Μένης Κουμανταρέας, Η κυρία Κούλα, Εκδόσεις Πατάκη

Ο Μένης Κουμανταρέας εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1961 μεταφράζοντας έργα σπουδαίων ξένων λογοτεχνών, όπως για παράδειγμα το βιβλίο Καθώς ψυχορραγώ του Φώκνερ. Συνήθως οι σπουδαίοι λογοτέχνες έχουν υπάρξει και σπουδαίοι μεταφραστές καθώς έχουν έρθει σε επαφή με την τριβή της γλώσσας και έχουν υποστεί ουσιαστικά ήδη τη βάσανο της λογοτεχνικής γραφής καθώς παράγουν ένα νέο κείμενο, πιστό μεν στο αρχικό αλλά είναι μια νέα δημιουργία. Δεν αρκεί προφανώς μόνο αυτό το στοιχείο ώστε ένας συγγραφέας να είναι αξιόλογος, όμως είναι ένα κομβικής σημασίας πλεονέκτημα. Ο Μένης Κουμανταρέας αποτελεί έναν τέτοιο λογοτέχνη που μπορεί και πλάθει τη γλώσσα με μια δεξιοτεχνία αλλά ταυτόχρονα και με μια απλότητα και αυτό το πάντρεμα ξεχύνεται στο κείμενο και αιχμαλωτίζει με γοητεία και κομψότητα τον επίδοξο αναγνώστη.Περισσότερα

Ζωγραφικά θεόσταλτος και γνήσια θρήσκος μεγαλούργησε εκτός του τόπου του, μια ζωή αφοσιωμένος στην τέχνη του, μια ζωή βουτηγμένος στο χρώμα υμνώντας τον άνθρωπο (Γράμμα στο Δομήνικο Θεοτοκόπουλο)

Η τέχνη λένε πως παράγει τέχνη, έτσι και η ζωγραφική φέρνει ζωγραφική, τα έργα ετοιμάζουν τα επόμενα που θα ακολουθήσουν, κάθε κύκλος κλείνει για να ανοίξει ένας άλλος, σαν τον κύκλο της ζωής και της φύσης που ποτέ δεν σταματά. Δομήνικε υπήρξες λοιπόν η συνέχεια των ανθρώπων που έδρασαν στον ίδιο χώρο με σένα πριν αιώνες και δημιούργησαν, εποίησαν τέχνη. Δεν βρέθηκες τυχαία να μεγαλουργείς πλάι στον Τιτσιάνο που είδε σε σένα έναν άξιο συνεχιστή της δυτικής ζωγραφικής, έναν πιστό ακόλουθο μιας σπουδαίας τέχνης, αυτής της ζωγραφικής που με ζήλο υπηρέτησες όλη σου τη ζωή. Η ζωή σου έμελλε να συνυφανθεί με την θρησκευτική ζωγραφική αλλά με έναν τρόπο πολύ δικό σου και προσωπικό, μια προσήλωση στο θείο που μόνο εσύ μπορούσες να αναδείξεις. Περισσότερα

Guy de Maupassant, Ο Εξαποδώ και άλλες υπερφυσικές ιστορίες, Εκδόσεις Οξύ

Ο Μωπασάν γράφει σε έναν 19ο αιώνα, ο οποίος είναι γεμάτος κοινωνικές ανισότητες, ισορροπίες οικογενειακές που δίχως αμφιβολία συστέλλονται και διαστέλλονται. Οι συνθήκες που βιώνουμε μέσω των βιβλίων του προκύπτουν από γεγονότα και καταστάσεις πραγματικές που δεν μπορούμε και δεν γίνεται να ωραιοποιήσουμε, ο συγγραφέας επισημαίνει παραλείψεις και κοινωνικές ατασθαλίες και μας καθιστά μέτοχους ενός προβλήματος που έχει μεν λύσεις αλλά εναπόκειται σε εμάς να τις βρούμε. Εμείς οι άνθρωποι του σήμερα, των δύο αιώνων αργότερα, απλά ανακαλύπτουμε πόσο επίκαιρος είναι ο Maupassant και πόσο αγγίζει τα κοινωνικά δρώμενα του σήμερα, τα οποία είναι σφόδρα επισφαλή και αναστρέψιμα. “…η ζωή είναι ένας λόφος, όσο ανεβαίνεις κοιτάζεις την κορυφή και χαίρεσαι, αλλά όταν φτάσεις επάνω, βλέπεις άξαφνα την κατηφόρα, και το τέλος, που είναι ο θάνατος”.

Ο κόσμος της αμφιβολίας και η ταραγμένη ψυχή του νατουραλιστή συγγραφέα

Ο Γάλλος συγγραφέας μπορεί σε κάποιες στιγμές να σπέρνει τη θλίψη και τη λύπη, την απαισιοδοξία και τη μαυρίλα, παράλληλα όμως, φροντίζει να πασπαλίζει τις ζωές των ηρώων του με τον ρομαντισμό και τον ερωτισμό όταν πρόκειται να μας εκμυστηρευτεί το τι συμβαίνει πίσω από το παραβάν και τα παρασκήνια, εκεί όπου εισβάλει για να μην ξεφύγει τίποτα που θα καθιστούσε το μυθιστόρημα ένα πράγμα ξένο προς την ίδια τη ζωή. Και όλα αυτά σαν τον ζαχαροπλάστη που έχει βάλει την τελευταία πινελιά για να μας πει την τελευταία του λέξη. Ο  ρομαντικός αυτός συγγραφέας που με την γραφή του έχει θεσπίσει μία δική του σχολή, δεν προσπαθεί με τη γραφή του να επιβάλλει μία νεφελώδη και άνευ λόγου πολυπλοκότητα για να προσδώσει στο μυθιστόρημά του έναν ελκυστικό χαρακτήρα.

Τρεις ιστορίες εμπεριέχονται σε αυτήν την πολύ φροντισμένη έκδοση, η οποία μάλιστα διαθέτει μια εξαιρετική εικονογράφηση από τον Αργεντίνο σχεδιαστή Mauro Cascioli. Μία εκ των οποίων είναι το περίφημο και τόσο διάσημο διήγημα του Οξαποδώ, μια ιστορία υπερφυσική αλλά ενταγμένη στις πολλές αλλαγές που επιτελούνται τόσο σε κοινωνικό επίπεδο όσο και στην ψυχοσύνθεση του ίδιου του συγγραφέα. Ο Μωπασάν σε αυτό το διήγημα περιγράφει μια περίεργη μορφή,  ιδιόμορφη και εξωπραγματική συνυφασμένη με τις προσωπικές ψυχικές εντάσεις του ίδιου του συγγραφέα. Το άυλο αυτό πρόσωπο πολιορκούσε τα βράδια του και τον κυνηγούσε από δωμάτιο σε δωμάτιο, σαν μια μαύρη σκιά όμοια με τα φαντάσματα που έβλεπε ο Γκόγια στα όνειρά του ή μάλλον στους εφιάλτες του για να είμαι πιο ακριβής. Τελικά τι ήθελε να μας πει με το πλέον εμβληματικό του διήγημα; Τι βρισκόταν πίσω από το πέπλο μυστηρίου αυτής της φιγούρας, ποιο μυστήριο κατοικούσε την ψυχή του; Από ποιες οδύνες ή ποια αδιέξοδα έψαχνε να ξεφύγει και να δώσει λύση στους άλυτους γρίφους; O Λέων Τολστόι γράφει για τον Μωπασάν και τον υμνεί: «Δεν ξέρω άλλον συγγραφέα που να πίστευε το ίδιο ειλικρινά με τον Μωπασσάν πως καθετί καλό, πως όλο το νόημα της ζωής βρίσκεται στη γυναίκα, στον έρωτα, ούτε άλλον που να περιέγραψε τη γυναίκα και τον έρωτα με τέτοιο πάθος και απ’ όλες τις απόψεις {…}». Η σφαίρα της ανθρώπινης περιγραφής είναι για τον Μωπασάν ό,τι και το ψυχογράφημα για τον Ντοστογιέφσκι.

Στα διηγήματά του, όπως και στα μυθιστορήματά του, ο αναγνώστης διακρίνει έντονη την μελαγχολία του αστικού τοπίου, το οποίο μέσα από την αφήγησή του Μωπασάν παίρνει χρώμα, κάτι σαν έναν πίνακα του σύγχρονού του Εντουάρντ Μανέ. Οι περισσότερες ιστορίες του Γκυ ντε Μωπασάν πραγματεύονται τη ζωή στην πόλη, στην εργασία, στο σπίτι αλλά και τις ανθρώπινες σχέσεις, τις εξάρσεις της, τις διακυμάνσεις της, την αστάθειά τους, ακριβώς έτσι όπως τις βίωσε ο ίδιος μέσα από την ίδια του ζωή, την πολυτάραχη, την πολύχρωμη και τη μυθιστορηματική κατά μία έννοια. Μαθητής του Φλωμπέρ, ο οποίος τον ενέταξε στους κύκλους της διανόησης και φρόντισε να τον κάνει γνωστό στο γαλλικό φιλαναγνωστικό κοινό, ο συγγραφέας με την ιμπρεσσιονιστική γραφή που είναι πλούσια σε περιγραφές, σκιάσεις και συναισθήματα, αποτέλεσε έναν κρίκο μεταξύ κοινωνίας και λογοτεχνίας.

Eισέρχεται στα άδυτα του ήρωά του για να ρίξει φως στις άγνωστες και αδύναμες πτυχές του, να φωτίσει το δρόμο προς την επιτυχία ή την αποτυχία του με την διαφορά πως μέσα από το δικό του χρονικό δεν θα βρούμε την σκληρότητα με το ίδιο πρόσωπο που θα συναντήσουμε στους Αδελφούς Καραμαζόφ, ο Μωπασάν είσαι πιο μαλακός, πιο ήπιος, πιο ρομαντικός ακόμα και όταν όλα καταρρέουν γιατί ως Γάλλος έχει άλλον τρόπο θέασης των πραγμάτων. Οι ιστορίες που συναντάμε εδώ έχουν το μικρόβιο του φόβου, της αμφιβολίας, της αγωνίας και της ανησυχίας των ανθρώπων για τη ζωή μετά τη ζωή αφού πολλοί πιστεύουν πως ο θάνατος είναι μια νέα ζωή ή ακόμα περισσότερο πως η ζωή ξεκινά ουσιαστικά μετά τον θάνατο. Είναι ιστορίες βουτηγμένες στην υπερβολή και το μεταφυσικό στοιχείο διότι πάντα το άγνωστο και το μυστηριώδες σαγήνευαν τον άνθρωπο, ο οποίος και διαχρονικά έψαχνε να βρει ανύπαρκτες απαντήσεις σε δύσκολες ερωτήσεις. Και στα τρία διηγήματα, ο αναγνώστης ανακαλύπτει έναν δεξιοτέχνη Μωπασάν που διεισδύει στα έγκατα της ανθρώπινης ψυχής προσπαθώντας να εξηγήσει τα ανεξήγητα.

“Πόσο θα ήθελα να τη γνωρίσω, να τη δω, τη γυναίκα που διάλεξε εκείνο το εξαίσιο και σπάνιο στολίδι! Είναι νεκρή!”

“Ξέρω κι εγώ κάτι παράξενο, τόσο παράξενο που έγινε η εμμονή της ζωής μου. Πάνε τώρα πενήντα έξι χρόνια που μου συνέβη τούτη η περιπέτεια, και δεν περνά ούτε μήνας χωρίς να την ξαναδώ σε όνειρο”

Christy Lefteri, Ο μελισσοκόμος από το Χαλέπι, Εκδόσεις Κλειδάριθμος

Έχουν περάσει σχεδόν δέκα χρόνια από τα πρώτα γεγονότα στη Συρία όπου με την πρόφαση της αντιμετώπισης του Ισλαμικού κράτους ξεκίνησε από τον Μπασάρ Αλ Άσαντ ένα κυνηγητό με βομβαρδισμούς και εξοντώσεις αντικαθεστωτικών καθώς και μαζικά φονικά που συμπεριελάμβαναν και αμάχους. Σε όλες σχεδόν τις πόλεις της Συρίας, στη Δαμασκό, στο Ιντλίμπ, στο Χαλέπι παντού πτώματα, ερείπια και ένα σκηνικό καταστροφής και απόγνωσης από ανθρώπους που στερούνται ακόμα και τα βασικά. Η συγγραφέας Κρίστι Λεφτέρι, η οποία εργάστηκε ως εθελόντρια σε κέντρο προσφύγων στην Αθήνα και είδε από κοντά και ιδίοις όμμασι τα όσα δραματικά έλαβαν χώρα με την αθρόα έλευση των κατατρεγμένων αυτών ανθρώπων, περιγράφει την κατάσταση που έζησαν αυτοί οι άνθρωποι κατά την παραμονή τους σε μια ξένη χώρα εκλιπαρώντας για ένα καλύτερο αύριο έχοντας ξεφύγει από βέβαιο θάνατο πρώτα από την εμπόλεμη Συρία και έπειτα έχοντας γλιτώσει από της θάλασσας τα μύρια κύματα.Περισσότερα

Roberto Bolano, Νυχτωδία της Χιλής, Εκδόσεις Άγρα

Στο επιμύθιο της έκδοσης δια χειρός Κρίτωνα Ηλιόπουλου, ο οποίος ανέλαβε και έφερε εις πέρας τη μετάφραση του βιβλίου διαβάζουμε τα λόγια του Μπολάνιο: “Η Νυχτωδία είναι μια μεταφορά για μια χώρα της κόλασης, μεταξύ άλλων. Επίσης είναι η μεταφορά μιας χώρας νεαρής, μιας χώρας που δεν ξέρει καλά καλά αν είναι χώρα ή ένα τοπίο”. Στη Νυχτωδία παρευλάνει και πρωταγωνιστεί ένας σπουδαίος και επιφανής Χιλιανός, ο Πάμπλο Νερούδα, που βίωσε στο πετσί του τα όσα περιγράφει ο Μπολάνιο για την αδίστακτη περίοδο της δικτατορίας Πινοτσέ. Η χειμαρρώδης αφηγηματική του λαίλαπα ραπίζει τον αναγνώστη και τον μεταφέρει στο δικό του κόσμο, έναν κόσμο όπου πρωταγωνιστεί το μεταφυσικό σε εναλλαγή με το πραγματικό. Είναι ένα βιβλίο αφοσιωμένο και αφιερωμένο στις πιο σκοτεινές σελίδες της σύγχρονης χιλιανής ιστορίας, έτσι όπως οφείλει να ειπωθεί χυμένη σαν την καρδάρα με το γάλα, όλα φόρα παρτίδα δίχως καμία ωραιοποίηση γιατί τέτοια ήταν η κόλαση.Περισσότερα

John Williams, Μόνο η νύχτα, Εκδόσεις Gutenberg

Η νύχτα σε αντίθεση με τη μέρα πάντα υπήρξε ισχυρή πηγή έμπνευσης για πολλούς δημιουργούς, συγγραφείς και ποιητές που εκείνες τις δύσκολες ώρες που όλη η πλάση κοιμάται εμπνέονταν τα πιο απόκοσμα έργα, εκεί όπου μπλέκονταν τα όνειρα με το αλλόκοτο και το φανταστικό με το μεταφυσικό. Ποιος μπορεί να μην μνημονεύσει τις δύσκολες ώρες του Πόε στο δωμάτιό του τη νύχτα αγκαλιά με τους φόβους και τις αγωνίες του να τον δοκιμάζουν. Σε κατάσταση απόδρασης από μια στριφνή πραγματικότητα, ο Χόφμαν έγραψε με τη σειρά του τα δικά του νυχτερινά διηγήματα μεταφέροντάς μας σε έναν κόσμο όπου πρωταγωνιστούν απροσδιόριστες μορφές ρομαντικής φύσεως, μορφές που πολλές φορές παραμένουν υπό ένα πέπλο μυστηρίου και άρα ανεξήγητες. Στη νύχτα όπου ακροβατεί το φως με το σκοτάδι όλα είναι πιθανά να συμβούν και εκεί στήνουν τις δικές τους αφηγηματικές παραστάσεις συγγραφείς όπως ο Κάφκα και ο Ντοστογιέφσκι.Περισσότερα

Θεσπέσιος δραματουργός, εμπνευσμένος ποιητής και εμβληματικός συγγραφέας, υπήρξες μια εξέχουσα μορφή των γραμμάτων, των τεχνών, της διανόησης και της αισθητικής (Γράμμα στον Γιόχαν Βόλφανγκ φον Γκαίτε)

Ιταλία! Ιταλία! Το Παρίσι θα είναι το σχολείο μου, η Ρώμη το πανεπιστήμιό μου. Γιατί είναι πραγματικά είναι ένα πανεπιστήμιο: όποιος την έχει αντικρύσει, έχει αντικρύσει τα πάντα, θα γράψεις ήδη από το 1770, εσύ Γιόχαν, που δεν έπαψες ποτέ να μελετάς, να διαβάζεις, να βυθίζεσαι στη γνώση και αυτό από πολύ νωρίς έχοντας ζήσει σε ένα περιβάλλον άκρως πνευματικό και εκπαιδευτικό. Ταξίδεψες πολύ και αυτό σου ήταν αρκετό, ταξίδεψες φυσικά και νοερά. Ζούσες σε μια οικογένεια που στα παρείχε όλα ώστε να αποκτήσεις την μόρφωση, την παιδεία όμως την κέρδισες μόνος σου. Μπορεί με τον πατέρα σου να μην είχατε αρχικά τις καλύτερες σχέσεις και να υπήρχε ένα μέτωπο σύγκρουσης μεταξύ υμών, ωστόσο εσύ άλλαζες συνέχεια χαρακτήρα και ωρίμαζες δίχως άλλο, σε αυτό σίγουρα σε βοήθησαν τα αμέτρητα βιβλία στα οποία δαπανούσες τον χρόνο σου. Περισσότερα

Και ο Άρθουρ Κόναν Ντόιλ γέννησε… τον Σέρλοκ Χολμς, έναν επίμονο, παθιασμένο και ευρηματικό επιθεωρητή στην υπηρεσία του δικαίου

«Είτε γράψε κάτι που αξίζει να διαβαστεί είτε κάνε κάτι που αξίζει να γραφτεί» είχε πει ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, πολιτικός και συγγραφέας. Σε αυτή τη λογική κινούνται τα αστυνομικά μυθιστορήματα του Σέρλοκ Χολμς που προτείνονται εδώ. Το αστυνομικό μυθιστόρημα, αυτό που μας κρατάει σε αγωνία και μας ενθουσιάζει, τόσο με την δεξιοτεχνική του αφήγηση όσο και με τις ανατρεπτικές του διαστάσεις προσφέρεται μέσα από τις ιστορίες του μεγαλοφυούς Άρθουρ Κόναν Ντόιλ. Μη λησμονούμε πως η τέχνη του αστυνομικού μυθιστορήματος ίσως να είναι και η πιο δύσκολη ως προς τη σύλληψη των χαρακτήρων, τη συνοχή και την εξιστόρηση με τέτοιο τρόπο που ο αναγνώστης να νιώθει πως το αστυνομικό μυθιστόρημα που κρατά στα χέρια του δεν αντιγράφει μανιέρα αλλά διατηρεί τη δική του προσωπική χροιά και ύφος, εξάπτει τη φαντασία και μας χαλαρώνει, ενώ μας καθιστά συμμέτοχους στη διαλεύκανση μιας δολοφονίας ή ενός εγκλήματος.Περισσότερα

Πέτρος Μάρκαρης, Η εξέγερση των Καρυάτιδων, Εκδόσεις Κείμενα

Τα βιβλία του Πέτρου Μάρκαρη δεν έχουν αποκτήσει τυχαία όλα αυτά τα χρόνια την αγάπη και την αποδοχή του κόσμου, δεν είναι τυχαία ένας από τους πιο πολυδιαβασμένους συγγραφείς και εντός και εκτός συνόρων, ειδικά στη Γερμανία όπου τα βιβλία του μεταφράζονται με ευλάβεια. Έχει ένα μοναδικό τρόπο να μιλά για το παρόν, για κοινωνικά και πολιτικά θέματα που απασχολούν τη σημερινή κοινωνία, βρίσκει πάντα κάποιο ειδικό θέμα και μας μιλά για την επικαιρότητα καταθέτοντας τους προβληματισμούς του, τις αγωνίες του και τις ανησυχίες του. Επιλέγει ένα θέμα και το ντύνει με έναν μανδύα αστυνομικής φύσεως για να εντάξει στην ιστορία τον επιθεωρητή του, όπως άλλωστε έκαναν τόσο ο Σιμενόν όσο και ο Τσάντλερ. Αυτή την φορά είναι ένα θέμα πολιτιστικό με το οποίο ασχολείται καθώς η πολιτιστική μας κληρονομιά και ο τρόπος διαχείρισης της είναι ένα ζήτημα διαχρονικά φλέγον, είναι ένα ζήτημα ανάμεσα στην ηθική και την ανάπτυξη που εδώ συγκρούονται.Περισσότερα

Johann Peter Eckermann, Η Σοφία του Γκαίτε, Εκδόσεις Ροές

Οι συνομιλίες με τον Γκαίτε, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Printa ήδη από το 2014 σε δύο τόμους, αποτελούν χωρίς καμία αμφιβολία ένα μοναδικό εκδοτικό γεγονός αν λάβουμε υπόψιν πως αυτό το θεσπέσιο πόνημα του μελετητή του Γκαίτε, Έκερμαν, είχε να εκδοθεί από το 1918. Να σημειωθεί δε πως εκείνη η έκδοση, όπως μας πληροφορεί το εισαγωγικό και πολύ διδακτικό σημείωμα του μεταφραστή, δεν ήταν πλήρης, αλλά μια επιλογή κειμένων από τον μεταφραστή Νίκο Καζαντζάκη, ο οποίος εστίασε σε κείμενα που αφορούσαν πιο πολύ τον ίδιο εκείνη την παρούσα συγκυρία. Αυτό το μικρό εγχειρίδιο λοιπόν είναι μια συμπυκνωμένη εκδοχή των δύο τόμων ώστε ο αναγνώστης να μυηθεί στον κόσμο του Γκαίτε, λίγο πριν εισέλθει στον σηκό όπως ονομαζόταν το κυρίως μέρος του ναού στον Παρθενώνα.Περισσότερα