“Το να ζεις μόνο δεν είναι αρκετό, είπε η πεταλούδα. Πρέπει να έχεις λιακάδα, ελευθερία και ένα μικρό λουλούδι” είχε γράψει ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Ταξιδεύοντας στην Κοπεγχάγη έχει κανείς την αίσθηση πως στα στενά σοκάκια της πόλης κρύβεται ένας από τους μεγαλύτερους παραμυθάδες που γνωρίσαμε. Είχε την τύχη να αναγνωριστεί σχετικά νωρίς και να εκτιμηθεί το πολύτιμο έργο του αλλά σαν μια βαριά και σκοτεινή σκιά πάντα να τον ακολουθούσε μιας και τα παιδικά του χρόνια ήταν δυστυχισμένα. Ίσως να ήταν αυτή η στενάχωρη περίοδος της ζωής του η αφορμή για να γράψει τόσες και τόσες ιστορίες που όλες έχουν και έναν διδακτικό χαρακτήρα αφού ο ίδιος ανέφερε κάποτε πως “βρίσκω μια ιδέα για μεγάλους και μετά αφηγούμαι την ιστορία σε μικρούς, έχοντας πάντα στο μυαλό μου ότι ο πατέρας και η μητέρας τους με ακούνε ͘ και πρέπει να θρέψω και το δικό τους μυαλό”.Περισσότερα
Έχοντας πιαστεί στον ιστό μιας πληγωμένης αγάπης (Αντρέ Ζιντ, Η στενή πύλη, Εκδόσεις Μεταίχμιο)
“Αγωνίζεσθε εισελθείν δια της στενής πύλης, ότι η πλατεία η πύλη και ευρύχωρος η οδός η απάγουσα εις την απώλειαν, και πολλοί εισίν οι εισερχόμενοι δι’ αυτής. Τι στενή η πύλη και τεθλιμμένη η οδός η απάγουσα εις την Ζωήν, και ολίγοι εισίν οι ευρίσκοντες αυτήν”. Η ιστορία που παρουσιάζεται εδώ μετράει τις πληγές που δημιουργεί η αγάπη ενώ στέλνει μηνύματα αγάπης. Ποιος μπορεί να αντισταθεί στην αγάπη και τον έρωτα και με ποια δύναμη ψυχής μπορεί να απαρνηθεί για να σώσει τον πλησίον του; Η δύναμη της αγάπης, όπως αποκαλύπτεται σε κάθε στιγμή της αφήγησης, είναι αστείρευτη αλλά είναι επώδυνη και χτυπάει αυτόν που δεν είναι έτοιμος να δεχτεί τα όποια χτυπήματά της. Ο Ζιντ, μέσω του νεαρού πρωταγωνιστή Ζερόμ, καταδεικνύει και την δική του ερωτική αναστάτωση όταν στα πρώτα βήματα της ζωής του καλείται να αναγνωρίσει την ομοφυλοφιλική του πλευρά, αυτός ο αγώνας μέσα του προκαλεί συναισθηματικά ρήγματα δύσκολα προς διαχείριση.Περισσότερα
Σε αναζήτηση εαυτού μετά από μια σκληρή εμπειρία (Toni Morrison, Ο γυρισμός, Εκδόσεις Παπαδόπουλος)
Η Μόρισον, στην οποία άξια απονεμήθηκε το Νόμπελ το 1993 για την ενασχόλησή της με ποικίλα θέματα της ανεξήγητης πολλές φορές ανθρώπινης φύσης, σκιαγραφεί και ζωγραφίζει με λέξεις την προσωπογραφία ενός ανθρώπου που συμπυκνώνει, αν μη τι άλλο, πληγές της ίδιας της Αμερικής. Αναμφίβολα τις πληγές του πολέμου και της μετατραυματικής εμπειρίας στρατιωτών που έφυγαν για το μέτωπο χωρίς να γνωρίζουν ουσιαστικά τον ρόλο τους, μιας χώρας που έστειλε τα παιδιά της σε έναν πόλεμο ανούσιο, αυτόν της Κορέας και σε τόσους άλλους – Βιετνάμ, Ιράκ, Αφγανιστάν – και που κανείς δεν γνωρίζει ποιοι οι λόγοι της παρέμβασης σε απομακρυσμένες περιοχές. Αθώα ψυχή και ο Φρανκ πληρώνει το τίμημα της εκεί παρουσίας του, προσπαθεί να λυτρωθεί για το έγκλημα που διέπραξε εν γνώσει του μεν αλλά στο οποίο οδηγήθηκε θολωμένος από τα γεγονότα δε και την πάλη με τα φαντάσματα που έπρεπε να αποδιώξει. “Τι σόι άντρας είναι” θα αναρωτηθεί και αυτή η ερώτηση στροβιλίζεται συνεχώς σαν τυφώνας στο βασανισμένο μυαλό του. Και η απάντηση πλανάται και αιωρείται δίχως να μπορεί να δοθεί, ο ίδιος μοιάζει να μην κατανοεί, να καθίσταται αδύνατος να ερμηνεύσει την αποτρόπαιη πράξη του.Περισσότερα
Χορεύοντας με τον δαίμονα και τους νεκρούς (Gustave Flaubert, Η γυναίκα του κόσμου και άλλες ιστορίες, Εκδόσεις Gutenberg)
Στο επίμετρο στο τέλος του βιβλίου γραμμένο από τον επιστήθιο φίλο του Maxime du Camp μαθαίνουμε πολλά στοιχεία για τον φιλάσθενο νεαρό Φλωμπέρ, τις κρυφές χάρες του, την μεγαλοφυΐα του, τις αδυναμίες του και με αυτόν τον τρόπο γινόμαστε κοινωνοί των νεανικών του χρόνων και των γεγονότων που επηρέασαν την πρώιμη γραφή του. Στα διηγήματα αυτά ο νεαρός Φλωμπέρ, τα οποία ειρήσθω εν παρόδω ανακοινώνουν όλα αυτά που θα επακολουθήσουν στα ύστερα μυθιστορήματά του όπως «Η Μαντάμ Μποβαρύ», «Μπουβάρ και Πεκισέ», «Ο πειρασμός του Αγίου Αντωνίου», είναι κυριευμένος από την εικόνα του θανάτου. Όλα τα διηγήματα χαρακτηρίζονται από έναν δραματικό τόνο που είναι έκδηλος και εξουσιάζει τον αναγνώστη καθιστώντας τον και αυτόν έρμαιο των πιο σκοτεινών δυνάμεων της μη ζωής και της ανυπαρξίας του πληγωμένου από τη ζωή συγγραφέα. Μπροστά στην προσωπική του φιλάσθενη φύση φαίνεται πως ο ίδιος ο Φλωμπέρ δηλώνει ανίκανος να ανταπεξέλθει και η εικόνα του θανάτου του στοιχειώνει το μυαλό και ακυρώνει τις επιθυμίες του.Περισσότερα
Όταν έρωτας και φύση πρωταγωνιστούν (Γιάκομπσεν, Μόγκενς, Εκδόσεις Ροές)
Συγγραφέας, ποιητής, καλλιτέχνης, ο Γιάκομπσεν κινείται στα χνάρια του συμπατριώτη του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Ο αφηγηματικός του οίστρος είναι τόσο διαχυτικός, η λογοτεχνική του πινελιά τόσο πολύχρωμη και θελκτική που η νουβέλα του “Μόγκενς” καθίσταται ένα απαραίτητο σύγγραμμα, ένα φιλοσοφικό παραμύθι, μία σαγηνευτική εξωτερίκευση των πνευματικών ανησυχιών του συγγραφέα και μία ερωτική ψυχολογική ανάλυση που κανείς δεν πρέπει να χάσει με κανέναν τρόπο. Γραμμένο το 1872, σε ηλικία μόλις 25 χρονών η νουβέλα αυτή αποκαλύπτει το αστείρευτο έμφυτο ταλέντο ενός καταραμένου δημιουργού – δυστυχώς πεθαίνει μόλις σε ηλικία 38 ετών – ενός ανθρώπου που μοιάζει να γράφει με όρους ζωγραφικής σχηματίζοντας με τον λόγο του ηχοχρώματα ψυχής μοναδικής ομορφιάς και αξίας.Περισσότερα
Η ανάγκη για αλλαγή γραμμής και ο ρόλος της εξουσίας (Carlos Fuentes,Ο Νίτσε στο μπαλκόνι, Εκδόσεις Κλειδάριθμος)
“Τον γνώρισα τυχαία. Ήταν μια νύχτα κάτι περισσότερο από ζεστή, ήταν μια νύχτα βασανιστική, που κολλούσε πάνω σου, μια νύχτα δίχως στιγμή ανάπαυσης. Απ’ αυτές τις νύχτες που δεν απαλύνουν τη ζέστη της ημέρας αλλά αντίθετα την αυξάνουν. Λες και η μέρα συσσώρευε τη θερμότητά της, ώρα με την ώρα, για να την εξαπολύσει όλη μαζεμένη στο σβήσιμο του δειλινού και να την παραδώσει, σαν μια νύφη μελανή και κηλιδωμένη, στην ατέρμονη νύχτα”. Σε ένα Μεξικό που κλονίζεται από ένα έντονο αίσθημα για αλλαγή και επανάσταση και όλα βρίσκονται εν μέσω τρικυμίας πολιτικής και κοινωνικής, ο αφηγητής ανταμώνει με έναν άνδρα, παράξενο και εκκεντρικό που αποκαλύπτεται πως είναι ο φιλόσοφος του 19ου αιώνα, Νίτσε. Με τη βοήθειά του και με συντροφιά τις απόψεις του, ο αφηγητής καταθέτει όσα συμβαίνουν στο Μεξικό που σιγοβράζει από τις εξελίξεις ενώ στη πορεία φλέγεται από δολοφονίες, ανατροπές προσώπων, εξαφανίσεις και πολιτική αστάθεια. Περισσότερα
Η εφεύρεση ενός αινιγματικού και μοναχικού ανθρώπου (Λουίτζι Πιραντέλο, Ο μακαρίτης Ματία Πασκάλ, Εκδόσεις Μεταίχμιο)
Ο Λουίτζι Πιραντέλο μιλάει δια στόματος Ματία Πασκάλ για έναν άνθρωπο που είναι όμηρος ενός διττού εαυτού, μιας δραματικής συγκυρίας που τον βρίσκει αιχμάλωτο της ίδιας του της ύπαρξης ή της ανυπαρξίας. Ως Ματία Πασκάλ θα βιώσει την απαξίωση από την ίδια του τη γυναίκα και πεθερά μετά τον αιφνίδιο θάνατο του πατέρα του. Θα προσπαθήσει να ορθοποδήσει μέσα σε ένα περιβάλλον εχθρικό όπου όλοι τον έχουν ξεγραμμένο, δεδομένο και παραμελημένο. Είναι σκιά του εαυτού του, αγωνίζεται να εκπροσωπήσει το είναι του και να δηλώσει την παρουσία του αλλά στην πραγματικότητα καθίσταται υποχείριο τόσο του πονηρού Μαλάνια που διαχειρίζεται τη μεγάλη περιουσία του πατέρα του όσο και της πεθεράς του με την οποία η σχέση είναι συνεχώς συγκρουσιακή. Περισσότερα
Μιλώντας για τις δοκιμασίες του ανθρώπου και την έννοια του ασυνείδητου (John Steinbeck, Το μαργαριτάρι, Εκδόσεις Παπαδόπουλος)
Πρόκειται για μια ιστορία που εμπεριέχει τον αριθμό δύο, αναφέρεται δηλαδή σε ένα δίδυμο που θα μπορούσε να μας θυμίζει την ιστορία του Αδάμ και της Εύας. Αποτελεί ένα δίδυμο σαφέστατα αρχετυπικό που οδηγεί σε πολλά συμπεράσματα για την ιστορία των πρωτόπλαστων και πόσο οι δύο πάλεψαν με το δικό τους ασυνείδητο, τις σκέψεις τους, τις μεταξύ τους αντιδικίες, την αγάπη τους και τον διωγμό τους. Αυτό το μαργαριτάρι που μνημονεύει ο συγγραφέας θα μπορούσε στα μάτια ενός απλού ανθρώπου να είναι το μήλο που αποτέλεσε την αφορμή για την εκδίωξη των πρωτόπλαστων, δηλαδή ένα αντικείμενο επικίνδυνο που μόνο δεινά φέρνει και σε καμία περίπτωση ευτυχία.Περισσότερα
Επιβάτης της ίδιας της ζωής ο Ντίκενς αφηγείται βιωματικά (Charles Dickens, Ο σηματωρός, Εκδόσεις Άγρα)
Η ιστορία αυτή και ο μυστηριώδης μίτος της μοιάζει να έχουν σημάδια αυτοβιογραφικά που συνδέουν την ιστορία του σηματωρού με τον προσωπικό φόβο του Ντίκενς για τα τρένα. Έναν φόβο που με έμμεσο τρόπο αφηγείται στον Σηματωρό, καταδεικνύοντας με μέθοδο που θυμίζει ψυχανάλυση πριν αυτή καν εφευρεθεί πόσο μια τραυματική εμπειρία μπορεί να επηρεάσει τόσο το υποσυνείδητό μας όσο και την πνευματική μας κατάσταση. Ο Ντίκενς σε κατάσταση ψυχολογικά κρίσιμη χτίζει μια ιστορία φαντασμάτων στοιχειωμένος ο ίδιος από αυτά που βίωσε όντας ο ίδιος επιβάτης σε ένα από τα τρένα που τον πηγαινο-έφερναν μεταξύ Λονδίνου και Γκαντ’ς Χιλλ και ζώντας από πρώτο χέρι το θλιβερό ατύχημα που κόστισε τη ζωή σε δέκα ανθρώπους. Ο Ντίκενς φαίνεται πως κατέγραψε στον “σκληρό του δίσκο” τα όσα δραματικά και οδυνηρά συνέβησαν σε αυτό το τραγικό συμβάν και είναι ένα γεγονός που εντυπώθηκε τόσο έντονα στη μνήμη που του προκάλεσε προς το τέλος της ζωής του αναταραχή, ανησυχία και πανικό μπροστά στο φόβο μιας επικείμενης επανάληψης.Περισσότερα
Αναζητώντας τον μίτο της ζωής στην περιπέτεια και τη δράση των ηρώων (Ρόμπερτ Λούις Στήβενσον, Μαρκχάιμ, Εκδόσεις Ερατώ)
“Αν καταδικαστώ για κακές πράξεις υπάρχει ακόμα ανοιχτή μια πόρτα για την ελευθερία – μπορώ να σταματήσω τη δράση. Αν η ζωή μου είναι ένα νοσηρό πράγμα, μπορώ να την θυσιάσω. Αν και βρίσκομαι, όπως αληθινά λέτε, στο χείλος κάθε μικρού πειρασμού, μπορώ ακόμη, με μιαν αποφασιστική κίνηση, να βρεθώ σε μια θέση που να μην με φτάνει με τίποτα. Η αγάπη μου για το καλό είναι καταδικασμένη σε κενότητα ͘ ας είναι, και ας μείνει έτσι!” Ο Στήβενσον τοποθετεί αυτά τα λόγια στο στόμα του πρωταγωνιστή του στο Μάρκχαϊμ, μια ιστορία φόνου που μετατρέπεται από τον πρωταγωνιστή σε μία αυθυποβολή αναστοχασμού και περισυλλογής των όσων διέπραξε. Τόσο αυτή η ιστορία όσο και οι άλλες τρεις καταδεικνύουν την φιλοσοφική διάθεση του συγγραφέα που αναμετριέται ανοιχτά με τον θάνατο.Περισσότερα
Ένας ντοστογιεφσκικός ήρωας, ένας απεγνωσμένος αγύρτης της ζωής (Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, Απόγνωση, Εκδόσεις Πατάκη)
Αυτό που ο αναγνώστης διαπιστώνει είναι ένα πρόσωπο αμφιλεγόμενο και μπλεγμένο στα δίχτυα της πολυσχιδούς προσωπικότητάς του και ψυχοσύνθεσής του. Κατασκευάζει πρόσωπα, αλλάζει πρόσωπα, παγιδεύει τη ζωή των άλλων και μεταλλάσσεται με χίλιους δύο τρόπους για να αυτοεπιβεβαιωθεί, να δώσει πνοή και σάρκα στα αρρωστημένα σχέδιά του και στις αρρωστημένες του σκέψεις. Κερδισμένος από την ανάγκη του να παραπλανήσει και να κοροϊδέψει, ζει στην πραγματικότητα μία ζωή κυνηγημένη και ουσιαστικά χαμένος ζει εις βάρος των άλλων, χρησιμοποιεί τους άλλους και χτίζει τα πιο ακραία όνειρα. Διαμορφώνει εντός του ένα ισχυρό πλέγμα παραισθήσεων και ψευδαισθήσεων και σε αυτές κολυμπάει μόνο και μόνο για να επικυρώσει τη θέση του σε μία κοινωνία που μοιάζει να έχει απολέσει στο πρόσωπό του την ταυτότητά της.Περισσότερα
Ένα πρώιμο και έμμεσο οικολογικό μανιφέστο που μιλά στο σήμερα (Jean Giono, Ο άντρας που φύτευε δέντρα, Εκδόσεις Άγρα)
Σε μια εποχή που ο κόσμος αποσυντίθεται, που η φύση δέχεται πλήγματα ανεπανόρθωτα και πληγώνεται καθημερινά και ποικιλοτρόπως από τον κυριότερο εχθρό της τον άνθρωπο, κείμενα όπως αυτό έρχονται να μας θυμίσουν πως ο άνθρωπος είναι πάλι αυτός που μπορεί να σώσει την παρτίδα του παιχνιδιού. Δυστυχώς βέβαια, οι λίγοι προσπαθούν να σώσουν ό,τι οι πολλοί με μανία καταστρέφουν. Φωτιές, πλημμύρες, καταστροφές στο αστικό και δασικό περιβάλλον, μόλυνση και ρύπανση, εξαφάνιση ζώων και άλλες αιτίες μας κρατούν ελάχιστα αισιόδοξους για το μέλλον αυτού του πλανήτη. Όχι όμως και ο άντρας του Ζιονό που με πίστη και αφοσίωση φύτευε δέντρα θέτοντας εαυτόν στην υπηρεσία του “σπιτιού” του που λέγεται φύση.Περισσότερα