Φίλιππος Πλιάτσικας, Ο Υπασπιστής του αυτοκράτορα, Εκδόσεις Ψυχογιός

Στα τέλη του επαναστατικού και ρηξικέλευθου 18ου αιώνα και λίγο πριν την αυγή του πολεμικού 19ου αιώνα, μια ιστορία πραγματικά μυθιστορηματική λαμβάνει χώρα στην Κρήτη, μια ιστορία που δημιουργεί την αίσθηση του χρόνου να μας κατακλύζει, μια ιστορία που μας προσφέρεται για να ανατρέξουμε στο παρελθόν και να αναζητήσουμε το νήμα της ίδιας της ιστορίας που τόσα μας διδάσκει με τα μικρά της και τα μεγάλα της διδάγματα. Ο Φίλιππος Πλιάτσικας, τον οποίο έχουμε συνηθίσει να ακούμε από τα τραγούδια των Πυξ Λαξ και τον έχουμε γνωρίσει και ως εξαιρετικό και εμπνευσμένο στιχουργό, μας παρουσιάζει ένα βιβλίο που κρύβει έρευνα από πίσω αλλά κυρίως μεράκι και πραγματική διάθεση για το αποτέλεσμα που μας χαρίζει. Διαφαίνεται εκ του αποτελέσματος πως η ώριμη γραφή είναι ο ιδανικός δίαυλος για να εισέλθουμε στη χρονομηχανή και να ταξιδέψουμε στις στοές της ιστορίας που τόσο σαγηνευτική είναι.Περισσότερα

Georgi Gospodinov, Χρονοκαταφύγιο, Εκδόσεις Ίκαρος

Είναι πολύ δύσκολο να μιλήσεις κάποιος για το χρόνο, ένα χρόνο που έχει χαρακτηριστικά θύελλας και ανέμου που όλα τα σαρώνει στο διάβα του. Είναι σαν το χρόνο του Προυστ που αναζητά στα μονοπάτια χαμένες θύμησες, χαμένες στιγμές, χαμένους παραδείσους. Είναι και ο χρόνος του Τόμας Γουλφ, ο οποίος με το “Περί χρόνου και ποταμού”, μας ταξιδεύει στα προσωπικά του βιώματα και σε ένα νοσταλγικό χρόνο, ένα χρόνο τόσων και τόσων σελίδων στις οποίες κατέθεσε όλο του το χρόνο, σαν ένα είδος μαρτυρίας. Ο συγγραφέας Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ έρχεται με αυτό το μυθιστόρημα, που κινείται και στα όρια της μαρτυρίας, να καταγράψει το δικό προσωπικό ρολόι, ένα ρολόι που άλλοτε στέκει ακίνητο και άλλοτε κινείται με τους ρυθμούς που ο ίδιος επιθυμεί.Περισσότερα

Άλεξ Τζόρτζ, Μια μέρα στο Παρίσι, Εκδόσεις Μίνωας

“Ο ήλιος είχε πέσει. Η νύχτα όλο επισημότητα είχε πάρει τη θέση της. Τα παιδιά χώρισαν πηγαίνοντας το καθένα, χωρίς να το γνωρίζουν, κατά τις συνθήκες και κατά το τυχαίο, να ωριμάσουν το πεπρωμένο τους, να σκανδαλίσουν τους πλησίον τους και να προχωρήσουν προς τη δόξα ή προς την ατίμωση” γράφει ο υπέροχα αινιγματικός και ποιητικός Σαρλ Μπωντλαίρ στη Μελαγχολία του Παρισιού όπου ξεδιπλώνει την αγάπη του για την πόλη. Το Παρίσι πάντα ήταν τόπος έμπνευσης για όλες τις εποχές γιατί περικλείει ιστορία, ανθρώπους, εικόνες και αποτελεί αναμφίβολα ένα κινητό μουσείο, το οποίο κανείς δεν χορταίνει να βλέπει. Αν είσαι αρκετά τυχερός για να έχεις ζήσει στο Παρίσι όταν ήσουν νέος, τότε όπου και να πας την υπόλοιπη ζωή σου, μένει πάντα μαζί σου, γιατί το Παρίσι είναι μια κινητή γιορτή” έχει δηλώσει ο Χέμινγουεϊ για το Παρίσι, όπου έμελλε να γίνει το πεδίο δράσης καλλιτεχνών, ποιητών, συγγραφέων και άλλων δημιουργών.

Το Παρίσι του χρόνου και της νοσταλγίας

Ο συγγραφέας Άλεξ Τζορτζ δίκαια εκμεταλλεύεται όλη αυτή την ατμόσφαιρα, όλο τον πυρετό δημιουργίας που συντελείται στο Παρίσι για να μας αφηγηθεί μέσω των ηρώων του το προυστικό περιβάλλον που λαμβάνει χώρα και αυτό δεν είναι άλλο από τον χρόνο που κυλάει και καθένας αναζητά χαμένες μνήμες και αναμνήσεις, χαμένα μονοπάτια, τον ίδιο του τον εαυτό ή τα πρόσωπα που τον απασχολούν. Αυτοί είναι οι ήρωες του συγγραφέα, που περιπλανώμενοι και αυτοί όπως και ο Μπωντλαίρ, οι οποίοι σέρνονται από τον πανδαμάτορα χρόνο και μπλέκονται σε σκέψεις δύσκολες, σε αποφάσεις κρίσιμες, σε διαδρόμους και στοές του νου που δύσκολα ξεδιαλύνονται. Ο Άλεξ Τζορτζ μας παίρνει από το χέρι και μας βγάζει, σαν να ήταν ιμπρεσιονιστής ζωγράφος, έξω στην πόλη, στους κήπους και στους δρόμους της για να μας περιγράψει πρόσωπα και εικόνες, στιγμές και όμορφα τοπία.

Είναι σαφές πως μια μέρα στο Παρίσι ίσον με καμία, αλλά αυτή η μέρα στο βιβλίο του Τζορτζ μοιάζει να επεκτείνεται και να μας θυμίζει κάτι από το ανυπέρβλητο έργο του Μαρσέλ Προυστ και των δικών του συλλογισμών. Το Παρίσι είναι μια πόλη ζωντανή, μία πόλη με ιστορία, μία πόλη όπου συγκεντρώνονται οι δημιουργοί και μέσα σε ένα πλαίσιο ελευθερίας μπορούν και εκφράζονται δίχως περιορισμούς. Αυτήν την Πόλη του φωτός επιλέγει ο Τζορτζ για να χτίσει το μυθιστόρημά του και να αφηγηθεί μία ιστορία που μας πηγαίνει στο παρελθόν και μας επαναφέρει με δεξιοτεχνία στο παρόν μέσα από ένα ευφυές παιχνίδι εναλλαγής της μηχανής του χρόνου. Το Παρίσι αποτέλεσε πεδίο δόξης λαμπρό στην περίοδο του μεσοπολέμου με κάθε λογής δημιουργούς και είναι αυτή η πόλη την οποία επιλέγει ο συγγραφέας για να στήσει το έργο του και να μας το παρουσιάσει.

“Το να είσαι Παριζιάνος δεν σημαίνει πως γεννήθηκες στο Παρίσι αλλά πως εκεί ξαναγεννήθηκες” είπε κάποτε ο περίφημος Γάλλος συγγραφέας Σάσα Γκιτρύ. Αυτό είναι το Παρίσι του Τζορτζ, εκεί μοιάζουν οι ήρωές του να προσπαθούν να ξαναγεννηθούν, εκεί πηγαίνουν με έναν όνειρο να τους οδηγεί σαν φωτεινό άστρο, εκεί ξετυλίγουν τους προβληματισμούς τους, εκεί τους παρακολουθούμε ο καθένας με το δικό του τρόπο να αναζητά κάτι. Μοχλοί ανάδευσης των γεγονότων του παρελθόντος σε συνδυασμό με τις εξελίξεις του παρόντος είναι τα τρία πρόσωπα που επιλέγει ο συγγραφέας σαν άλλος σκηνοθέτης, είναι ο Σούρεν, ο Γκιγιόμ και ο Ζαν Πολ, ένα τρίπτυχο που εξυπηρετεί και τις αφηγηματικές ανάγκες σε μία όμως κοινή συνισταμένη. Και οι τρεις πηγαίνουν στο Παρίσι για εντελώς διαφορετικούς λόγους και όμως κατά βάθος με τον κρυφό πόθο να ζήσουν από κοντά την περιπλάνηση στους δρόμους και τις υπόγειες στοές του.

Ο Τζορτζ έχει κατανείμει τα κεφάλαια του βιβλίου με βάση σημεία τις πόλεις, διάφορα τοπόσημα, για παράδειγμα το βιβλιοπωλείο, τη Βοκλούζ, τον κήπο του Λουξεμβούργου, που αποτελούσαν και πάντα θα αποτελούν σημεία αναφοράς για τη γαλλική πρωτεύουσα και για όσους επιλέξουν να την επισκεφθούν ή να την ξαναεπισκεφθούν μετά την ανάγνωση αυτού του μαγευτικού βιβλίου. Το μυθιστόρημα, εκείνο που κινείται μεταξύ αλήθειας και μυθοπλασίας, είναι πάντα μια αφορμή για την μετάβαση στον αντίστοιχο τόπο που περιγράφεται μέσα από τις σελίδες, είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για ένα “προσκύνημα” στην ιστορία και τον χρόνο που αφήνει τα δικά του σημάδια. “Ο Ζαν Πολ βγαίνει από το βιβλιοπωλείο και κατεβαίνει την οδό Οντεόν. Μερικά λεπτά αργότερα περνάει την πύλη του Κήπου του Λουξεμβούργου και κατευθύνεται στη μεγάλη οκταγωνική λίμνη στο κέντρο του πάρκου”.

Τι και αν το πρόσωπα των πρωταγωνιστών του και οι φυσιογνωμίες τους είναι εντελώς ασύμβατα μεταξύ τους, τι και αν το πέρασμά τους από το Παρίσι συνέβη για εντελώς διαφορετικούς λόγους, τι και αν η ύπαρξή τους εκεί οφείλεται σε εντελώς διαφορετικές αιτίες. Δεν έχει καμία σημασία γιατί και οι δύο θα επηρεαστούν από την ατμόσφαιρα του Παρισιού που κανέναν δεν αφήνει ασυγκίνητο και ακλόνητο. Περιδιαβαίνοντας την πόλη θα ανακαλύψουν ο καθένας πτυχές της πόλης όπου η ιστορία βρίσκεται σε κάθε στενό. Ο λόγος του Τζορτζ και η εξιστόρησή του είναι έτσι ευφυώς καταγεγραμμένα που μοιάζει σαν να έχουμε μπει σε κινηματογραφικό πλάνο και να παρακολουθούμε ως κρυφοί θεατές τις ζωές των πρωταγωνιστών. Ο αναγνώστης χάνεται μέσα στα παρισινά σοκάκια, μπαίνει στους συρμούς και ταξιδεύει νοερά στο Παρίσι, τόσο το σημερινό όσο και εκείνο της μεσοπολεμικής περιόδου.

“Καθώς ο Ζαν Πόλ περπατάει στα περιποιημένα δρομάκια με κατεύθυνση το παραμυθένιο μεγαλείο του Παλατιού του Λουξεμβούργου με τους χαρακτηριστικούς πυργίσκους, το απογευματινό αεράκι μεταφέρει στα αυτιά του ένα ξέσπασμα γέλιων”

“Ο κόσμος μπροστά από τον Ζαν Πολ παίρνει θέσεις για την επόμενη παράσταση του κουκλοθέατρου και ησυχάζει γεμάτος προσδοκία”

 

Μαρία Γαβαλά, Ο μικρός Γκοντάρ, Εκδόσεις Πόλις

Το Παρίσι πάντα ήταν τόπος έμπνευσης για όλες τις εποχές γιατί περικλείει ιστορία, ανθρώπους, εικόνες και αποτελεί αναμφίβολα ένα κινητό μουσείο, το οποίο κανείς δεν χορταίνει να βλέπει. “Αν είσαι αρκετά τυχερός για να έχεις ζήσει στο Παρίσι όταν ήσουν νέος, τότε όπου και να πας την υπόλοιπη ζωή σου, μένει πάντα μαζί σου, γιατί το Παρίσι είναι μια κινητή γιορτή” έχει δηλώσει ο Χέμινγουεϊ για το Παρίσι, όπου έμελλε να γίνει το πεδίο δράσης καλλιτεχνών, ποιητών, συγγραφέων και άλλων δημιουργών. Το Παρίσι αποτέλεσε πεδίο δόξης λαμπρό στην περίοδο του μεσοπολέμου αλλά και αργότερα, την περίοδο του Μάη του ’68 την οποία μας περιγράφει με τέτοια ζωντάνια και αμεσότητα η Μαρία Γαβαλά σε αυτό το εξαιρετικά γραμμένο νέο της μυθιστόρημα.Περισσότερα

Λουίτζι ντε Πασκάλις, Η σφραγίδα του Καραβάτζο, Εκδόσεις Αίολος

Πρόκειται για ένα από τα αμφιλεγόμενα πρόσωπα της ιστορίας της ζωγραφικής, όχι μόνο για την τέχνη του αλλά και την ίδια του την προσωπικότητα, για την πολυσχιδή του φυσιογνωμία, για το γεγονός πως ανέκαθεν υπήρξε ένα ανήσυχο πνεύμα και πέρασε μια ζωή το ίδιο ανήσυχη και αβέβαιη. Σήμερα, τον θαυμάζουμε και μένουμε άφωνοι μπροστά σε έργα, θρησκευτικά και μη, αντικρίζουμε τους πίνακές του και μένουμε πραγματικά ενεοί μπροστά σε αυτό το ζωγραφικό θαύμα που ακούει στο όνομα Μικελάντζελο Μερίζι ντα Καραβάτζο. Μοιάζει ο Καραβάτζο να είχε στήσει επί γης το δικό του έργο, στο οποίο ήταν και ο απόλυτος πρωταγωνιστής, ένα έργο που κανείς δεν γνώριζε το τέλος του παρά μόνον ο ίδιος και αυτό ακόμα δεν είναι σίγουρο, μιας και ήταν ένας άνθρωπος της περιπέτειας.Περισσότερα

Κωνσταντίνος Δομηνίκ, Ώπα-ώπα, μπλάτιμοι, Εκδόσεις Ενύπνιο

Διηγήματα που μας παραπέμπουν σε άλλες εποχές, σε άλλες γραφές και όμως μυρίζουν νιότη, φρεσκάδα και νοσταλγία έχει κατορθώσει να εξυφάνει ο δεξιοτέχνης νέος συγγραφέας Κωνσταντίνος Δομηνίκ. Με μια δομή λιτή αλλά και μεστή, με ιστορίες που αφουγκράζονται το παρελθόν ενώ ταυτόχρονα ζουν στο παρόν, ιστορίες χωρίς υπερβολές και επιτηδευμένα σχήματα, αυτά είναι τα διηγήματα που έχουμε την τύχη να διαβάσουμε. Διηγήματα γραμμένα με μεράκι και μόχθο, με άρωμα ελληνικό και με αγάπη για την ύπαιθρο που τόσους και τόσους έχει θρέψει και συνεχίζει ακάθεκτη το έργο της. O Φραντς Κάφκα είχε κάποτε πει πως τα βιβλία που έχουμε ανάγκη είναι εκείνα που πέφτουν σαν το τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα της ψυχής μας.Περισσότερα

Asli Erdogan, Το πέτρινο κτίριο, Εκδόσεις Ποταμός

Πώς είναι να είσαι εξόριστος και η χώρα σου να μην σε αφήνει να επιστρέψεις έχοντας για σένα μία φυλακή ως αναγνώριση του έργου σου; Πώς είναι να ζεις υπό τον φόβο και την απειλή της σύλληψής σου αν ποτέ πατήσεις το πόδι σου στο έδαφος της πατρίδας σου μόνο και μόνο επειδή μίλησες ελεύθερα και δίχως κανένα δισταγμό; Η συγγραφέας ζει χρόνια τώρα εξόριστη στη Γερμανία όπου και έχει καταφύγει για να γλιτώσει από το δικτατορικό και ανελεύθερο σύστημα μιας τουρκικής ηγεσίας που φιμώνει τους ανθρώπους και τους φυλακίζει για λόγους που και οι ίδιοι ποτέ δεν κατάλαβαν. Δίκες παρωδία, κρίσεις ανθρώπων με το πρόσχημα πως είναι εχθροί του κράτους, ένα κράτος φάντασμα που τίποτα δε δίνει μα παίρνει κάθε δικαίωμα και το συρρικνώνει κατά το δοκούν.Περισσότερα

Ζεράρ ντε Νερβάλ, Η ιστορία του Χαλίφη Χαλίμ, Εκδόσεις Ύψιλον

Σε έναν πίνακά του ο Ευγένιος Ντελακρουά, όπως συνηθίζουμε να τον αποκαλούμε στα ελληνικά, αναπαριστά τις γυναίκες του Αλγερίου εντυπωσιασμένος από το ανατολίτικο τοπίο, τα χρώματα και τον εξωτικό χαρακτήρα των γυναικών. Ο Ανρί Ματίς -και αυτός από την Ταγγέρη- ζωγραφίζει τοπία και εσωτερικά χώρων σπιτιών αποτυπώνοντας και αυτός την αγάπη του και την έμπνευση που αντλεί από το πορφυρό. Η Ανατολή ανέκαθεν αποτελούσε σημείο αναφοράς και τόπο έμπνευσης για πολλούς λογοτέχνες, ζωγράφους, ποιητές και συγγραφείς. Ειδικά κατά τον 19ο αιώνα οπότε και η Ευρώπη ανακαλύπτει τη μαγεία των εξωτικών εικόνων ενός άλλου κόσμου, όχι και τόσο γνωστού μέχρι τότε αναδύεται μία ανάλογη ατμόσφαιρα αφήγησης. Πολλοί Γάλλοι λογοτέχνες λοιπόν όπως ο Φλωμπέρ και ο Ζεράρ ντε Νερβάλ θα ασχοληθούν επισταμένως και θα γεμίσουν τις σελίδες τους με ανταποκρίσεις από εκείνους τους τόπους.Περισσότερα

Βίκτορ Ε. Φρανκλ, Ναι στη ζωή, Εκδόσεις Ψυχογιός

Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία, είχε γράψει ο Ανδρέας Κάλβος στις Ωδές του. Ο εθνικός μας ποιητής δεν γνώριζε τότε που έγραψε αυτόν τον στίχο για τα όσα θα επακολουθούσαν κατά τον θλιβερό όσο και φρικτό Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Το βιβλίο αυτό του Φρανκλ είναι η απόδειξη πως κάθε όλεθρος έχει και την θετική του πλευρά με την έννοια πως κάποιος αποκομίζει κέρδη από την οπτική γωνία της ζωής. Αλλάζει τη θέαση των πραγμάτων και γίνεται πιο σοφός, μεταβάλλεται εντός και πορεύεται με διαφορετική πορεία στο υπόλοιπο της ζωής του. Ο Φρανκλ μέσα από το Ναι στη ζωή γίνεται παράδειγμα προς μίμηση για όσους θέλουν να εγκαταλείψουν την προσπάθεια για τη δική τους αναγέννηση. Ο ίδιος πέρασε τόσες κακουχίες και όμως έμεινε ζωντανός χάρη στην επιμονή του και την υπομονή του, για τη ζωή που είχε μοναδικό νόημα για εκείνον.Περισσότερα

George Orwell, Το Λιοντάρι και ο Μονόκερως, Εκδόσεις Στιγμός

“Με το θαυμαστό προτέρημα της ενωτικής στάσης και της αυτοθυσίας σε καιρούς κρίσεων, παρά τις δυσκολίες – νά που το ψάρεμα, η φροντίδα του κηπάκου πίσω από το σπίτι, η μανία με τα σταυρόλεξα γίνονται ενοποιητικός, δημοκρατικός παράγοντας” αναφέρει στον πρόλογο της έκδοσης ο μεταφραστής Χριστόδουλος Λίθαρης και το σχόλιο αυτό συμβαδίζει με τα όσα ο ίδιος ο Όργουελ αναφέρει σε αυτό το τόσο ιδιαίτερο δοκίμιο, ένα δοκίμιο πολιτικό, κοινωνικό και συνάμα ιστορικό. Ο συγγραφέας του 1984 και της Φάρμας των ζώων δεν σταματά να μας εκπλήσσει με την γλαφυρότητα του λόγου του, είναι καίριος ο λόγος του και είναι πάντα επίκαιρος στα ζητήματα που θέτει. Στο επίκεντρό του αυτή την φορά η βρετανική τάξη πραγμάτων, οι ιστορικές συγκυρίες, ο σοσιαλισμός και βέβαια ο πόλεμος που έχει ανατρέψει πολλά και ίσως ανατρέψει ακόμα περισσότερα.Περισσότερα

Eric Jager, Η τελευταία μονομαχία, Εκδόσεις Athens Bookstore

Έχει ακουστεί ουκ ολίγες φορές η λέξη μεσαίωνας, η οποία σε αντίθεση με τη λέξη Αναγέννηση, πολλές φορές μας παραπέμπει σε σκοτεινά χρόνια, σε χρόνια όπου υπερίσχυε η βαρβαρότητα, το παράλογο, ο σκοταδισμός και η οπισθοδρόμηση. Η θέση της γυναίκας στην κοινωνία βέβαια, τόσο κατά το Μεσαίωνα όσο και κατά την Αναγέννηση, υπήρξε υποτιμημένη, σε καταβαράθρωση και σε πλήρη απαξίωση, με λίγα λόγια μέσα σε τόσους αιώνες, σχεδόν χιλιετία, τίποτε δεν άλλαξε παρά μικρές εκλάμψεις και εξαιρέσεις, σαν εκείνης της Αρτεμισίας Τζεντιλέσκι, που απλά επιβεβαίωναν τον κανόνα. Η τελευταία μονομαχία του Έρικ Τζάγκερ είναι ένα βιβλίο που αποτυπώνει απόλυτα και καθολικά την ιστορία ενός σκανδάλου, την ηθική κατάπτωση μιας δυτικής κοινωνίας σε σκοτεινά χρόνια όπου όλα βρίσκονταν υπό κατάρρευση.

Εικόνα παρακμής και κατάπτωσης των θεσμών

Το βιβλίο αυτό αναφέρεται σε μια αληθινή ιστορία όπου φάνηκαν οι ελλείψεις σε ηθική και δικαιοσύνη και όπου αναδείχθηκαν δυστυχώς η ασυδοσία, η διαφθορά, η έλλειψη κράτους δικαίου και η πλήρης απαξίωση της γυναίκας. Πρόκειται για ένα τόσο σκληρό μα τόσο αληθινό επεισόδιο της ιστορίας της μεσαιωνικής Γαλλίας και το βιβλίο μάλιστα προκάλεσε τέτοιο ενδιαφέρον που η ιστορία του πρόσφατα μεταφέρθηκε με μεγάλη επιτυχία στη μεγάλη οθόνη. Ο συγγραφέας διεξήγε έρευνα για τα δύο πρόσωπα που ήρθαν αντιμέτωπα σε μονομαχία και μέσα από το βιβλίο ξεδιπλώνει το κουβάρι των όσων έλαβαν χώρα πριν την τελική τραγική κατάληξη της μονομαχίας τους. Ακόμα και η απόφαση για μια τέτοια μονομαχία, μια παράδοση που, άκουσον άκουσον, υπήρχε ακόμα ενεργή στη Ρωσία και σε άλλες χώρες μέχρι και τις αρχές του 19ου αιώνα, αποδεικνύει τη βαναυσότητα και την αποτρόπαιη και καταδικαστέα βαρβαρότητα, μια βαρβαρότητα που είναι ίδιον του ανθρώπινου είδους και μόνον.

Η ιστορία της σύγκρουσης δύο πολεμιστών του γαλλικού βασιλείου αποτελεί τη νοοτροπία της εποχής όπου όλα λύνονταν δια αιματοχυσίας και μέσα από ακραίες λύσεις, καθώς δεν είχε αναπτυχθεί ούτε κατά το ελάχιστο ο δίαυλος επικοινωνίας και διπλωματίας που αναπτύχθηκαν πολύ αργότερα. Οι δύο μονομάχοι ενεπλάκησαν σε μία έντονη σύγκρουση γιατί ο ένας εκ των δύο, ονόματι Ιάκωβος Λε Γκρι κατηγορήθηκε από τον ιππότη Ιωάννη Ντε Καρούζ για βιασμό της γυναίκας του Μαργαρίτας, κάτι που ο πρώτος προφανώς αρνήθηκε μετ’ επιμονής και έτσι οδηγήθηκαν οι δύο στην έσχατη λύση της μονομαχίας. Αυτό συνέβη διότι το δικαστήριο του οποίου ηγούνταν ο ίδιος ο βασιλιάς – αυτός συγκέντρωνε όλες τις εξουσίες στο πρόσωπό του – έλαβε μία απόφαση πλήρους παραλογισμού και αποκύημα της ασυδοσίας του ίδιου του θεσμού. Η αδυναμία να αποδοθεί ορθή κρίση για το τι πραγματικά συνέβη και να αποδοθούν οι ανάλογες ευθύνες είναι η αποτυχία ενός σοβαρού κοινωνικού κράτους.

Ο συγγραφέας αναφέρει χαρακτηριστικά μέσα στο βιβλίο: “Εκτός από τους νομικούς περιορισμούς, η πρόσκληση σε μονομαχία ήταν μια πολύ ριψοκίνδυνη στρατηγική που ενείχε μεγάλους κινδύνους για τον ιππότη. Ο Ιωάννης Ντε Καρούζ θα έθετε σε κίνδυνο την ίδια του τη ζωή, καθώς και την περιουσία του και το καλό όνομα της οικογένειάς του, ακόμα και τη σωτηρία της ψυχής του…”. Με λίγα λόγια, η κοινωνική θέση διακυβευόταν και αποτελούσε καθοριστικό παράγοντα για αποφάσεις ηθικές ή όχι, μία λογική που σήμερα φαντάζει ανήκουστη ενώ η ίδια η θέση της γυναίκας ήταν εντελώς μετέωρη. Ουσιαστικά η ίδια δεν είχε επίσημα κανένα δικαίωμα να υπερασπιστεί με επιχειρήματα τον εαυτό της ούτε και φυσικά να αποδείξει την αθωότητά της. Σε αυτή την ανδροκρατούμενη και υποκριτική κοινωνία, οι άνδρες δεν υπολόγιζαν τη γνώμη της γυναίκας, συζύγου, μητέρας, αδελφής και η ίδια βρισκόταν έρμαιο και υποχείριό τους και αντιμετωπιζόταν ως κατώτερη.

Σε περίπτωση λοιπόν που ο Ιωάννης Ντε Καρούζ έχανε τη μονομαχία απέναντι στον Ιάκωβο Λε Γκρι, η ίδια η γυναίκα του, εκτός από τον εξευτελισμό που είχε υποστεί καθώς ο ίδιος της ο άντρας της δεν την πίστευε, την αμφισβητούσε, την κατηγορούσε για απιστία, την υποβάθμιζε, την μείωνε και της φερόταν βίαια, θα πέθαινε άδικα ως μοιχαλίδα. Όλοι ήταν βέβαιοι για το γεγονός πως ήταν κατηγορούμενη για αυτή την ατιμωτική πράξη πως “δέχτηκε” να τη βιάσουν. Είναι κάτι το οποίο προφανώς θα ήταν απλώς μια εικασία, χωρίς τίποτε απολύτως να έχει αποδειχτεί αφού ούτε το δικαστήριο δέχτηκε να λάβει υπόψιν του τα όσα η ίδια κατέθεσε. Το δράμα της γυναίκας ήταν το τελευταίο που απασχολούσε τότε την κοινωνία, το στίγμα δεν ήταν του άντρα που βίασε αλλά της γυναίκας που κακώς έπεσε θύμα βιασμού.

Το βιβλίο είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για τον αναγνώστη να γνωρίσει τα ήθη της εποχής και να διαβάσει για τα όσα ίσχυαν σε όλες τις δυτικές κοινωνίες ενώ παράλληλα να μάθει και τα ιστορικά δρώμενα και τα κοινωνιολογικά δεδομένα που παρατίθενται μέσα στο βιβλίο με πλούσιο υλικό, διαγράμματα και εικόνες. Είναι μία πολύ φροντισμένη έκδοση από τις εκδόσεις Athens bookstores που έχουν μπει ορμητικά στο εκδοτικό γίγνεσθαι και το βιβλίο αυτό είναι μία συνεισφορά απέναντι στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, ειδικά για την περίοδο του Δυτικού μεσαίωνα για την οποία δεν υπάρχει τόσο πλούσιο βιβλιογραφικό υλικό. Η ιστορία είναι ικανή να μας διδάσκει και να μας δείχνει το δρόμο της κοινωνικής ωριμότητας, αρκεί να είμαστε έτοιμοι να τον ακολουθήσουμε.

“Μόλις τελείωνε η εκφώνηση των κανόνων, καθένας από τους δύο μονομάχους έπρεπε να δώσει τρεις επίσημους όρκους”

“Μην παίζεις μαζί μου, Μαργαρίτα. Είσαι μόνη σου εδώ, και έχω μάρτυρες που θα ορκιστούν ότι ήμουν κάπου αλλού σήμερα. Μην αμφιβάλλεις ότι έχω καλύψει τα ίχνη μου!”

Claude McKay, Επιστροφή στο Χάρλεμ, Εκδόσεις Έρμα

Χάρλεμ ώρα μηδέν θα μπορούσε να είναι ένας άλλος τίτλος για το σπουδαίο αυτό μυθιστόρημα του ΜακΚέι, ένα μυθιστόρημα βαθιά κοινωνικό και ανθρώπινο, καθώς ο συγγραφέας καταθέτει στις σελίδες αυτές όλο τον παλμό από μια ζωή δύσκολη, σκληρή και άγρια, μια ζωή ενός έγχρωμου που παλεύει να συνυπάρξει ισότιμα σε μια κοινωνία λευκών, μια κοινωνία εχθρική που συμπεριφέρεται άκρως υποτιμητικά σε αυτόν. Ο ΜακΚέι υπήρξε μία πολυσχιδής αλλά και πολύ ενδιαφέρουσα προσωπικότητα, ένας γνήσιος λογοτέχνης και μια πνευματική προσωπικότητα που άφησε ανεξίτηλο το στίγμα της σε αυτό που ονομάζουμε αμερικανική λογοτεχνία, με μία πληθώρα έργων.Περισσότερα