Ήσουν η κορυφαία του χορού στον κύκλο του Μπλούμσπερι όπου συμμετείχαν σημαντικές προσωπικότητες και στον οποίο και εσύ συμμετείχες ενεργά. Ήσουν η μόνη γυναίκα παρούσα και όμως οι άντρες σε άκουγαν με μεγάλη προσοχή και τους θάμπωνες με τις εισηγήσεις σου και τις παρεμβάσεις σου γιατί ήσουν ρηξικέλευθη. Είχες δυναμικότητα στην έκφρασή σου, είχες ευφυές μυαλό και είχες ρόλο πρωταγωνιστικό στα κοινά του καλλιτεχνικού κύκλου. Ο λόγος σου ήταν πολύτιμος και αυτό αποτελούσε για σένα μια μεγάλη διέξοδο, μαζί με τα πολλά και διάφορα γραπτά σου, στα προβλήματα που σε απασχολούσαν και σε οδηγούσαν σε καταστάσεις θλίψης και εσωστρέφειας. Κανείς δεν μπορεί να σου πει πως δεν πάλεψες να τιθασεύσεις το μέσα σου και τις φωνές στις οποίες ήθελες να επιβάλλεις σιωπή γιατί σε καθιστούσαν δυσλειτουργική στο έργο σου. Περισσότερα
Αυθεντικά ποιητικός και μόνιμα μελαγχολικός βάδισε μια ζωή οριακή αγκαλιά με την γραφή ως μέσο λύτρωσης (Γράμμα στον Κώστα Καρυωτάκη)
“Όσο πιο πολύ αγαπάμε και τόσο πιο πολύ άσκυφτοι γινόμαστε. Όσο πιο αληθινά αγαπάμε τόσο πιο ωραία υποφέρουμε” θα γράψει σε ύφος μελαγχολικό και ποιητικό η Μαρία Πολυδούρη προς τον ποιητή Φίλιππο Κλεωνά αναφερόμενη σε σένα. Είχες δημιουργήσει στη Μαρία αυτή την ακατάσχετη ερωτική διάθεση που ξεχείλιζε, εκείνη που μιλούσε μια γλώσσα την οποία καταλάβαινες και που για κάποιο διάστημα μοιραστήκατε. Μα εσύ ήσουν πολύ ανήσυχος, βάδιζες στα δικά σου μονοπάτια μελαγχολικός, καταθλιπτικός και με μια εσωτερική φωνή να σε καλεί να γράφεις μήπως και λυτρωθείς. Και όμως βυθιζόσουν σε έναν κόσμο γεμάτο θλίψη και απογοήτευση, σε μια πραγματικότητα που δεν σε χωρούσε, στην οποία αισθανόσουν ξένο σώμα. Πάλευες με τις ερινύες που σε είχαν καταστήσει έρμαιο του εαυτού σου και σκιά του επίσης. Περισσότερα
Μάγεψες τη λογοτεχνία με την πολυδιάστατη γραφή σου και μέσω αυτής έχτισες μοναδικά την τέχνη του σύγχρονου κοινωνικού μυθιστορήματος (Γράμμα στον Γκυ ντε Μωπασάν)
Στον Οξαποδώ με συγκλόνισες και ήμουν μόλις στην εφηβεία, σε διάβασα απνευστί και αμέσως είδα όλο αυτό το σκηνικό ενός παραμορφωμένου όντος να σε κατατρέχει, τότε το κατάλαβα όταν το ξαναδιάβασα μετά από είκοσι χρόνια, τότε που ανακάλυψα και τον περίφημο πίνακα του Μουνχ “Η κραυγή”. Αμέσως το μυαλό μου κυριεύτηκε από αυτή την σχεδόν εξπρεσιονιστική μορφή, αυτήν την περίεργη μορφή που μοιάζει να έρχεται από ένα άλλο σύμπαν, μια μορφή μεταφυσική και εξωγήινη που δεν ξέρουμε τι ζητάει και αν έχει σκοπό να κάνει κακό ή απλά περιφέρεται ως ένας άγνωστος Χ ανάμεσά μας. Από την μία πλευρά ο πίνακας και από την άλλη η ιστορία σου και να το πάντρεμα! Του έδωσες λόγο να υπάρχει γιατί αυτό το άυλο πρόσωπο πολιορκούσε τα βράδια σου και σε κυνηγούσε από δωμάτιο σε δωμάτιο, σαν μια μαύρη σκιά όμοια με τα φαντάσματα που έβλεπε ο Γκόγια στα όνειρά του ή μάλλον στους εφιάλτες του για να είμαι πιο ακριβής. Περισσότερα
Υπερήφανος και γενναίος πολέμησε τον εχθρό της δημοκρατίας με την οικουμενική μουσική του μεταφέροντας μήνυμα σε όλον τον κόσμο (Γράμμα στο Μίκη Θεοδωράκη)
Γεννήθηκες μια μέρα του Ιούλη στη Χίο, σε μια δύσκολη εποχή για την Ελλάδα, τρία χρόνια μόλις από την θλιβερή και τραγική συνθήκη της Μικρασιατικής καταστροφής. Σαν αυτή η χρονιά και η μνήμη των γεγονότων να σε σημάδεψε βαθιά μέσα στην ψυχή σου και να σε ακολουθούσε για πάντα Μίκη, σαν να είχες ανάγκη να υπερασπιστείς με κάθε τρόπο εφεξής την πατρίδα σου με κάθε τρόπο. Ζυμώθηκες άλλωστε με τις πολιτικές εξελίξεις ήδη από πολύ νωρίς και πήρες το περίφημο βάπτισμα του πυρός από την περίοδο της κατοχής αγωνιζόμενος για το δίκαιο και την ελευθερία. Η ζωή σου είναι λόγος έμπνευσης για όλους εμάς που με τα τραγούδια σου και την προσωπικότητά σου μας καθοδηγείς και πάντα είσαι στο πλευρό μας. Ποτέ δεν έπαψες ακόμα και στα γεράματά σου να εκφράζεσαι, να γράφεις, να μιλάς ανοιχτά για την καταπίεση, για το άδικο, για όσα σε απασχολούσαν, παρέμενες ενεργός πολίτης και άξιος εκπρόσωπος της ιστορίας της χώρας αλλά και του κόσμου. Περισσότερα
Γοητευτικός πρίγκιπας ουσίας μα και επαναστάτης του δρόμου ποτέ δεν έζησε στο ψέμα αναζητώντας τη δική του μονάκριβη αλήθεια (Γράμμα στον Παύλο Σιδηρόπουλο)
Είδα το νεκρό σου πρόσωπο, είχες μία όψη αγγέλου που είχε ήδη βάλει τα φτερά του και χαμογελούσε στον κόσμο τον μακρινό, αυτόν που οι ζωντανοί δεν βλέπουν αλλά εσύ ήδη γευόσουν έτσι γαλήνιος και ταξιδεμένος που ήσουν στης αιωνιότητας το πέλαγος. Παυλάκη μου φτάνει που σε είδα στο όνειρό μου, που σε είδα ολόκληρο να βαδίζεις το μόνο της ζωής σου ταξίδιον. Έλαμπες, φώτιζες τους γύρω σου, μιλούσες τη γλώσσα της σιωπής και ζούσες τις τελευταίες σου στιγμές στη γη πριν πετάξεις για το απέραντο σύμπαν της ηρεμίας και του παραδείσου. Γιατί η θέση σου εκεί ήταν, ανάμεσα στους φύλακες, στους μαχητές του φωτός και της ειρήνης, των οποίων πια θα ήσουν μια για πάντα πρεσβευτής.Περισσότερα
Ξεχωριστός Αλεξανδρινός δανδής και θρυλικός εραστής της τέχνης, έχτισε μια μοναδική “αυτοκρατορική” συλλογή (Γράμμα στον Αλέξανδρο Ιόλα)
Είναι μάλλον της μοίρας γραφτό οι Αλεξανδρινοί να έχουν εξαιρετική εκκίνηση και πλούσια σε φιλοδοξία ζωή μα σαν προσγειωθούν στην ελληνική πραγματικότητα να ζουν ένα δράμα εκτός και αν αποφασίσουν να μείνουν για πάντα μακριά από αυτή, σαν τον ποιητή μας. Δίκιο δεν έχω Αλέξανδρε, έτσι δεν έγιναν τα πράγματα και για σένα; Πόσο υπέροχος χορευτής υπήρξες, τι μαγευτικό αυτό το σαράκι της τέχνης που σε οδήγησε τόσο μακριά και έγινες ξακουστός στα πέρατα του κόσμου. Δεν σου θυμίζει άραγε εκείνον τον νεαρό που είχε βάλει στοίχημα με τον εαυτό του να κατακτήσει τον κόσμο και να γευτεί τη χαρά της ελληνικής πρωτοκαθεδρίας; Δεν ήταν εκείνος που πήρε από το χέρι τον ελληνισμό και τον έκανε ξακουστό στα πέρατα του κόσμου παρά τα όσα του καταλόγιζαν οι δήθεν αναμάρτητοι; Περισσότερα
Αιώνια αφιερωμένος στη μουσική που τον γέννησε για να την εξυψώσει στα αυτιά των ανθρώπων (Γράμμα στον Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ)
Είχες εγγεγραμμένη τη μουσική στην ψυχή σου ακόμα πριν γεννηθείς, είχες τις νότες να σε συντροφεύουν ήδη από την κούνια σου και το αυτί σου αντί να ακούει ήχους οικείους σε μωρά και κουδουνίστρες είχε για ρεπερτόριο θεόπνευστες μελωδίες. Βόλφι υπήρξες ιδιοφυής, ένας μέγιστος μουσικός, ένα παιδί θαύμα σαν αυτά που γεννιούνται κάθε τόσο για να μας θυμίζουν πως ο άνθρωπος είναι περίεργο ον, είναι ικανός για το καλύτερο μα και για το χειρότερο. Με το πιάνο ξεκίνησες την παιδική σου ηλικία ήδη από πολύ νωρίς, εκεί επένδυσες όλο σου το χρόνο, άκουγες ήδη τη μουσική να ηχεί και να σε εξουσιάζει γιατί είχες ήδη αποφασίσει πως αυτός ήταν ο κόσμος σου, αυτό ήταν το σύμπαν σου. Τα χέρια σου, απαλά και μαλακά, χάιδευαν το πιάνο ενώ το κοινό ήδη μαγευόταν από τη μουσική σου πανδαισία, από αυτό το εξαίσιο άγγιγμα της θείας έμπνευσης που αφέθηκε πάνω σου. Όλα όμως έχουν, σε αυτή τουλάχιστον τη ζωή, το τίμημά τους και εσύ δυστυχώς το πλήρωσες αυτό ακριβά. Το πάθος σου για τη μουσική, η τελειότητά του που ποτέ δεν πέρασε απαρατήρητη δεν θα μπορούσε να μην γεννήσει φθόνο και ζήλειες, έναν αντίζηλο ανάξιο του μεγέθους σου, ανάξιο της καλοσύνης σου, μικρό ως προς τις δικές σου δυνατότητες και επαρμένο αλαζόνα που έβαλε στόχο να σε διαβάλει. Περισσότερα
Υπηρέτης του αγώνα για την ελευθερία που ποτέ δεν έπαψε να μάχεται για τα ιδανικά του (Γράμμα στον Νέλσον Μαντέλα)
Μαντίμπα σε φώναζαν οι φίλοι σου και οι αγαπημένοι σου, ήσουν ο ηγέτης τους, ο άνθρωπός τους, ο εμπνευστής τους, αυτός που ποτέ δεν έπαψε να μάχεται και να αγωνίζεται για τις αρχές και τις αξίες ενός τίμιου αγώνα. Μαντίμπα έμεινες 27 χρόνια στη φυλακή και εκεί έδωσες το δικό σου αγώνα απέναντι στη βιαιότητα και την αναξιοπρέπεια στην οποία σε είχαν υποβάλει οι φύλακες τέρατα, αυτοί που σας χτυπούσαν εσένα και τους συντρόφους σου προσπαθώντας να σας κάμψουν το ηθικό. Περισσότερα
Μια ταλαιπωρημένη από την εποχή του ψυχή μα και ένας δεινός αφηγητής που αναζήτησε απαντήσεις (Γράμμα στον Φραντς Κάφκα)
Βρίσκεσαι τυλιγμένος μέσα στο πέπλο της πατρικής φιγούρας που δεν σε αφήνει να ανασάνεις, είσαι καταδικασμένος να ζεις υπό την σκέπη ενός πατέρα που σε εξαθλίωσε ψυχολογικά, είσαι ένας φυλακισμένος αν και είσαι ελεύθερος. Πληρώνεις το τίμημα μιας αυστηρής πατριαρχίας και δεν έχεις τον ρόλο που σου αξίζει. Κλεισμένος σε ένα δωμάτιο όπου νιώθεις ασφαλής αρνείσαι να βγεις έξω από αυτό γιατί πολύ απλά δεν γνωρίζεις τι σε περιμένει έξω από την πόρτα σου.Περισσότερα
Σκοτεινός ιππότης και ηθικός αυτουργός της ζωγραφικής τέχνης προσπάθησες να σβήσεις τα χνάρια των φαντασμάτων σου (Γράμμα στον Φρανθίσκο Γκόγια)
Βυθίζεσαι στη σκληρότητα ή πετάς στην κωμική λαμπρότητα, λέει ο Μπωντλαίρ για σένα, είσαι ένας καλλιτέχνης μεγαλοφυής που πολλές φορές μας τρομάζεις με εκείνα τα περίεργα και μακάβρια πρόσωπα, εκείνες τις εκκεντρικές μορφές που προκύπτουν από τους εφιάλτες σου τα βράδια. Αδυνατείς να τις διώξεις μακριά σου και για αυτό τις ζωγραφίζεις για να λυτρωθείς από αυτές, αυτός είναι ο τρόπος να τις ξεπεράσεις για να μην επανεμφανιστούν. Περισσότερα
Μέσα από το σκοτάδι της ζωής του αναδύθηκαν αστείρευτης ομορφιάς παραμύθια που συντροφεύουν τις παιδικές ψυχές (Γράμμα στον Χανς Κρίστιαν Άντερσεν)
Περίπατος στα σοκάκια της Κοπεγχάγης και νιώθω πως είσαι εκεί ανάμεσα μας, είσαι δίπλα μας και δίπλα μου και εμφανίζεσαι σε εκείνους που θέλεις εσύ για να δώσεις λίγη από την αύρα σου, την αγάπη σου για τα παιδιά, να σπείρεις το χαμόγελο και την ελπίδα μιας και εσύ πέρασες δύσκολη παιδική ηλικία και δεν το κρύβεις. Ο κόσμος σου είναι ένας κήπος με λουλούδια, ανθισμένος και γεμάτος εικόνες καθώς και όμορφα πρόσωπα δικής σου επινόησης, ντύνεις τις ιστορίες σου με μια παιδικότητα και μια μουσικότητα μοναδική, μας συναρπάζεις, μας εκστασιάζεις ενώ εσύ μέσα σου πάλευες να πλάσεις έναν κόσμο εντελώς διαφορετικό από αυτόν που έζησες και καθημερινά σε πλήγωνε. Περισσότερα
Μια σκοτεινή ζωγραφισμένη ζωή με παλέτα φωτός και καμβά στενοχώριας που ποτέ δεν ξεθώριασε (Γράμμα στον Ρέμπραντ Φαν Ριν)
Έγραψε για σένα και για τον τρόπο που ζωγράφιζες ένας εκ των σπουδαιότερων επιγόνων σου, ο επίσης βασανισμένος Βαν Γκογκ πως πρέπει να έχει πεθάνει κανείς πολλές φορές για να ζωγραφίσει έτσι. Έγραψε και ο Γκαίτε παρακαλώ πως ζω ολοκληρωτικά με τον Ρέμπραντ. Ναι για σένα λένε που ήσουν ταμένος στη ζωγραφική και στην οικογένειά σου και έκανες ό,τι περνούσε από το χέρι σου, το ζωγραφικό σου χέρι για να προσφέρεις όσα μπορούσες περισσότερα για να σταθείς στα πόδια σου. Έμεινες κυρίως γνωστός και ξακουστός για τις αυτοπροσωπογραφίες σου, οι οποίες και καταλαμβάνουν ένα μεγάλο φάσμα του μοναδικού σου έργου, μα δεν ήταν μόνον αυτές, ήταν και τα αμέτρητα έργα, έργα συναρπαστικά όπως η μοναδική τοπιογραφία που φιλοτέχνησες “Τρικυμία στη θάλασσα της Γαλιλαίας”, μα τι λεπτομερής αποτύπωση, τι υπέροχη απεικόνιση της αγριότητας των κυμάτων και των φοβισμένων πλην θαρραλέων επιβατών στο πλοίο που το μαστιγώνει το κύμα και ο καιρός. Περισσότερα