Η ιστορία ανέκαθεν αποτελούσε το όχημα εκείνο πάνω στο οποίο πατάει ο άνθρωπος για να γνωρίσει τον ίδιο του τον εαυτό μέσα από γεγονότα, κρίσεις και ανατροπές. Με αναφορές σε διαφορετικές περιόδους της ιστορίας και μέσα από μία πληθώρα πηγών τα ιστορικά πονήματα, όπως αυτό εδώ, επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές και μας ταξιδεύουν παρέα με την μηχανή του χρόνου σε όσα αξίζει να γνωρίζουμε για το παρελθόν μας. Με γνώση και αξιέπαινη ευρυμάθεια τα βιβλία αυτά μας παίρνουν από το χέρι και μας προσφέρουν με την οπτική γωνία του ιστορικού στην αρχαιότητα, κλασική και ύστερη, τη σύγχρονη ιστορία, την τέχνη, τη θρησκεία, την πολιτική και εμπλουτίζει το πεδίο των γνώσεών μας. Η σύγχρονη ιστορία του εικοστού αιώνα είναι ένα βήμα για να γνωρίσουμε το πρόσφατο παρελθόν για να διδαχθούμε από αυτό.Περισσότερα
Λέων Τολστόι, Πόλεμος και ειρήνη, Εκδόσεις Διόπτρα
Ο Τολστόι ανήκει στο πάνθεον των λογοτεχνών που άλλαξαν το πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και αυτό το πέτυχε μέσω γραπτών που έχουν μείνει στην ιστορία της λογοτεχνίας ως παρακαταθήκη. Είχε πει κάποτε πως όσο ο άνθρωπος έχει ζωή μέσα του, κουβαλάει στην ψυχή του το αληθινό καλό και μπορεί πάντα να το μεταδώσει και στους συνανθρώπους του. Η συνεισφορά του στα γράμματα και την κοινωνία, δηλαδή τον απλό κόσμο, είναι μεγαλειώδης γιατί με απλότητα με την οποία διήγε το βίο του, και αν και οικονομικά εύρωστος, αποκήρυξε την πολυτέλεια, πάλεψε με όπλο το λόγο του για να απαλύνει τον ανθρώπινο πόνο και την κοινωνική ανισότητα. Σε όλη του τη ζωή και μέχρι το τέλος υπηρέτησε με ζήλο τις αρχές και τις αξίες που ο ίδιος είχε ορίσει, χωρίς να παρεκκλίνει από αυτές. Αυτό το πνεύμα της απλότητάς του μεταλαμπαδεύεται και μέσα από την ιστορία του βιβλίου που διαβάζει η μητέρα Νατάσα στα παιδιά της.
Σταύρος Λυγερός, Η εξέγερση του Πολυτεχνείου. Μια ξεχασμένη κατάθεση, Εκδόσεις Πατάκη
“Έλληνες, ακόμη το Πολυτεχνείο είναι ελεύθερο και αγωνιζόμαστε. Τα στήθια μας είναι προτεταμένα στα πολυβόλα και στα τεθωρακισμένα που βρίσκονται μπροστά στην πύλη του Πολυτεχνείου… Έλληνες, πρέπει να μάθετε την αλήθεια. Πρέπει να μάθετε πως τα παιδιά σας γεννήθηκαν λεύτερα, πως τα παιδιά σας θα ζήσουν ελεύθερα, πως τα παιδιά σας θα ζήσουν γιατί πιστεύουν στην προοπτική αυτού του τόπου… Ο ελληνικός λαός μάχεται και αγωνίζεται” είναι μερικά από τα λόγια του εκφωνητή Δημήτρη Παπαχρήστου, ο οποίος μέσα από τα μεγάφωνα που είχαν στηθεί στο Πολυτεχνείο απευθύνεται στον κόσμο και επισημαίνει την κρισιμότητα των ιστορικών στιγμών εκείνης της χρονικής περιόδου, μιλάει από καρδιάς και μέσα από την ψυχή του για τον αγώνα κατά της βαρβαρότητας και της ανελευθερίας. Ο Σταύρος Λυγερός, ξαναμιλά για εκείνες τις δύσκολες εβδομάδες και μέρες, το είχε ξανακάνει το 1977, και μας προσφέρει ένα χρονικό του τι συνέβη μέσα από τα όσα έζησε ο ίδιος, η μαρτυρία του είναι εμβληματική και διδακτική.Περισσότερα
Απούληιος, Το δαιμόνιον του Σωκράτη, Εκδόσεις Ροές
Η σειρά Μικρομέγκα των εκδόσεων Ροές, τόσο αυτή της λογοτεχνίας σε χρώμα λευκό όσο και η έτερη σε χρώμα πιο απαλό για να μπορούσε να τις ξεχωρίζουμε, είναι μια επένδυση στη γνώση, είναι ένα άνοιγμα στο πνεύμα και καλύπτει ένα ευρύ φάσμα, από τη βιογραφία, την ψυχολογία, την φιλοσοφία, μέχρι την ποίηση, την πολιτική, το δοκίμιο. Πρόκειται αναμφίβολα για μια εμπνευσμένη και πεφωτισμένη σειρά που προσφέρει στον αναγνώστη όλα εκείνα τα πνευματικά και φιλοσοφικά εχέγγυα για να αναστοχαστεί. Όλα τα βιβλία της σειράς είναι στοχευμένα προς αυτόν τον στόχο και τον σκοπό, είναι βιβλία διαχρονικά που πρέπει να μελετώνται ξανά και ξανά γιατί κάθε φορά έχουν και κάτι νέο να κομίσουν. Τέτοιο ακριβώς είναι και το παρόν βιβλίο, ένα εγχειρίδιο γνωριμίας με τον κόσμο των δαιμόνων και δη το δαιμόνιο του Σωκράτη, στο οποίο ο Απούληιος αναφέρεται μεταξύ άλλων. Περισσότερα
Pierre Assouline, Το Υπερωκεάνιο, Εκδόσεις Πόλις
Είναι κάποιοι συγγραφείς που όσο γράφουν τόσο πιο πολύ ωριμάζουν, τόσο πιο πολύ αποκαλύπτουν αυτό το έμφυτο χάρισμα που τους έχει δοθεί να συναρπάζουν τους αναγνώστες κάνοντας χρήση της γνώσης τους περί Ιστορίας με έναν κατά πολύ δικό τους τρόπο, μοναδικά σαγηνευτικό. Γιατί η Ιστορία είναι η απόδειξη της ύπαρξης του ανθρώπου, είναι εκείνο το όχημα που έχει τη δύναμη να μας μεταφέρει σε άλλους χρόνους και να τους ξαναζούμε σαν εμφανιστεί ένας πεφωτισμένος σαν τον Ασσουλίν να εκτοξεύει την περιέργειά μας και την φιλομάθεια μας.“Φως της αλήθειας, μάρτυρας των καιρών, δάσκαλος της ζωής είναι η Ιστορία” είχε γράψει ο Κικέρων. Πράγματι, η ιστορία, όπως και η τέχνη, είναι το πέρασμα του ανθρώπου από τη γη, είναι η απόδειξη της ίδιας του της ύπαρξης, των λαθών του αλλά και των επιτευγμάτων του.Περισσότερα
Hernan Diaz, Παρακαταθήκη, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Ο Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ στο βιβλίο του Η Κατάρρευση που δημοσιεύτηκε το 1936, τέσσερα χρόνια δηλαδή πριν τον ξαφνικό του θάνατο αναφέρεται στη δίνη, η οποία δημιουργήθηκε από το κραχ του 1929 και επέδρασε τόσο αρνητικά στις ζωές των ανθρώπων. Και αυτό γιατί δεν πρόκειται απλά και μόνο για μία οικονομική κατάρρευση, αυτό που έλαβε χώρα ως γεγονός και οδήγησε πολύ κόσμο στην απόλυτη καταστροφή ήταν κυρίως η ψυχολογική κατάρρευση και η πλήρης διάλυση μιας μεσαίας τάξης που πριν λίγα μόλις χρόνια ζούσε το όνειρο της απόλυτης ευτυχίας. Η ευτυχία όμως αυτή δεν ήταν παρά ένα όνειρο θερινής νυκτός και μια ουτοπική ψευδαίσθηση καθώς η πεποίθηση πως το χρήμα θα συνεχίζει να ρέει άφθονο ήταν ένα πολύ καλογραμμένο παραμύθι χωρίς καλό τέλος.Περισσότερα
Andrew Baruch Wachtel, Τα Βαλκάνια στην Παγκόσμια Ιστορία, Εκδόσεις Κέδρος
Κατά τον Χέγκελ “το μόνο που μας διδάσκει η ιστορία είναι ότι τίποτε δεν μας διδάσκει η ιστορία”. Το οδοιπορικό στα ιστορικά γεγονότα που επιχειρεί σε αυτό το σπουδαίο πόνημα ο ιστορικός Γουάχτελ την άποψη του Χέγκελ έρχεται με τραγικά επίκαιρο τρόπο να επικροτήσει και να επαυξήσει. Η πολύπαθη περιοχή των Βαλκανίων έχει ένα ιστορικό βεβαρημένο που λειτούργησε και συνεχίζει να λειτουργεί ανασταλτικά για την ειρήνη στην περιοχή λόγω της πολυφυλετικής της διάστασης και της πολυφωνίας των λαών που την κατοικούν, θα μπορούσαμε να μιλάμε για μια άλλη Μέση Ανατολή. Εμείς όλοι θεατές αυτής της κατάστασης, η οποία χρόνια τώρα με επώδυνες συνέπειες μετατρέπεται σε τροχοπέδη ανάπτυξης και ευημερίας, εμφανίζεται σαν λύκος της στέπας να δηλητηριάζει με μίσος και μισαλλοδοξία κάθε προσπάθεια ανόρθωσης και συνύπαρξης των ανθρώπων.Περισσότερα
Ουίλλιαμ Μπάροουζ, Οι πόλεις της κόκκινης νύχτας, Εκδόσεις Τόπος
Στον πυρετό του χάους και της αναρχίας κινούνται οι ήρωες του Μπάροουζ, μέσα σε υπόγειες στοές ανομίας και ανηθικότητας που μοιάζει να έχουν πλημμυρίσει τα σωθικά των πόλεων και έχουν παρασύρει και τους ανθρώπους που τις κατοικούν. Ο Μπάροουζ περιγράφει μέσα στις ιστορίες του έναν κόσμο αλλόκοτο και απόκοσμο, μια κοινωνία σε πλήρη σήψη, ένα σύμπαν κοινωνικό εκτός πλαισίου κανονικότητας βουτηγμένο στην ασυδοσία και την παραβατικότητα, έναν κόσμο δίχως αύριο και δίχως μέλλον. Η γραφή του Ουίλλιαμ Μπάροουζ είναι καταιγιστική, είναι από μόνη της μοναδική γιατί μοιάζει να επιπλέει στα όρια της τρέλας και της παρανοϊκότητας. Μα μήπως οι ίδιες οι κοινωνίες, έτσι όπως έχουν ασύμβατα διαμορφωθεί και τα ίδια τα γεγονότα δεν οδηγούν τον σύγχρονο άνθρωπο στα πιο βαθιά σκοτάδια και τις πιο ανορθόδοξες πράξεις, μακριά από κάθε λογική και ορθολογισμό;Περισσότερα
Ray Bradbury, Το κρασί του θέρους, Εκδόσεις Άγρα
“Θα βρείτε τα άνθη από τις πικραλίδες όλων εκείνων των χρόνων μαζεμένα σε αυτό εδώ το βιβλίο. Η αλληγορία του κρασιού από πικραλίδες που επανεμφανίζεται διαρκώς σε αυτές τις σελίδες είναι θαυμάσια ταιριαστή. Συνέλεγα εικόνες σε όλη μου τη ζωή, τις οποίες αποθήκευα κάπου παράμερα και τις ξεχνούσα. Έπρεπε κάπως να στείλω πίσω τον εαυτό μου, με τις λέξεις να δρουν ως καταλύτες, για να διυλίσω τις αναμνήσεις και να δω τι είχαν να προσφέρουν” γράφει ο Ρέι Μπράντμπερι εν είδει εισαγωγής στην υπέροχη αυτή έκδοση σε εξαιρετική μετάφραση του Βασίλη Δουβίτσα. Στο απόσπασμα αυτό συμπυκνώνεται εμμέσως πλην σαφώς όλη η φιλοσοφία του εκκεντρικού συγγραφέα, η οποία και κρύβεται πίσω από ένα σύγγραμμα πολύ διαφορετικό από αυτά στα οποία τον έχουμε συνηθίσει.
Παρά το διαφορετικό του μυθιστορήματος, ο Μπράντμπερι εγχέει στο βιβλίο τις δόσεις μεταφυσικότητας, επιστημονικής φαντασίας και υπερρεαλισμού που θα βρούμε στα βιβλία του όπως το Φαρενάιτ 451 ή ακόμα τα περίφημα Χρονικά του Άρη -και τα δύο πάλι από τις εκδόσεις Άγρα. Όλος αυτός ο απόκοσμος κόσμος που παρουσιάζεται σε εκείνα τα βιβλία βρίσκει πάλι έδαφος και εδώ, μέσα από την ιστορία όπου εμφανίζονται σκοτεινές δυνάμεις να κυριαρχούν σαν να βρισκόμαστε στα αλλοπρόσαλλα όνειρα του Γκόγια που τον στοίχειωναν στον ύπνο του. Ο Ντάγκλας μας αφηγείται για παράξενες μορφές σχεδόν εξωγήινες και πιο πολύ συγγενικές με μηχανές παρά με ανθρώπους ενώ φαίνεται να αιωρείται και ένα σκοτεινό θανατικό πάνω από τις ζωές των ανθρώπων, ο ρόλος του “Μοναχικού” είναι αναμφίβολα συγκεχυμένος και αινιγματικός.
Με όπλο μαγικό τις λέξεις και τις αναμνήσεις ο Μπράντμπερι μας ταξιδεύει σε ένα μεθυστικό καλοκαίρι
Στο βιβλίο αυτό ξεδιπλώνεται και ξεχύνεται σαν παλιό καλό κρασί όλη η παιδικότητα που κυλάει στις φλέβες του συγγραφέα, όλες εκείνες οι αλησμόνητες αναμνήσεις από ένα παρελθόν που όσο πιο πολύ το σκαλίζεις μοιάζει τόσα περισσότερα να αποκαλύπτει. Έχει λοιπόν πάρει τα εργαλεία του ο Ρέι Μπράντμπερι και με το μικρό σκαπτικό αναμοχλεύει και ανακατεύει τη γη και το χώμα που του φέρνουν στη μνήμη πλήθος γεγονότων από το μακρινό παρελθόν, η ύπαιθρος των παιδικών του χρόνων γίνεται το πεδίο δράσης του. Δεν είναι ο πρώτος που επιστρατεύει το μνημονικό του και καταγράφει τις σκέψεις του σχετικά με το παρελθόν της ζωής του, το έχουν κάνει και άλλοι συγγραφείς ως μια πράξη λύτρωσης ενδεχομένως. Το επιχείρημα όμως αυτό είναι επιτυχές και είναι μάλιστα μια κίνηση αναζωογονητική διότι ως γνωστόν δεν υπάρχει παρόν και πόσο μάλλον μέλλον δίχως στήριγμα στο παρελθόν. Αυτό το κρασί του καλοκαιριού είναι μια διαδρομή στον χρόνο, στα πρόσωπα και στις εικόνες που έχει ο Μπράντμπερι και τις μοιράζεται δίχως επιφύλαξη.
Είναι εκείνα τα ατελείωτα καλοκαίρια στην αμερικανική ύπαιθρο, τα οποία επιθυμεί διακαώς να μας αφηγηθεί και εμείς ως αναγνώστες καταβυθιζόμαστε στον δεξιοτεχνικό του λόγο, αφουγκραζόμαστε την αγάπη του για τον παππού του που τον μυεί σε έναν κόσμο τόσο ιδιαίτερο και τόσο περιπετειώδη. Μέσα από το άλλο του πρόσωπο, τον άλλο του εαυτό, τον Ντάγκλας Σπώλντινγκ και μέσα από αφηγήσεις και μαρτυρίες για ύπαρξη μαγισσών και αλλόκοτων φυσιογνωμιών που μοιάζουν με προσωπεία του Τζέιμς Ένσορ, ο Μπράντμπερι εντάσσει τον θεατή του θεατρικού έργου που ανεβάζει να παρακολουθήσει μαγευτικά και μεθυστικά επεισόδια ενός καλοκαιριού που δεν θέλει να τελειώσει, έτσι όπως έλεγε και ο Καμύ εξάλλου πως μέσα στον χειμώνα ανακάλυψε ένα ακατανίκητο καλοκαίρι.
Η ιστορία δεν απουσιάζει από το κείμενο του Μπράντμπερι και οι αλληγορικές εικόνες επίσης, το ποτάμι διαχέεται παντού και γεμίζει τα καλοκαίρια με διάφορες καταστάσεις όχι πάντα ευχάριστες, όχι πάντα εύκολα μεταφράσιμες γιατί το πνεύμα του συγγραφέα είναι τέτοιο που εμποτίζει το βιβλίο συμβάντα δυσερμήνευτα. Εγκιβωτίζει μέσα στο κείμενο όλο το πλέγμα φαντασίας τόσο συμπυκνωμένο μέσα σε αυτό το εμπύρετο καλοκαίρι όπου συμβαίνουν τόσα και τόσα, μια συγκλονιστική και ασταμάτητη αλληλουχία γεγονότων πλημμυρίζουν τις ζωές του Τομ, του Ουίλλιαμ, του Ντάγκλας. “Κάπου, έλεγε κάποτε ένα βιβλίο, όλες οι κουβέντες που έχουν ειπωθεί ποτέ, όλα τα τραγούδια που έχουν τραγουδηθεί ποτέ, έχουν μεταφερθεί σαν παλμοί πέρα μακριά στο Διάστημα και αν μπορούσες να ταξιδέψεις στο πιο μακρινό αστέρι του Κενταύρου, θα άκουγες τον Τζωρτζ Ουώσινγκτον να μιλάει στον ύπνο του ή τον Καίσαρα να εκφράζει την έκπληξή του με το μαχαίρι στην πλάτη του. Αυτά για τους ήχους. Τί γίνεται με το φως τότε; Όλα τα πράγματα, από τη στιγμή που τα είδε κάποιος, δεν πέθαναν έτσι, δεν γίνεται να πέθαναν”.
Είναι σαφές πως η φαντασία του μικρού Ντάγκλας οργιάζει και αυτό το παιχνίδι της φαντασίας εξαπλώνεται μέσα σε όλο το μυθιστόρημα και τα λουλούδια της αμφιβολίας βρίσκουν και ανθίζουν σε κάθε σημείο δια χειρός του Μπάντμπερι. Η συνομιλία και η επικοινωνία των διαφορετικών γενεών έχει διαδραματίσει και αυτή το ρόλο της, ο παππούς είναι εκείνος που διαβλέπει στον εγγονό του την ανάγκη για επαφή με τη ζωή, την αληθινή ζωή και όλα είναι πιθανά να συμβούν σαν υπάρχει η επιθυμία για ανακάλυψη πέρα του προφανούς και του προδιαγεγραμμένου, μια κατάδυση στον κόσμο του απαγορευμένου που ανέκαθεν σαγηνεύει τα παιδιά. Όλο το μυθιστόρημα είναι ένας διάλογος του λογικού με το παράλογο και τα συμπεράσματα δεν είναι πάντα εμφανή αλλά εναπόκειται στον καθένα από εμάς να βάλουμε κρασί στο ποτήρι μας και με τις γουλιές αυτές που θα πιούμε να ταξιδέψουμε και στο δικό μας παρελθόν για να βρούμε αν υπάρχουν ταυτίσεις.
“Ήρθε η συντέλεια του κόσμου. Ακούγεσαι σαν καμπάνα σε κηδεία, είπε ο παππούς. Το να μιλάς έτσι είναι χειρότερο από το να βρίζεις. Δεν θα σου πλύνω το στόμα με σαπούνι, πάντως. Ενδείκνυται μια δαχτυλήθρα κρασί από πικραλίδες. Εδώ είσαι, εμπρός, ρούφα τη. Πώς σου φαίνεται;”
“Εδώ, στον κόσμο των ανθρώπων μπορεί να έδινες χρόνο, χρήμα και προσευχή λαμβάνοντας ελάχιστα ή και τίποτα σε αντάλλαγμα”
Graham Greene, Ο επίτιμος πρόξενος, Εκδόσεις Πόλις
Ένα ακόμα αριστούργημα του Γκράχαμ Γκριν βρίσκεται στα χέρια μας, μία ακόμα ιστορίας από αυτές που δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης του μοναδικού τρόπου που είχε να συνδυάζει την πολιτική με την φιλοσοφία και την ιστορική ανάλυση με τη μυθοπλασία. Διότι τα βιβλία του Γκριν, όλα κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πόλις σε εξαιρετικές μεταφράσεις, παρέχουν στον αναγνώστη τις δύο εγγυήσεις ποιότητας, τη γνώση και την ψυχαγωγία με την αρχική και αυθεντική της έννοια. Η αφήγηση του Γκράχαμ Γκριν έχει κάτι από το παρελθόν της ιστορίας της λογοτεχνίας, διαθέτει εκείνα τα στοιχεία που καθιστούν τα μυθιστορήματά του μαρτυρίες μιας άλλης εποχής, στην οποία ο ίδιος πρωταγωνίστησε και έλαβε μέρος σε πολλές από τις ιστορίες, τις οποίες στην πορεία αποφάσισε να μεταφέρει στο χαρτί.Περισσότερα
William Shakespeare, Η θύελλα, Εκδόσεις Αρμός
Το μέγεθος του ονόματος του Σαίξπηρ είναι τέτοιο που όποια ανάλυση και αν προκύψει δεν θα μπορέσει ποτέ να καλύψει το ανεξάντλητο του πνεύματός του, της ψυχοσύνθεσής του. Πρόκειται για έναν συγγραφέα και στοχαστή που έζησε μέσα σε έναν κυκεώνα γεγονότων ιστορικών και πολιτικών, μέσα σε μια θύελλα για να το συνδέσουμε και με το θεατρικό έργο, ένα έργο με πολλά νοήματα και συμβολισμούς. Ο Σαίξπηρ, όπως γνωρίζουμε από διάφορες πηγές, είχε μελετήσει από νωρίς τις αρχαίες ελληνικές τραγωδίες και είχε διαβάσει προφανώς για τα ιστορικά και πολιτικά γεγονότα της Αρχαίας Ελλάδας στα οποία βασίστηκε. Αναμφίβολα, η Αναγέννηση και κυρίως η πρώιμη στην οποία ο ίδιος δημιουργεί το σύνολο των έργων του, είναι μια περίοδος τρικυμιώδης και πολλών μεταβολών ενώ είναι η περίοδος κατά την οποία ανακαλύπτεται η κλασική σκέψη που είχε μείνει κατά τον μεσαίωνα σε πλήρη απαξίωση.Περισσότερα
Γρηγόριος Ξενόπουλος, Μυστικοί αρραβώνες, Εκδόσεις Ψυχογιός
Ο μέγας Τολστόι στην αψεγάδιαστη Άννα Καρένινα είχε γράψει πως οι ευτυχισμένες οικογένειες λίγο πολύ μοιάζουν μεταξύ τους, ωστόσο κάθε δυστυχισμένη οικογένεια έχει τη δική της προσωπική δυστυχία. Αυτή λοιπόν η φράση του εφαρμόζεται και στο έργο του Γρηγόριου Ξενόπουλου, αυτού του σπουδαίου συγγραφέα που δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο με τις αφηγήσεις του. Στα έργα του, όπως κατεξοχήν εδώ στους Μυστικούς αρραβώνες, ο Ξενόπουλος ξεδιπλώνει το κουβάρι των ζωών των ανθρώπων με τους έρωτες, τα μίση, τις ανθρώπινες σχέσεις που κλονίζονται από τη διάσταση μεταξύ των τάξεων. Έχει την ικανότητα να μας χαρίζει τον πλούτο των βίων απλών και ευγενών – στον τίτλο και όχι πάντα στην συμπεριφορά – ανθρώπων της εποχής του, μια ευκαιρία για μας να ανατρέχουμε στις περιγραφές του για να αντλούμε ηθογραφικά στοιχεία για το παρελθόν.Περισσότερα