Μετά τα δύο πολύ έντονα φορτισμένα σε περιεχόμενο βιβλία, Να τελειώνουμε με τον Έντι Μπελγκέλ και την Ιστορία της βίας, ο Εντουάρ Λουί επανέρχεται με μία ακόμα δραματική ιστορία που έχει και αυτή καθαρά αυτοβιογραφικό χαρακτήρα και συγκλονίζει τον αναγνώστη με την αλήθεια που εκπέμπει. Πρόκειται για τον συγγραφέα και αφηγητή Λουί που ξεδιπλώνει ενώπιόν μας μια ζωή στο ρίσκο, μια ζωή κρεμασμένη στα μανταλάκια της κριτικής και της ανασφάλειας για αυτό που ο ίδιος διάλεξε να είναι ενώ η πολιτική κατάσταση διαλύει τον πατέρα του και εκείνος με τη σειρά του εκείνον. Αγκαλιά με το συναίσθημα της απόρριψης και λερωμένος από τον ίδιο του τον πατέρα με το στίγμα του ανεπιθύμητου που αρνείται το φύλο του για να γείρει προς το αντίθετο, ο Λουί γίνεται το σημείο αναφοράς με την κακή έννοια και σημαδεύεται από την απέχθεια του ίδιου του πατέρα, ο οποίος είναι ωσεί παρών αφού όλο παραπαίει η υγεία του για να μπορέσει να του μιλήσει.Περισσότερα
Patricio Pron, Αύριο θα μας λένε αλλιώς, Εκδόσεις Ίκαρος
Οι σχέσεις των ανθρώπων έχουν αλλάξει άρδην τα τελευταία χρόνια, ειδικά από τότε που η τεχνολογική επανάσταση μετέβαλε ριζικά τον τρόπο επικοινωνίας μας. Δεν είμαστε πια οι ίδιοι, δεν συμπεριφερόμαστε στον φίλο μας/στην φίλη μας, στον/στην σύντροφό μας ή στον/στην σύζυγό μας με τον ίδιο τρόπο όπως πριν. Θα μπορούσαμε να πούμε με την παρατήρηση των όσων εκτυλίσσονται γύρω μας πως οι άνθρωποι βιώνουν με ιδιαίτερα βίαιο τρόπο την αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών σε σημείο που προκαλούνται πολλά και ποικίλα προβλήματα συμβίωσης, προβλήματα που όλο και αυξάνουν αντί να μειώνονται. Η κρίση μεγαλώνει και τα ζευγάρια αντιμετωπίζουν πολύ συχνά το φάσμα του χωρισμού ως μία μέθοδο επίλυσης των διαφορών τους.
Αναζητώντας την ομαλότητα στις σχέσεις του σήμερα
Ο Προν στο μυθιστόρημα αυτό καταπιάνεται και πραγματεύεται ένα ζευγάρι σε σύγχυση, Εκείνον και Εκείνη, δύο πρόσωπα που βιώνουν τη διάλυση της κοινής τους πορείας και ολισθαίνουν δίχως άλλο σε μία φάση σταύρωσης της σχέσης τους που περνάει πλέον από σαράντα κύματα. Αναπόφευκτα έρχονται σε επαφή με άλλους ανθρώπους, με νέες γνωριμίες που όμως αδυνατούν να γεμίσουν τη δική τους παλιά ζωή, πλην όμως λειτουργούν προσωρινά ως θεραπευτικά φάρμακα ώστε να ιάνουν κατά κάποιον τρόπο την απώλεια. Ο ένας λείπει στον άλλον, ο ένας καθρεφτίζει στις νέες γνωριμίες την σχέση τους και επιχειρούν να πείσουν τους εαυτούς τους πως ό,τι συμβαίνει είναι αναγκαίο και είναι σίγουρα για καλό.
“Αναρωτήθηκε αν το διαμέρισμα που είχαν μοιραστεί οι δύο τους μέχρι χτες αντικατόπτριζε τουλάχιστον εν μέρει τη δική της προσωπικότητα, όπως έκανε αυτό της Ντιάνα, ή αν αυτό που αποκάλυπτε ήταν η προσωπικότητα Εκείνου, ή καλύτερα η ύπαρξη μιας προσωπικότητας που ήταν προϊόν αυτού του διμούτσουνου ζώου που είναι κάθε ζευγάρι ͘”. Ο Προν είναι ιδιαίτερα καυστικός και φλεγματικός ως προς τις αντιδράσεις τους, έχει έναν λόγο βιτριολικό για τα όσα διαδραματίζονται ανάμεσα σε Εκείνον και Εκείνη και έχει ενδιαφέρον ο τρόπος που αφηγείται τη ζωή τους ο ένας δίχως τον άλλον. Αυτό που κατανοεί ο αναγνώστης είναι η λαϊκή ρήση του μαζί δεν κάνουμε και χώρια δεν μπορούμε και για αυτό τον λόγο είναι δηκτικός και ειρωνικός όταν αναφέρεται στα σχόλια που ξεστομίζουν οι ίδιοι προς τους φίλους και τις φίλες τους.
Φαίνεται εκ των προτέρων, αν και κανείς δεν είναι βέβαιος για αυτό, πως είναι μονόδρομος η επανασύνδεσή τους με όρους καλύτερους από πριν. Και οι δύο στο διάστημα του χωρισμού δοκιμάζουν τρόπους και βρίσκουν λύσεις για να ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον όμως κατά κάποιον τρόπο μαγικό και μοναδικό ονειρεύονται να επανέλθουν στην πρότερη κατάσταση της σχέσης τους όταν διαπιστώνουν για παράδειγμα πως οι νέες γνωριμίες δεν τους εξασφαλίζουν καμία ικανοποίηση, ηρεμία ή ασφάλεια. Μοιάζουν και οι δύο έρμαια του δοχείου από το οποίο πίνουν νερό και αυτή η φιλοσοφία των συγκοινωνούντων δοχείων είναι δύσκολο να βρεθεί αλλού. Μοιάζουν και οι δύο σαν ένα μωρό που είναι ακόμα συνδεδεμένο άρρηκτα με τον ομφάλιο λώρο που ποτέ δεν κόπηκε.
Ανατροπή δεδομένων ή ολική και ολοκληρωτική αποκοπή;
Καθώς ο Προν προχωράει στην εξιστόρηση των παράλληλων βίων τους, ο αναγνώστης είναι αυτός που λαμβάνει πρωτοβουλίες να τους ψυχολογήσει και να εκμαιεύσει πληροφορίες για το πού θα οδηγηθεί αυτό το αέναο αφηγηματικό δράμα που ξεδιπλώνεται μπροστά του. Πώς μπορεί ο ένας να αντέξει μακριά από τον άλλον και για πόσο διάστημα άραγε; Τι θα είναι αυτό που ενδεχομένως θα μπορούσε να ξεκλειδώσει μία επαναφορά στο παρελθόν, μία νέα επανεκκίνηση δηλαδή; Τι υποχωρήσεις και τι σφάλματα Εκείνη και Εκείνος θα αποδεχτούν για να έρθουν και πάλι κοντά; Όλα αυτά άραγε είναι στην φαντασία μας ή έχουμε μία διαίσθηση πως θα συμβούν όντως; Ο Προν είναι αινιγματικός, είναι ευρηματικός, διεισδυτικός, ψυχολογικά δραστήριος και λειτουργεί ως ο προσωπικός τους ψυχίατρος ερήμην τους.
“Δεν είχε καν διαβάσει πολύ αυτές τις βδομάδες και δεν θυμόταν την τελευταία φορά που μια παράγραφος ή μια σελίδα τού είχαν αποσπάσει την προσοχή, έστω για λίγο, από τη διαπίστωση της απώλειάς του. Εκείνος είχε προσπαθήσει να είναι μαζί της – κι Εκείνη είχε προσπαθήσει επίσης πιθανότατα -, αλλά και οι δύο απομακρύνονταν ο ένας από τον άλλον παρά τη φυσική εγγύτητα ͘ ίσως Εκείνη να φοβόταν πως Εκείνος θα την απογοήτευε, κι Εκείνος είχε συμμεριστεί τον φόβο της, στον οποίο είχε προσθέσει τη βεβαιότητα πως θα το έκανε, πως από τη μια στιγμή στην άλλη θα την απογοήτευε ͘”. Ιδού ένα απόσπασμα που φανερώνει πασιφανώς τον κυκεώνα σκέψεων και συλλογισμών, διαδρόμων και στοών πολυεπίπεδων ερμηνειών του ενός για τον άλλο. Μοιάζει με πολυκατοικία που ο ένας αναζητά τον άλλο σε κάποιο από τα διαμερίσματα αλλά κάθε φορά ο καθένας βρίσκεται σε διαφορετικό σπίτι και δεν μπορούν να βρεθούν πνευματικά και σωματικά.
Ο Προν είναι ιδιαίτερα αιχμηρός στον λόγο του και με αφορμή την επανάσταση της ανάπτυξης σχέσεων – πραγματικών ή εικονικών άραγε – που δήθεν προσφέρουν τα κοινωνικά δίκτυα κάνει αναφορά και σε αυτήν την πλάνη μιας νέας νοοτροπίας που μοιάζει όμως να βουλιάζει στην ανυπαρξία συναισθημάτων, στην απουσία επικοινωνίας ενώ το εργαλείο των κοινωνικών δικτύων υποτίθεται πως ήρθε για να υπηρετήσει πρωτίστως αυτόν τον ουσιώδη ρόλο. Και όμως το τέλος της ιστορίας δείχνει στον αναγνώστη και στους ίδιους, σε Εκείνον και σε Εκείνην πως η πραγματική αγάπη και η αμοιβαία τρυφερότητα, το περίφημο δέσιμο είναι στοιχεία δυσεύρετα και όταν βρεθούν οφείλουν να διατηρηθούν ως κόρη οφθαλμού!
“Δεν ήταν η πρώτη φορά που τον επισκεπτόταν στο διαμέρισμά του, αλλά ήταν η πρώτη φορά που φαινόταν να ενδιαφέρεται γι’ αυτό που συνέβαινε στον δρόμο και για τη θέση που είχε διαλέξει Εκείνος για να την παρατηρεί”.
“Ένας μαύρος μονόλιθος κατευθυνόταν πάνω τους αυτή τη στιγμή από το βάθος του χώρου και του χρόνου και η αγάπη που ένιωθαν ο ένας για τον άλλον ήταν η κόλλα που τα κρατούσε όλα ενωμένα ως τον ερχομό του, όταν κάποιος θα διάβαζε τα χαραγμένα σημάδια στη σκοτεινή επιφάνειά του”.
Γκυ ντε Μωπασάν, Ο λύκος και άλλα διηγήματα, Εκδόσεις Ύψιλον
Στο βιβλίο του ο Φιλαράκος, ο Γκυ ντε Μωπασάν αναφέρει: “…η ζωή είναι ένας λόφος, όσο ανεβαίνεις κοιτάζεις την κορυφή και χαίρεσαι, αλλά όταν φτάσεις επάνω, βλέπεις άξαφνα την κατηφόρα, και το τέλος, που είναι ο θάνατος”. Όπως στο μυθιστόρημα, έτσι και στα διηγήματα αυτά, ο αναγνώστης ικανοποιείται από την απόλαυση του λόγου του Μωπασάν που συνεπαίρνει με το ύφος και δαμάζει ό,τι βρει μπροστά του με έναν νατουραλισμό αψεγάδιαστο. Η σφαίρα της ανθρώπινης περιγραφής είναι για τον Μωπασάν ό,τι και το ψυχογράφημα για τον Ντοστογιέφσκι, εισέρχεται στα άδυτα του ήρωά του για να ρίξει φως στις άγνωστες και αδύναμες πτυχές του, να φωτίσει τον δρόμο προς την επιτυχία ή την αποτυχία του με την διαφορά πως δεν θα βρούμε εδώ την σκληρότητα με το ίδιο πρόσωπο που θα συναντήσουμε στους Αδελφούς Καραμαζόφ.Περισσότερα
Νίκος Βιτωλιώτης, Τιμωρός: Οργή Θεού, Εκδόσεις Anubis
Η ιστορία ως επιστήμη δεν έπαψε ποτέ να μας εκπλήσσει καθώς η συνεχόμενη μελέτη της παρουσιάζει νέα στοιχεία για κάθε ιστορική εποχή. Οι σύγχρονοι συγγραφείς χρησιμοποιούν την ιστορία για να μπορέσουν να την αφηγηθούν μέσω της μυθοπλασίας, βασιζόμενοι όμως παράλληλα και σε αληθινά γεγονότα. Αυτό το μείγμα είναι μια ευκαιρία για τον σύγχρονο αναγνώστη να έρθει σε επαφή με ιστορικά στοιχεία, τα οποία ίσως να μην μάθαινε από ένα αμιγές βιβλίο ιστορίας γιατί θα του φαινόταν ίσως όχι και τόσο εκλαϊκευμένο. Ωστόσο, η αφήγηση των ιστορικών γεγονότων ενέχει και παγίδες, δεν είναι μία απλή και εύκολη υπόθεση για αυτό και ο συγγραφέας οφείλει να έχει πραγματοποιήσει πριν την έρευνά του για να μην υποπέσει σε αντιφάσεις, να μην προσβάλει την ίδια την ιστορία και τελικά να μείνει πιστός στο σεβασμό της παρά τις όποιες αλλαγές επιφέρει.Περισσότερα
Βαν Γκογκ, Γράμματα στον αδελφό του Θεόδωρο, Εκδόσεις Γκοβόστη
Οι εκδόσεις Γκοβόστη έχουν την τύχη να έχουν εκδώσει δύο σπουδαία βιβλία που αφορούν στην ζωή του επιφανούς καταραμένου ζωγράφου Βίνσεντ Βαν Γκογκ. Το ένα βιβλίο είναι το περίφημο Πάθος για ζωή του Ίρβινγκ Στόουν, ένα βιβλίο που μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1956 με πρωταγωνιστή τον αείμνηστο Κέρκ Ντάγκλας και αφηγείται με μοναδικό τρόπο την ζωή του “Ιπτάμενου Ολλανδού” και το άλλο είναι η εξαιρετικής σημασίας αλληλογραφία του Βαν Γκογκ με τον αδερφό του Τέο, ο οποίος πέθανε 6 μήνες μετά τον αδερφό του. Εικάζεται μάλιστα πως ο Τέο ήταν άρρωστος και ότι θα πέθαινε και αυτό οδήγησε στον Βαν Γκογκ να βάλει τέλος στη ζωή του γιατί χωρίς τον αδερφό του και τη στήριξη που έβρισκε στο πρόσωπό του δεν θα μπορούσε να ζήσει πια σε έναν αφιλόξενο και σκληρό κόσμο. Η ιστορία αγάπης και τρυφερότητας που κρύβεται πίσω από τις επιστολές που αντάλλασσαν αποτελούν ένα μοναδικό δείγμα αμοιβαίας αγάπης.Περισσότερα
Sebastian Faulks, Η ηχώ του Παρισιού, Εκδόσεις Κλειδάριθμος
“Δύο είναι τα μέρη στον κόσμο όπου μπορεί κανείς να ζήσει ευτυχισμένος: το σπίτι του και το Παρίσι” έγραφε πριν χρόνια ο Χέμινγουεϊ. Το Παρίσι είναι μια πόλη ζωντανή, μία πόλη με ιστορία, μία πόλη όπου συγκεντρώνονται οι δημιουργοί και μέσα σε ένα πλαίσιο ελευθερίας μπορούν και εκφράζονται δίχως περιορισμούς. Αυτήν την Πόλη του φωτός επιλέγει ο Φοκς για να χτίσει το μυθιστόρημά του και να αφηγηθεί μία ιστορία που μας πηγαίνει στο παρελθόν και μας επαναφέρει με δεξιοτεχνία στο παρόν μέσα από ένα ευφυές παιχνίδι εναλλαγής της μηχανής του χρόνου. Γιατί το Παρίσι προσφέρεται δίχως άλλο για αυτήν την αναδρομή στον χρόνο, από τη μία τα συμβάντα στην Αλγερία που επέφεραν όχι άδικα το μίσος για την Γαλλία και από την άλλη τα όσα εκτυλίχθηκαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου με την κυβέρνηση του Βισύ και τους δωσίλογους κυβερνήτες.Περισσότερα
Maurice Maeterlinck, Ο θάνατος ενός μικρού σκύλου – Η οργή των μελισσών, Εκδόσεις Ροές
Ο συγγραφέας, του οποίου το όνομα λίγοι γνωρίζουν παρά τις πολλές εκδόσεις έργων του στα ελληνικά, επανέρχεται στην ελληνική βιβλιογραφία χάρη στις εκδόσεις Ροές, με δύο δοκίμια πραγματικά κοσμήματα, πλαισιωμένα από ένα εξαιρετικό εισαγωγικό σημείωμα που μας εντάσσει στον κόσμο του Μορίς Μαίτερλινκ. Ο Μαίτερλινκ, που κατά τη διάρκεια των σπουδών του κατέστρεψε πολλά από τα ποιήματα και τα σύντομα μυθιστορήματά του και από τα οποία δεν έχουν μείνει παρά λίγα αποσπάσματα, είναι ένας συγγραφέας που πραγματεύτηκε το θάνατο και την ουσία της ζωής στα πολύτιμα εναπομείναντα γραπτά του. Βραβευμένος με Νόμπελ το 1911 για το σύνολο της προσφοράς και του έργου του δεν έπαψε ποτέ να είναι επίκαιρος.Περισσότερα
Ζορζ Περέκ, Έλις Άιλαντ, Εκδόσεις Ύψιλον
Ο περίφημος Γαλλοεβραίος, αριστερός διανοούμενος Περέκ, με την κοφτερή σκέψη και τον οξύ νου που δυστυχώς απεβίωσε νωρίς, δεν θα μπορούσε να μείνει ασυγκίνητος από την περίφημη ιστορία αυτού του καταφυγίου που δεχόταν από διάφορες χώρες μετανάστες και τους εξέταζε για το κατά πόσο μπορούν να γίνονται δεκτοί σε μία Αμερική που όλοι τότε θεωρούσαν Γη της Επαγγελίας. Αναφέρομαι φυσικά στο γνωστό και μη εξαιρετέο Έλις Άιλαντ, το κέντρο υποδοχής που χτίστηκε στο τέλος του 19ου αιώνα και έκλεισε τις πόρτες του κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, συγκεκριμένα το 1954. Ο Περέκ μαζί με τον Ρομπέρ Μπομπέρ θα γυρίσουν το 1978 και ύστερα από ανάθεση, μια ταινία για το Έλις Άιλαντ και ο πρώτος θα βρει την ευκαιρία να γράψει επ’ αφορμή αυτού το μικρό αυτό βιβλίο για να ρίξει φως στην ιστορία αυτή.Περισσότερα
Michaël Fœssel, Υποτροπή 1938, Εκδόσεις Πόλις
Γαλλία ώρα μηδέν. Η ιστορία καλεί τους πολιτικούς ταγούς να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων σε μία πολιτική συγκυρία άκρως κρίσιμη και εύθραυστη. Η Γαλλία βρίσκεται στο σταυροδρόμι δύσκολων αποφάσεων φλερτάροντας από τη μία με το κομμουνιστικό μέτωπο και από την άλλη με φιλοναζιστικές πολιτικές χωρίς όμως και να το διατυμπανίζει. Οι άνθρωποι της εξουσίας αλλάζουν και οι Γάλλοι πολίτες υφίστανται τις συνέπειες αλλοπρόσαλλων πολιτικών και επικίνδυνων ελιγμών μέσα σε ένα περιβάλλον αστάθειας και αβεβαιότητας για το αύριο. Ο πόλεμος είναι προ των πυλών και οι ισορροπίες κρέμονται σε ένα σκοινί βρίσκοντας την Γαλλία στο μέσο να αμφιταλαντεύεται προς ποια μεριά να κλίσει. Έχοντας πια την μηχανή του χρόνου να μας μιλά, η ιστορική αναδρομή προσφέρει κάθε λογής ανάλυση και ορθώς.Περισσότερα
Μάϊκλ Ονταάτζε, Φώτα πολέμου, Εκδόσεις Πατάκη
Ο Γερμανός Καγκελάριος δήλωσε κάποτε το εξής: “Όποιος έχει δει τα μάτια ενός στρατιώτη ετοιμοθάνατου στο πεδίο της μάχης, θα το καλοσκεφτεί πριν ξεκινήσει έναν πόλεμο” ενώ από τη μεριά του ο κορυφαίος ζωγράφος έχοντας στο μυαλό του την προπολεμική Γερμανία – τυχαίνει να είναι και αυτός Γερμανός – είχε προχωρήσει στην παρακάτω χαρακτηριστική ρήση που έχει μείνει επίσης στην ιστορία και επιβεβαιώνει εμμέσως πλην σαφώς όσα ο συγγραφέας αφηγείται εδώ. “Όσο πιο τρομακτικός γίνεται ο κόσμος, τόσο η τέχνη γίνεται πιο αφηρημένη. Ενώ ένας ειρηνικός κόσμος παράγει ρεαλιστική τέχνη”. Δεν χρειάζεται πολύ ανάλυση για να αντιληφθεί κάποιος την τραγικότητα των στιγμών ενός πολέμου.Περισσότερα
Alejo Carpentier, Κοντσέρτο μπαρόκ, Εκδόσεις Εξάντας
Σε ένα σκηνικό βγαλμένο από άλλη εποχή, στην Βενετία του 18ου αιώνα όπου όλα θυμίζουν γιορτή με μασκαρεμένους, χαρμόσυνες μουσικές, ερωτικές περιπτύξεις και άλλα δρώμενα ο συγγραφέας χτίζει την ιστορία μιας συναυλίας μπαρόκ. Παρούσες οι προσωπικότητες του Βιβάλντι και του Χέντελ που μας εντάσσουν σε έναν κόσμο γιορτής, έναν κόσμο ξέφρενο σε ρυθμό, με πρωταγωνιστές ευγενείς και δούλους, λευκούς και μαύρους και με τον Καρπεντιέρ με τις μουσικές του γνώσεις να μας ταξιδεύει στον χρόνο μπερδεύοντας εκούσια τον ίδιο τον χρόνο και τις στιγμές του. Ποτέ μια συναυλία δεν ήταν τόσο εύηχη και ας είναι γραμμένη με λόγια! Ο γλαφυρός λόγος του συγγραφέα αγκαλιά με την ποιητικότητα και τις συνεχείς ανατροπές στην ιστορία δίνουν στο σύντομο αυτό μυθιστόρημα μία μοναδική σημασία.Περισσότερα
Γιώργος Θεοτοκάς, Αργώ, Εκδόσεις Εστία
“Ανεξάρτητα από την καλλιτεχνική άποψη, η Αργώ έχει μια υπόσταση κοινωνική και ιστορική, ως χρονικό μιας εποχής εξαιρετικά ενδιαφέρουσας. Όταν περάσουν τα χρόνια και μπει οριστικά αυτή η εποχή στην ιστορία και αποκτήσει την αίγλη των περασμένων, το χρονικό θα κερδίσει κύρος. Δεν θα είναι μια ιστορική αναπαράσταση, που θα μπορεί να την κάνει όποιος θέλει, αλλά κάτι που θα ξαναγίνεται: η κατάθεση ενός αυτόπτη μάρτυρα […] Είναι άραγε ικανή να διαρκέσει; Θα δούμε. Νομίζω ναι […] έχω το προαίσθημα ότι θα σωθεί”. Αυτά είναι τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα, ο οποίος προφητικά διέβλεψε την Αργώ ως ένα μυθιστόρημα διαχρονικό που άντεξε στον χρόνο και διαβάζεται ακόμα και σήμερα από όλες τις γενιές. Η επιτυχία του Θεοτοκά έγκειται στο γεγονός πως δεν αφηγείται απλά τη ζωή ανθρώπων της εποχής του αλλά μας παραδίδει και ένα εξαιρετικό μωσαϊκό, ένα πανόραμα της κοινωνικής πραγματικότητας της εποχής εκείνης.Περισσότερα