Θέτοντας εμφατικά την υπεράσπιση του δικαίου στο επίκεντρο (Εμίλ Ζολά, Κατηγορώ, Εκδόσεις Γκοβόστη)

Ο καλλιτέχνης δεν είναι τίποτα χωρίς το ταλέντο, αλλά το ταλέντο δεν είναι τίποτα χωρίς τη δουλειά». Και πράγματι, ο κοινωνικά ευαίσθητος Εμίλ Ζολά ποτέ δε σταμάτησε να εργάζεται με όπλο το χάρισμά του στη γραφή. Ποτέ δεν κουράστηκε να κυκλοφορεί σαν ιμπρεσιονιστής ζωγράφος και να καταγράφει με την ματιά του και ύστερα με το μελάνι του επάνω στο χαρτί τις κοινωνικές ανθρώπινες στιγμές, τις εξάρσεις, τις αδυναμίες, τα τρωτά σημεία που αντίκριζε. Αυτό το έκανε ακόμα και όταν δεν είχε το παραμικρό εισόδημα από τα γραπτά του, ακόμα και όταν με ένα απλό κερί και με ένα κομμάτι ψωμί για φαγητό πάσχιζε και μοχθούσε να αποτυπώσει αυτά που τον απασχολούσαν. Ο Ζολά είναι ένας αγωνιστής του λογοτεχνικού είδους, ένας ιδεολόγος, όχι εξ’ ανάγκης αλλά εκ πεποιθήσεως, είναι ανθρωπιστής γιατί με τον τρόπο του υπηρετεί τον άνθρωπο και τον θέτει στο προσκήνιο, όχι για να τον ενοχοποιήσει, αλλά για να καταδείξει πως ο δρόμος της ανηθικότητας και της ανειλικρίνειας δεν έχει επιστροφή.Περισσότερα

Μαρίνα Τσβετάγιεβα, Ο θηλυκός αδελφός μου, Εκδόσεις Οκτάνα

Σε μια περίοδο ιδιαίτερα συμπυκνωμένη ως προς το καλλιτεχνικό της αποτύπωμα γράφει η Τσβετάγιεβα αυτό το ιδιαίτερο και τόσο πολύ συγκινησιακά φορτισμένο κείμενο. Πρόκειται για ένα κείμενο εξομολόγησης που παρουσιάζει τον έρωτα, το πάθος, τις απαρχές της μητρότητας που είναι συνυφασμένες με την ίδια την ύπαρξη της γυναίκας, τον ρόλο της στον σύγχρονο κόσμο, στον κόσμο το δικό της. Ο έρωτας μπλέκεται με την αγάπη, η μητρότητα με την αίσθηση της νεότητας που τόσο πολύ επηρεάζει την συγγραφέα σε ένα κείμενο αποκάλυψη, σε ένα κείμενο τόσο πολύ αινιγματικό αλλά συνάμα και γοητευτικό καθώς αποκαλύπτεται ο φιλοσοφικός εαυτός που είναι όμως εμποτισμένος και με μια έκδηλη ποιητικότητα που την χαρακτηρίζει καθ’ όλη τη διάρκεια της αφήγησης. Είναι ένα κέντημα ο λόγος της Τσβετάγιεβα και ο αναγνώστης την συναντά σε μια πολύ κρίσιμη προσωπική της στιγμή.Περισσότερα

Κολυμπώντας στα ανοιχτά τόσο στο παράλογο όσο και στο μυστήριο (Max Aub, Παραδειγματικοί φόνοι, Εκδόσεις Άγρα)

Διαβάζοντας τον τίτλο περί φόνων ανατρέχει ο αναγνώστης με το μυαλό του σε φόνους ιστορικούς και περίφημους, όπως για παράδειγμα τον αποκεφαλισμό του Ολοφέρνη από την Ιουδήθ, που ενέπνευσε και τον γνωστό ζωγραφικό πίνακα του Καραβάτζιο ή ακόμα σε φόνους μυθικούς όπως τον φόνο του Προμηθέα από τα όρνεα που αποφάσισε ο Δίας να του φάνε το συκώτι για να τον τιμωρήσει για τη φωτιά που χάρισε στους ανθρώπους. Αυτοί και άλλοι φόνοι που απασχόλησαν τον κόσμο θα μπορούσαν να είναι το θέμα του βιβλίου εκ πρώτης όψεως. Ο σπουδαίος και εκκεντρικός Μαξ Άουμπ, ο οποίος και συμμετείχε στους καλλιτεχνικούς κύκλους της εποχής και έκανε παρέα με τον Πικάσο, τον Μαλρό, τον Νταλί και τόσους άλλους, είχε όμως άλλη ιδέα περί φόνων, πολύ πιο προχωρημένη και ρηξικέλευθη. Ασχολείται με φόνους που αγγίζουν τα όρια του παράλογου, πρέπει να είχε κάπως επηρεαστεί άλλωστε από τις συζητήσεις και την επιρροή των σουρεαλιστών καθώς ο αναγνώστης ανακαλύπτει την ευφυΐα και την ευστροφία του στην επινόηση ιστοριών.Περισσότερα

Leopold von Sacher-Masoch, Η Αφροδίτη με τη γούνα, Εκδόσεις Οξύ

Δεν είναι τυχαία ένα από τα πιο εμβληματικά και κλασικά αναγνώσματα του 19ου αιώνα, δεν είναι διόλου τυχαίο το γεγονός πως μετά τον Μαρκήσιο ντε Σαντ και τα δικά του ιδιαίτερα γραπτά, ο Ζάχερ Μαζόχ προκάλεσε με την ευθύτητα και την ειλικρίνεια της δικής του ιστορίας τους αναγνώστες. Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για ένα μυθιστόρημα που σηματοδοτεί αυτό που αποκαλούμε ερωτική λογοτεχνία. Ερωτική λογοτεχνία είναι το είδος εκείνο που ασχολείται με την ψυχή και την καρδιά του ανθρώπου, τις συναισθηματικές εξάρσεις του, τις ερωτικές περιπτύξεις του, είναι το μυθιστόρημα που αναλύει και προσεγγίζει τους χαρακτήρες των ανθρώπων που συμμετέχουν στις ιστορίες και πάλλονται συθέμελα από τις επιθυμίες τους, τις οποίες λαχταρούν να εκφράσουν και να ξεστομίσουν. Ο όρος μαζοχισμός είναι ένας όρος που προέκυψε από αυτό ακριβώς το βιβλίο που με προεξάρχοντα τον πρωταγωνιστή του οδηγεί σε έναν έρωτα τυφλό που όλα τα δέχεται και τίποτα δεν αρνείται.Περισσότερα

Ιστορίες ποτισμένες από το σαράκι του χρόνου και τη μνήμη των ανθρώπων (Φώτης Κόντογλου, Το Αϊβαλί η πατρίδα μου, Εκδόσεις Μεταίχμιο)

Η θρησκεία, το αρχαίο και ένδοξο παρελθόν, η θάλασσα καθώς και η διαχρονική ελληνική γλώσσα είναι τα εργαλεία της αφήγησής του, το προπύργιο των αναφορών του Κόντογλου σε μια προσπάθεια αναδρομής στις ιστορίες των ανθρώπων όπως για παράδειγμα ο Καπετάν Ρόγκος ή ο Αλέξης, ο Τσομπάνης. Είναι αυτές οι μορφές που γεμίζουν με συναίσθημα, με χαρά αλλά κα λύπη τα όσα ο ίδιος θέλει να μας αφηγηθεί. Η ντοπιολαλιά του έντονη μα συνάμα και αυθεντική σε μια χώρα που εκατό χρόνια μετά παλεύει να τη σώσει από τους εγχώριους αδιάφορους ομιλητές της. Οι σκηνές που καταγράφει θυμίζουν τις τοιχογραφίες του επίσης πολύ σπουδαίου Θεόφιλου Χατζιμηχαήλ, του ζωγράφου δηλαδή που στα έργα του απεικόνισε το ελληνικό στοιχείο, έτσι όπως κανείς δεν το είχε καταφέρει έως τότε και έτσι όπως κανείς δεν θα το κατάφερνε ποτέ ξανά.Περισσότερα

Juan Marse, Μια μέρα θα γυρίσω, Εκδόσεις Ακυβέρνητες πολιτείες

Είναι κάποιοι συγγραφείς που όσο γράφουν τόσο πιο πολύ ωριμάζουν, τόσο πιο πολύ αποκαλύπτουν αυτό το έμφυτο χάρισμα που τους έχει δοθεί να συναρπάζουν τους αναγνώστες κάνοντας χρήση της γνώσης τους περί Ιστορίας με έναν κατά πολύ δικό τους τρόπο, μοναδικά σαγηνευτικό. Γιατί η Ιστορία είναι η απόδειξη της ύπαρξης του ανθρώπου, είναι εκείνο το όχημα που έχει τη δύναμη να μας μεταφέρει σε άλλους χρόνους και να τους ξαναζούμε σαν εμφανιστεί ένας πεφωτισμένος σαν τον Χουάν Μαρσέ να εκτοξεύει την περιέργειά μας και την φιλομάθεια μας.“Φως της αλήθειας, μάρτυρας των καιρών, δάσκαλος της ζωής είναι η Ιστορία” είχε γράψει ο Κικέρων. Πράγματι, η ιστορία, όπως και η τέχνη, είναι το πέρασμα του ανθρώπου από τη γη, είναι η απόδειξη της ίδιας του της ύπαρξης, των λαθών του αλλά και των επιτευγμάτων του.Περισσότερα

Στα άδυτα μιας κοινωνίας που ακροβατεί ανάμεσα στο πάθος και το λάθος (Γρηγόριος Ξενόπουλος, Ο Ποπολάρος και άλλα διηγήματα, Εκδόσεις Μίνωας)

Η ιστορία τρέχει παράλληλα με την λογοτεχνία και την επηρεάζει όπως επηρεάζει και τους συγγραφείς καθώς καλούνται να περιγράψουν το κοινωνικό πρόσημο που αφήνουν τα ιστορικά γεγονότα. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, αυτός ο σπουδαίος συγγραφέας που δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο με τις αφηγήσεις του, στα διηγήματά του, τα μυθιστορήματά του και στα περίφημα θεατρικά του έργα μας χαρίζει τον πλούτο των βίων απλών και ευγενών ανθρώπων της εποχής του, μια ευκαιρία για μας να ανατρέχουμε στις περιγραφές του για να αντλούμε ηθογραφικά στοιχεία για το παρελθόν. Ο αναγνώστης νιώθει να ταξιδεύει σε ένα διαφορετικό περιβάλλον, σε μια άλλη ατμόσφαιρα που θυμίζει πίνακα ζωγραφικής. Εξάλλου, τα όσα ο Ξενόπουλος αφηγείται είναι ψυχογραφήματα μιας ολόκληρης εποχής που έχει περάσει σαφώς ανεπιστρεπτί.Περισσότερα

Stefan Zweig, Η ομογενοποίηση του κόσμου, Εκδόσεις Άγρα

Δεν συγκαταλέγεται τυχαία στους κορυφαίους συγγραφείς της εποχής του, δεν είναι τυχαία που εκδόσεις σαν και αυτή βρίσκουν το φως της δημοσιότητας ξετυλίγοντας το κουβάρι των σκέψεών του που μας είναι πολύτιμες σχεδόν εκατό χρόνια από τότε που γράφτηκαν. Είναι από εκείνους τους συγγραφείς που συνεχίζει να στοχάζεται και να συλλογάται ελεύθερα άρα καλά για να θυμηθούμε τον Ρήγα Φεραίο. Μακριά από στερεότυπα και φόβο, ο Τσβάιχ εισέρχεται στην ουσία των πραγμάτων, αντιλαμβάνεται όσα συμβαίνουν γύρω του, τις ραγδαίες αλλαγές δηλαδή στις οποίες έχει υποκύψει ο κόσμος. Βιβλία σαν και αυτό είναι πολύτιμοι λίθοι για να κατανοήσουμε τον τότε αλλά και τον τωρινό κόσμο που δεν απέχει πολύ από εκείνον, διότι μπορεί οι εποχές να αλλάζουν, οι άνθρωποι όμως όχι δυστυχώς. Διαχρονικός και πάντα επίκαιρος, όσο και αν αυτό έχει πολυφορεθεί ως έκφραση και ως επιθετικός προσδιορισμός, ο Τσβάιχ προβληματίζεται και μοιράζεται μαζί μας αυτούς τους προβληματισμούς του.Περισσότερα

Συνομιλώντας με την ιστορία και ανασυνθέτοντας το πανόραμα μιας εποχής (Καζούο Ισιγκούρο, Τα απομεινάρια μιας μέρας, Εκδόσεις Ψυχογιός)

“Η πικρή αλήθεια είναι πως άνθρωποι σαν εμάς έχουν περιορισμένη επιλογή, γι’ αυτό αφήνουμε τις τύχες μας στα χέρια εκείνων των σπουδαίων προσωπικοτήτων που βρίσκονται στην καρδιά των γεγονότων αυτού του κόσμου, ενώ εμείς προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας. Ποιος ο λόγος να ανησυχούμε πάρα πολύ για το τι μπορούσε ή δε θα μπορούσε να είχε κάνει κανείς για να ελέγξει την πορεία που πήρε η ζωή του;”, γράφει ο Ισιγκούρο για λογαριασμό του μπάτλερ Στίβενς. Ο τελευταίος, ο κύριος πρωταγωνιστής του βιβλίου, είναι ο άνθρωπος που αφηγείται μέσα από τις σελίδες μία ολόκληρη ζωή υπό την σκιά λόρδων, τους οποίους και υπηρέτησε με αφοσίωση και αυταπάρνηση. Αφηγείται όμως και την γνωριμία του με προσωπικότητες της πολιτικής σκηνής, πρωθυπουργούς και υπουργούς Εξωτερικών τους οποίους και συναναστράφηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας του ως μπάτλερ.Περισσότερα

15 + 1 διαχρονικά βιβλία ρωσικής λογοτεχνίας που αξίζει να διαβάσουμε (Β’ μέρος)

Τολστόι, Γκόγκολ, Πούσκιν, Ντοστογιέφσκι, Τουργκένιεφ, Μπουλγκάκοφ είναι μόνο ορισμένοι από αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε ως καρδιά και πυρήνα της σπουδαίας και εξαιρετικά ανθρώπινης ρωσικής λογοτεχνίας, μιας λογοτεχνίας που αφουγκράζεται τον παλμό μιας κοινωνίας που παλεύει μέσα στην φτώχεια, τα δεινά και την αξιοπρέπεια. Πρόκειται μόνο για ορισμένα από τα ονόματα που έχουν σφραγίσει με τα γραπτά τους την ιστορία της ρωσικής λογοτεχνίας. Στα κείμενά τους, ο αναγνώστης ανακαλύπτει το μεγαλείο των Ρώσων συγγραφέων και αναδεικνύεται η ιδιαιτερότητα της σκέψης τους και της γραφής τους, στα έργα τους διαβλέπουμε την συναισθηματική φόρτιση, την ψυχανάλυση των χαρακτήρων ανθρώπων που ρέπουν προς την παρανομία και την ανηθικότητα. Οι συγγραφείς, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο θα εκφράσουν την απαραίτητη προσέγγιση στα θεία ως το μόνο μέσο απελευθέρωσης και απενεχοποίησης της ένοχης ψυχής. Όλα αυτά τα ονόματα που μόλις αναφέρθηκαν μόνο τυχαία δεν είναι, πρόκειται για ισχυρές και εξέχουσες προσωπικότητες που έλαμψαν και άφησαν παρακαταθήκη, μοναδική κληρονομιά στις επερχόμενες γενιές.Περισσότερα

Toon Tellegen, Ο Σκαντζόχοιρος που ήθελε, Εκδόσεις Διόπτρα

Η άγρια φύση είναι ένα ανεκτίμητο αγαθό που σήμερα μαστίζεται από μια κλιματική κρίση, μια κρίση αποτέλεσμα των ανθρώπινων τραγικών λαθών σε πολλά επίπεδα. Ο άνθρωπος δίχως τη φύση είναι ένα τίποτα, είναι έρμαιο του τέλους του και σκιά του εαυτού του μέχρι να αφανιστεί, η φύση είναι το σπίτι μας, το μεγάλο σπίτι που όλοι οφείλουμε να φροντίζουμε επιμελώς. Η άγρια φύση λόγω πολλών παραγόντων συρρικνώνεται μέρα με τη μέρα, οι επιφάνειες άγριας ζωής δυστυχώς περιορίζονται με πρώτο και κύριο αίτιο την αδηφάγα ανθρώπινη δραστηριότητα. Η χλωρίδα και η πανίδα της γης υπόκεινται σε μια συνεχόμενη και δραστική μείωση του πεδίου ανάπτυξής τους, το περιβάλλον τους δέχεται απανωτά πλήγματα από διάφορους παράγοντες και καθεμία και καθένας από εμάς έχουμε την υποχρέωση και το καθήκον να βάλουμε φρένο στην καταστροφή. Είναι θλιβερό τα δάση να καίγονται, τα ζώα να πνίγονται από πλαστικά, το χώμα να μολύνεται, όλα αυτά έχουν συνέπειες στη δική μας υπόσταση. Η μητέρα φύση και τα είδη που την απαρτίζουν, αποτελούν την ασπίδα του ανθρώπου για να συνεχίσει να ζει στον πλανήτη Γη.Περισσότερα

Συναντώντας έναν άνθρωπο της εποχής, έναν σύγχρονο Λεωνίδα (Franz Werfel, Μια αχνογάλαζη γυναικεία γραφή, Εκδόσεις Ροές)

Λίγο πριν η Αυστρία προσαρτηθεί στη ναζιστική Γερμανία, ο Βέρφελ αφηγείται μία ιστορία βγαλμένη από έναν κόσμο που σε λίγο δεν θα είναι πια ο ίδιος. Ούτε και ο Λεωνίδας, ο πενηντάχρονος ήρωας του βιβλίου θα είναι ίδιος, μα λίγο πριν πέσει η αυλαία της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας, ο συγγραφέας αφηγείται έρωτες και γεγονότα που θυμίζουν ακόμα ζωή. Ο Βέρφελ, με αυτό το ιδιαίτερο και χαρακτηριστικό ύφος του, αυτή την διείσδυση στην ανθρώπινη φύση με τις αδυναμίες της και τον τρωτό της χαρακτήρα, σκηνοθετεί ένα έργο όπου πρωταγωνιστεί ένας ήρωας με περίφημο όνομα και ανάστημα, σαν να γνωρίζει τα μελλούμενα και να θέλει να προλάβει λίγες στιγμές ευτυχίας. Γιατί ο Λεωνίδας ως πρόσωπο αλλά και η επιλογή του ονόματος δεν μπορεί να είναι τυχαία, όπως και ο ίδιος αναφέρει στην αρχή του βιβλίου, έχει αναμφίβολα κάτι το συμβολικό ή και το προφητικό, κάτι το ιστορικά εμπνευσμένο που μάλλον μας ξεπερνά αλλά και μας διαπερνά.Περισσότερα