παρουσία στα ηνία ενός προβληματικού αβαείου

Η Λώρεν Γκροφ με την αφηγηματική της δεξιοτεχνία επιβεβαιώνει πως η ιστορία είναι το καλύτερο μέσο για να γνωρίσουμε το παρελθόν και να πορευτούμε με μεγαλύτερη σοφία προς το μέλλον. Μας πηγαίνει πίσω στον χρόνο με έναν μοναδικό προσωπικό της τρόπο για να μας αφηγηθεί την ιστορία της Μαρίας, της ηγουμένης του αβαείου. Με την ισχυρή προσωπικότητά και την έντονη αποφασιστικότητά της κατάφερε να αλλάξει τον ρου της ιστορίας καθώς πρωταγωνίστησε, με την ευλογία της βασίλισσας Ελεονώρας της Ακουιτανίας, στην ανόρθωση του ηθικού των καλογριών με πυξίδα τις προσωπικές της αρχές και την ισχυρή της φυσιογνωμία. Σε ένα αβαείο όπου το θανατικό βρισκόταν στην ημερήσια διάταξη και οι καλόγριες ήταν αντιμέτωπες με ασθένειες και φτώχεια, η Μαρία με οδηγό την αγάπη της για τον άνθρωπο αλλά και για τα γράμματα, πράγμα σπάνιο για εκείνη την εποχή αφού οι περισσότεροι άνθρωποι ήταν αναλφάβητοι, έβαλε το δικό της λιθαράκι στην αναγέννηση του αβαείου. “Η Μαρία δεν απορεί που ελάχιστες από τις καλόγριες έχουν την ικανότητα να σκέφτονται μόνες τους ͘  κατάλαβε από την πρώτη στιγμή που ήρθε στο αβαείο ότι η πραγματικότητα αυτή είναι βαθιά ριζωμένη στον πυρήνα της μοναστικής ζωής”.

Η Μαρία έδρασε σε μια περίοδο όπου οι άντρες είχαν τον πρώτο λόγο και κυριαρχούσαν σε κάθε πτυχή της κοινωνικής και πολιτικής ζωής ενώ αποτέλεσε μια ξεχωριστή μορφή της ποίησης και αυτήν την προσωπογραφία επιχειρεί να μας παρουσιάσει η Γκροφ μέσα από μια αφήγηση που μας αιχμαλωτίζει ήδη από τις πρώτες σελίδες μιας και μοιάζει σαν να έχει ζήσει την εποχή. Ο κόσμος της Μαρίας είναι ιδιαίτερο σκληρός και αποκαλύπτει και τον αγώνα των γυναικών στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν ίσα δικαιώματα με τους άνδρες. Έχει ακουστεί ουκ ολίγες φορές η λέξη μεσαίωνας, η οποία πολλές φορές μας παραπέμπει σε σκοτεινά χρόνια, σε χρόνια όπου υπερίσχυε η βαρβαρότητα, το παράλογο, ο σκοταδισμός και η οπισθοδρόμηση. Η θέση της γυναίκας στην κοινωνία βέβαια, τόσο κατά το Μεσαίωνα όσο και κατά την Αναγέννηση, υπήρξε υποτιμημένη, σε καταβαράθρωση και σε πλήρη απαξίωση, με λίγα λόγια μέσα σε τόσους αιώνες, σχεδόν χιλιετία, τίποτε δεν άλλαξε παρά μικρές εκλάμψεις και εξαιρέσεις, σαν εκείνης της Αρτεμισίας Τζεντιλέσκι, που απλά επιβεβαίωναν τον κανόνα.

Λίγες πληροφορίες ιστορικού περιεχομένου έχουν την σημασία τους. Η Ελεονώρα της Ακουιτανίας είναι μια άλλη Ιωάννα της Λωραίνης, ένα κορίτσι που καλείται να αναλάβει τα ηνία ενός βασιλείου ήδη από την ηλικία των 13 ετών, μια ηλικία που για την εποχή ήταν ήδη προχωρημένη και τα κορίτσια στην ηλικία αυτή ήδη ήταν γυναίκες και καλούνταν να παντρευτούν από νωρίς. Η επιλογή συζύγου κατά το μάλλον ή ήττον δεν ήταν δική τους επιλογή μα επιβαλλόταν από τον περίγυρο και την κοινωνία που έθετε προϋποθέσεις. Η γυναίκα με λίγα λόγια εκτελούσε εντολές αρεσκείας άλλων και όχι δικών της, ήταν ένα λάφυρο και ένα χειραγωγούμενο ον υπό την εξουσία πατρός ή ανδρός. Το βιβλίο αυτό είναι ένα βιβλίο που αποτυπώνει απόλυτα και καθολικά την ιστορία ενός κοριτσιού και μιας γυναίκας σε ένα καθεστώς επανάστασης απέναντι στα στερεότυπα, την ηθική κατάπτωση μιας δυτικής κοινωνίας σε σκοτεινά χρόνια όπου όλα βρίσκονταν υπό κατάρρευση.

Πρόκειται για ένα εξαιρετικά ζωντανό ιστορικό μυθιστόρημα με νόημα και σημασία γιατί μπορεί να απέχουμε σχεδόν μια χιλιετία με την Ελεονώρα και την εποχή της, ωστόσο κάποια ζητήματα μένουν ακόμα ενεργά και αναζητούν και αυτά τις λύσεις τους. Η συγγραφέας δεν προσπαθεί να ωραιοποιήσει καταστάσεις ούτε να εξωραΐσει τον ρόλο της γυναίκας αλλά να αφηγηθεί τα γεγονότα ακριβώς όπως συνέβησαν με μια δόση μυθοπλασίας φυσικά. Δεν αποτελεί ένα βαφτισμένο ιστορικό μυθιστόρημα μα ένα αυθεντικό με τεκμήρια και βιβλιογραφία ώστε να γνωρίσουμε τι πραγματικά συνέβαινε τότε. Είναι μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να έρθει ο αναγνώστης σε επαφή με μια εποχή ακραίων και συμπαντικών αλλαγών στα ευρωπαϊκά βασίλεια, αλλαγών που θα καθόριζαν για αιώνες τον ευρύτερο χώρο της ευρωπαϊκής ηπείρου. Τέτοια παραδείγματα υπήρχαν πολλά τόσο στη Δύση όσο και στην Ανατολή καθώς οι διαφορές δεν υπήρχαν όπως σήμερα στον τρόπο αντιμετώπισης της γυναίκας. Η Λώρεν Γκροφ με έμπνευση και προσήλωση στην καθαρότητα της αφήγησης ξεδιπλώνει όλο το φάσμα της ιστορικής μνήμης και μας παρουσιάζει το σκηνικό των εξελίξεων σε μια κοινωνία όπου η γυναίκα παλεύει για την επιβίωσή της.

“Η Μαρία προστατεύει μόνο το δικό της εσωτερικό τοπίο ͘  μονάχα το δικό της πνεύμα επιτρέπεται να ξανοιχτεί μέχρι τους πιο μακρινούς ορίζοντες, μόνο εκείνη μπορεί να πετάει σαν γεράκι ανάμεσα στα σύννεφα και να παρατηρεί τις αδιόρατες κινήσεις στο έδαφος”