Arthur Schopenhauer, Η τέχνη του γνώθι σαυτόν, Εκδόσεις Ροές

Η συνθήκη της γνωριμίας με τον εαυτό μας και κατ’ επέκταση η αυτογνωσία της φύσης μας σε όλα τα επίπεδα είναι μια κουραστική διαδρομή αλλά παράλληλα είναι και μια προϋπόθεση ευτυχίας και ευδαιμονίας αν κάπως επιτευχθεί. Είναι η είσοδος στον κόσμο της πραγματικής και όχι της πλασματικής πραγματικότητας, είναι η δυνατότητα που έχουμε να πορευόμαστε δίχως αυταπάτες και να προοδεύουμε ως άνθρωποι, επηρεάζοντας και τους γύρω μας. Όλα αυτά ακούγονται ωραία και απλά, μα μόνο αυτονόητα δεν είναι, ειδικά στη σημερινή εποχή της ανοησίας και της έλλειψης ουσίας των πραγμάτων. Ανίδεοι άνθρωποι κινούνται πολλοί ανάμεσά μας δίχως πυξίδα, σαν ναυαγισμένοι και χαμένοι στο τώρα και το αύριο προφανώς. Καμία προεργασία πνευματική, καμία βάση διανόησης, καμία βούληση έστω και για μη βούληση. Ο Σοπενχάουερ συμπυκνώνει σε αυτό το δοκίμιο των εκδόσεων Ροές, όλη του την ξεχωριστή φιλοσοφία και γίνεται συνοδοιπόρος μας αν τον ακολουθήσουμε.Περισσότερα

Thomas Snegaroff, Πούτζι, Εκδόσεις Gutenberg

Υπάρχουν σε κάθε ιστορική περίοδο πρόσωπα, τα οποία δρουν άλλοτε επίγεια και άλλοτε υπογείως και κινούν τα νήματα της ιστορίας με τις δράσεις τους και τις πράξεις τους και με την ισχυρή παρουσία τους στα έδρανα της πραγματικότητας, με αριθμό πρωτοβουλιών που αναλαμβάνουν με θετικό ή αρνητικό πρόσημο. Δραστηριοποιούνται δηλαδή, κυρίως στη σκιά, σαν φαντάσματα και στέκονται έτοιμοι να δέχονται ανά πάσα στιγμή κάθε αποστολή που τους ανατίθεται υπηρετώντας αθόρυβα έναν σκοπό, συνήθως τυφλωμένοι και θολωμένοι από τον πυρήνα των αποφάσεών τους. Η περίοδος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, όπως και άλλες περίοδοι, είναι μια περίοδος συμπυκνωμένων γεγονότων από τα οποία ουδείς μπορεί να ξεφύγει, πολλώ δε μάλλον να μην μπει στη διαδικασία να τα σχολιάσει. Γιατί τα γεγονότα από μόνα τους φέρνουν στην επιφάνεια όλα εκείνα τα στοιχεία που χρήζουν ερμηνείας και επεξεργασίας.Περισσότερα

Μια βόλτα στο Παρίσι, Εκδόσεις Ψυχογιός

Αν είσαι αρκετά τυχερός για να έχεις ζήσει στο Παρίσι όταν ήσουν νέος, τότε όπου και να πας την υπόλοιπη ζωή σου, μένει πάντα μαζί σου, γιατί το Παρίσι είναι μια κινητή γιορτή έχει δηλώσει ο Χέμινγουεϊ, ο Τόμας Τζέφερσον είχε πει πως ένας περίπατος στο Παρίσι σου μαθαίνει πολλά για την ιστορία, την ομορφιά και την ουσία της ζωής, ο Βίκτορ Ουγκό είχε δηλώσει πως μια ανάσα από Παρίσι κρατά την ψυχή ζωντανή. Το Παρίσι είναι η πόλη του φωτός, είναι η πόλη που εκπέμπει πολιτισμό και πνεύμα σε κάθε άκρη του, είναι η πόλη που δεν αφήνει τον επισκέπτη της δίχως εκπλήξεις και τον γεμίζει με τόσες πολλές εμπειρίες και εικόνες που φεύγει χορτάτος για να ξαναγυρίσει γιατί μία επίσκεψη ποτέ δεν είναι αρκετή. Το Παρίσι όμως δεν είναι μόνο για μεγάλους, είναι για όλους και πόσο μάλλον για τους λιλιπούτειους επισκέπτες του, τα παιδιά που γεμίζουν τις ζωές με χαρά και αισιοδοξία, με το γέλιο τους, το παιχνίδι τους, την ανεμελιά τους.

Παρίσι, η πόλη της ιστορίας, των εκπλήξεων και των πολιτιστικών διαδρομών

“Ο ήλιος είχε πέσει. Η νύχτα όλο επισημότητα είχε πάρει τη θέση της. Τα παιδιά χώρισαν πηγαίνοντας το καθένα, χωρίς να το γνωρίζουν, κατά τις συνθήκες και κατά το τυχαίο, να ωριμάσουν το πεπρωμένο τους, να σκανδαλίσουν τους πλησίον τους και να προχωρήσουν προς τη δόξα ή προς την ατίμωση” γράφει ο υπέροχα αινιγματικός και ποιητικός Σαρλ Μπωντλαίρ στη Μελαγχολία του Παρισιού όπου ξεδιπλώνει την αγάπη του για την πόλη. Το Παρίσι πάντα ήταν τόπος έμπνευσης για όλες τις εποχές γιατί περικλείει ιστορία, ανθρώπους, εικόνες και αποτελεί αναμφίβολα ένα κινητό μουσείο, το οποίο κανείς δεν χορταίνει να βλέπει. “Αν είσαι αρκετά τυχερός για να έχεις ζήσει στο Παρίσι όταν ήσουν νέος, τότε όπου και να πας την υπόλοιπη ζωή σου, μένει πάντα μαζί σου, γιατί το Παρίσι είναι μια κινητή γιορτή” έχει δηλώσει ο Χέμινγουεϊ για το Παρίσι, όπου έμελλε να γίνει το πεδίο δράσης καλλιτεχνών, ποιητών, συγγραφέων και άλλων δημιουργών.

Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για μια νοερή περιπατητική διαδρομή στα μονοπάτια του Παρισιού συντροφιά με το μαύρο Γάτο ως βοηθό και συνοδό στην πόλη που διαθέτει το Λούβρο, το Μουσείο του Ορσαί, που γέννησε τον Βολταίρο, τον Μολιέρο, τον Απολιναίρ, που φιλοξένησε τον Όσκαρ Ουάιλντ, τον Τζέιμς Τζόυς, τον Χένρι Μίλερ και τόσους άλλους ξακουστούς επισκέπτες. Το Παρίσι είναι συνυφασμένο με τις τέχνες και κάθε μορφή έκφρασης, την ποίηση, την λογοτεχνία, τον χορό, την ζωγραφική, την γλυπτική και μετράει αιώνες ιστορίας εμποτισμένους με γεγονότα σημαντικά και κομβικά. Η περιπλάνηση αυτή και στις δύο όχθες που χωρίζει ο περίφημος και ξακουστός Σηκουάνας επιφυλάσσει σε όλους και στιγμές δροσιάς και ξεκούρασης όπως στον κήπο του Κεραμεικού ή στον κήπο του Λουξεμβούργου για να ξαποστάσει κάποιος από το περπάτημα.

Το κείμενο είναι γραμμένο από την Ντανιέλα Τσέλι και η εικονογράφηση έχει πραγματοποιηθεί από την Λάουρα Ρε και προσδίδουν μια όμορφη ανάσα, μια ευκαιρία για παιχνίδι για τους επίδοξους μικρούς επισκέπτες που μπορούν να προετοιμαστούν διαβάζοντας τις σελίδες αυτού του βιβλίου και απαντώντας σε ερωτήσεις, σε γρίφους και σε διάφορες άλλες δραστηριότητες. Είναι μια πρώτη επαφή με αυτή την πόλη ώστε όταν έρθει η ώρα της πραγματικής επίσκεψης να είναι πανέτοιμοι για να ξεχυθούν στους δρόμους και να ανακαλύψουν τα υπέροχα τοπόσημα που περιγράφονται τόσο όμορφα στο βιβλίο. Είναι ένα βιβλίο προσαρμοσμένο ειδικά για παιδιά χωρίς να είναι όμως αφελές γιατί η ευφυΐα των παιδιών ξεπερνά πολλές φορές και εκείνη των ενηλίκων. Άρα σεβόμενο την παιδική ανάγκη για μάθηση και περιπέτεια απαντά στις απαιτήσεις τους ενώ είναι πολύ φιλικό και εύκολο στην ανάγνωση.

“Το να είσαι Παριζιάνος δεν σημαίνει πως γεννήθηκες στο Παρίσι αλλά πως εκεί ξαναγεννήθηκες” είπε κάποτε ο περίφημος Γάλλος συγγραφέας Σασά Γκιτρύ. Όντως, το Παρίσι είναι μία πόλη από την οποία δύσκολα φεύγεις και αν φύγεις πάλι σύντομα θα επανέλθεις για να την ξαναζήσεις. Οι περίπατοι στα ξακουστά Ηλύσια Πεδία με το ποδήλατο όπου συναντάς ανθρώπους από όλο τον κόσμο και όλων των ηλικιών είναι η καλύτερη απόδειξη μιας πόλης που είναι σε μια κατάσταση γιορτής. Μέσα από το βιβλίο θα μάθουμε για το Μουσείο Υπονόμων, για το Καρουζέλ που συναντάμε σχεδόν παντού στην πόλη, θα κατανοήσουμε το πώς χτίστηκε ο Πύργος του Άιφελ και με ποιο σκοπό. Και επειδή ο μαύρος Γάτος είναι παιχνιδιάρης δεν του λείπει το χιούμορ και η συναισθηματική πινελιά σε κάθε μέρος όπου βρίσκεται για να μας ξεναγήσει.

Στο Παρίσι έδρασαν ζωγράφοι όπως ο Μονέ που ζωγράφισε τους περίφημους κήπους, ο Τουλούζ-Λωτρέκ που φιλοτέχνησε έργα με πρωταγωνίστριες τις χορεύτριες του Μουλέν-Ρουζ και παρεμπιπτόντως ζωγράφισε και τον μαύρο γάτο, ο Ντεγκά που αναπαρέστησε στα έργα του τις χορεύτριες μπαλέτου για να αναφερθούν μόνο κάποιοι από τους επιφανείς ζωγράφους και δημιουργούς τα έργα των οποίων μπορεί κάποιος να απολαύσει εκ του σύνεγγυς στο Μουσείο του Ορσαί. Και αυτά δεν είναι τίποτα γιατί το Παρίσι έχει μοναδικά μουσεία, ξακουστές πλατείες, περίφημα πάρκα, εξαίσια καφέ και μπιστρό, ξεχωριστές εκκλησίες σαν την Παναγία των Παρισίων και ο κατάλογος είναι τόσο μακρύς που το βιβλίο αυτό θα δώσει όρεξη και διάθεση για εξερεύνηση. Οπότε αφεθείτε μικροί μου φίλοι και απολαύστε την περιπέτεια και όπως λέμε στα γαλλικά bon voyage!

“Ύστερα από τη νίκη στη διάσημη του Αούστερλιτς, ο αυτοκράτορας ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗΣ είπε στους στρατιώτες του: “Θα επιστρέψετε σπίτια σας μόνο μέσα από αψίδες Θριάμβου!”

“Το κτίριο που στεγάζει το Μουσείο του Λούβρου χτίστηκε στη θέση ενός μεσαιωνικού φρουρίου, το οποίο προστάτευε το Παρίσι από τους ΒΙΚΙΝΓΚ και αργότερα έγινε το ΠΑΛΑΤΙ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΕΩΝ”

 

 

Jean-Jacques Rousseau, Αιμίλιος & Σοφία, Εκδόσεις Ροές

Στο μικρό αλλά θαυματουργό βιβλίο της σειράς Μικρομέγκα των εκδόσεων Ροές, ο αναγνώστης θα λάβει ένα άρωμα και μια γεύση από τις επιστολές του Αιμίλιου στη Σοφία, την αγαπημένη του. Προφανώς, αυτό το μικρό εγχειρίδιο δεν είναι παρά μια μύηση στη γραφή και την σκέψη του διαφωτιστή Ρουσσώ. Σε αυτές τις σελίδες θα νιώσουμε τον παλμό της εποχής, της ερωτικής έλξης, του ενθουσιασμού και συνάμα της απογοήτευσης. Αποτελούν οι ερωτικές επιστολές μια επιλογή από το σύνολο του έργου του, το οποίο να σημειώσουμε πως παρέμεινε ημιτελές. Τα δύο εμβληματικά έργα Αιμίλιος και το κοινωνικό συμβόλαιο προκάλεσαν με το περιεχόμενό τους την αυτοεξορία του συγγραφέα, όχι δίχως κόστος βέβαια προσωπικό και συναισθηματικό. Ο Ζαν Ζακ Ρουσώ είναι εμβληματική φυσιογνωμία, ένας εκσυγχρονιστής της σκέψης, ο οποίος λοιδορήθηκε για τις ιδέες του, τις προχωρημένες ιδέες του στη Γαλλία του 18ου αιώνα. Περισσότερα

Νίκος Καζαντζάκης, Ο ανήφορος, Εκδόσεις Διόπτρα

Η περίπτωση του Νίκου Καζαντζάκη είναι η περίπτωση του στρατευμένου συγγραφέα που μάχεται με τα γραπτά του για να αφυπνίσει πρώτα τον εαυτό του και έπειτα τους υπόλοιπους πως ο κόσμος χρειάζεται αλλαγή, να σημάνει πως φοβάται τις τύχες των ανθρώπων. Είναι εξάλλου αυτός ο ρόλος ενός πνευματικού ανθρώπου, ενός αληθινού διανοούμενου που δεν γράφει απλώς για να γράψει μα επιθυμεί να κομίσει ένα μήνυμα σαν το περιστέρι με το γράμμα στο στόμα και για αυτό βρίσκεται σε αέναη εγρήγορση. Τέτοια ήταν και η αποστολή των συγγραφέων στην εποχή του μεσοπολέμου – κανείς δεν τους άκουσε – όταν κρίνονταν οι τύχες του κόσμου από έναν νέο πολεμικό πυρετό που όλο και πλησίαζε. Ο Καζαντζάκης, που λίγο έλειψε να λάβει το Νόμπελ για το σύνολο του έργου του και ας όψεται η Εκκλησία που τον εμπόδισε με τα γνωστά γεγονότα, με όπλο τη γραφή του, βγαίνει μπροστά σαν τον στρατιώτη στη μάχη και αγωνιά για την έκβασή της. Μόνο που εδώ πρόκειται για μια μάχη πνευματική, η οποία και οφείλει να κερδηθεί για το καλό του ανθρώπου.Περισσότερα

Emmanuel Carrère, V13, Εκδόσεις του Εικοστού πρώτου

Όταν υπάρχει η παράδοση της εξαιρετικής γραφής μέσα από βιβλία που είναι αποτέλεσμα έρευνας, επιμελούς επιμονής και ιστορικών δεδομένων, τότε ο συγγραφέας θα παράγει ξανά και ξανά λόγο μεστό, ακέραιο και συνεκτικό. Αυτή είναι η περίπτωση του Καρρέρ, ενός μάχιμου και σοβαρού μελετητή γεγονότων, κοινωνικών, ιστορικών και πολιτικών τα βιβλία του οποίου έχουν διευρύνει τις γνώσεις μας σχετικά με φλέγοντα ζητήματα πρόσφατα ή και παρελθόντα. Δεν θα μπορούσε λοιπόν να πράξει κάτι λιγότερο από αυτό για το οποίο είναι πλέον περίφημος, το άρτιο λογοτεχνικό έργο που είναι όμως και εμποτισμένο από τον ρόλο του ως σκηνογράφου ή σκηνοθέτη, γιατί έχει και αυτή την ιδιότητα. Ο Καρρέρ και τα συγγράμματά του είναι ταυτισμένα με την λεπτομέρεια που κάνει τη διαφορά αλλά και με την εγκυρότητα ενός ανθρώπου που τίποτε δεν αφήνει στην τύχη του.Περισσότερα

Ρασέλ Μπεσπαλόφ, Για την Ιλιάδα, Εκδόσεις Μάγμα

Κλασικό είναι ένα βιβλίο που όλοι το επαινούν μα κανείς δεν το διαβάζει, είχε πει κάποτε ο φλεγματικός Μαρκ Τουέιν σχετικά με τα διαχρονικά βιβλία και όχι άδικα. Γιατί αυτό που κυριαρχεί είναι ένα κλασικό βιβλίο, όπως για παράδειγμα η Ιλιάδα, να μην μελετάται συχνά από τους αναγνώστες ως κάτι που έχει ήδη μελετηθεί στο παρελθόν. Είναι αυτή η λάθος εντύπωση δηλαδή που διαχέεται πως τα βιβλία, όπως η Ιλιάδα, έχουν ήδη ολοκληρώσει τον κύκλο τους μετά από τόσους αιώνες. Και όμως εδώ έρχεται ο Ίταλο Καλβίνο να μας θυμίσει πως κλασικό είναι ένα βιβλίο που ποτέ δεν έχει ολοκληρώσει αυτά που έχει να πει. Αυτό το ενισχύει και το επιβραβεύει η παρούσα έκδοση, ένα σπουδαίο δοκίμιο γύρω από την Ιλιάδα γραμμένο από την, όχι και πολύ γνωστή στο ελληνικό κοινό, Γαλλίδα φιλόσοφο Ρασέλ Μπεσπαλόφ.Περισσότερα

Κικέρων, Περί της ειμαρμένης, Εκδόσεις Ροές

Είναι της μοίρας του γραφτό και όπου φτωχός και η μοίρα του, να κάποιες από τις πιο συνηθισμένες εκφράσεις που χρησιμοποιούμε στη νέα ελληνική για να προσδιορίσουμε το προδιαγεγραμμένο τέλος πριν ακόμα μάθουμε τι και πώς συνέβη. Θα είναι μάλλον αυτή η ανθρώπινη ανάγκη να προσδιορίσουμε ένα γεγονός επικαλούμενοι κάτι αόριστο που μας εξουσιάζει. Πόσο πολύ είμαστε άραγε επηρεασμένοι από την ειμαρμένη, στην οποία αναφέρεται ο Κικέρων; Ο ρήτορας και φιλόσοφος Κικέρων, ο οποίος ειρήσθω εν παρόδω μελέτησε εις βάθος τους Αρχαίους Έλληνες, απευθύνεται στον άνθρωπο κάθε εποχής και γράφει με σκοπό να διαμορφώσει τις δικές του απόψεις και θεωρίες σχετικά με αυτό το ζήτημα που απασχολεί χιλιετίες τώρα ολόκληρη την ανθρωπότητα. Αυτό που μας συνέβη και πρόκειται ενδεχομένως να μας συμβεί βασίζεται σε μια αλληλουχία γεγονότων και αιτίων ή απλά ήταν ένα συμβάν θεόσταλτο και άρα εμείς βρισκόμασταν παντελώς ανίκανοι να πράξουμε το ο,τιδήποτε για να το εμποδίσουμε; Αλήθεια, τι πιστεύουμε και τι όχι; Τελικά τόσο πολύ κινούν τα νήματα οι θεοί και οι ανώτερες δυνάμεις και εμείς είμαστε άραγε τα απόλυτα έρμαιά τους;Περισσότερα

Jeremy Black, Μικρή ιστορία της Μεσογείου, Εκδόσεις Πατάκη

Η Μεσόγειος, αυτή η κοιτίδα πολιτισμού και ιστορίας, αγκαλιάζει μια σειρά από χώρες που έχουν το προνόμιο να βρέχονται από τα υπέροχα νερά της και να γεύονται τους καρπούς της γόνιμης γης της. Στους κόλπους της θάλασσας αυτής άνθισε το εμπόριο και οι λαοί ανέπτυξαν διαύλους επικοινωνίας καθώς η Μεσόγειος υπήρξε πάντα μια θάλασσα ανοιχτή για όλους. Στα βουνά της γεννήθηκαν οι Ολύμπιοι θεοί και αυτά επισκέπτονται σήμερα τόσοι και τόσοι τουρίστες. Αυτό το κομμάτι της θάλασσας έζησε τόσα και τόσα γεγονότα μέσα στον χρόνο, είδε τόσα γεγονότα να συμβαίνουν στο σώμα της και ο βυθός της έγινε το μέρος εκείνο όπου η αρχαία κληρονομιά έκανε μόνιμη στάση. Πόλεμοι έλαβαν χώρα, συρράξεις επίσης και όλα αυτά μέσα στους πολλούς αιώνες, η Μεσόγειος λοιπόν υπήρξε ως γεωγραφικό τοπόσημο ένα σημείο αναφοράς και παράλληλα αποτέλεσε πάντα πηγή έμπνευσης για τους ζωγράφους, τους γλύπτες, τους συγγραφείς, τους ποιητές, οι οποίοι και θέλησαν να την τιμήσουν. Στη Μεσόγειο και την ιστορία της είναι αφιερωμένο αυτό το εξαιρετικό πόνημα που προσφέρει ένα ευρύ φάσμα γνώσεων και πληροφοριών για τον ρόλο που έπαιξε δια μέσου της Ιστορίας.Περισσότερα

Φιοντόρ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι, Το ημερολόγιο του συγγραφέα Δ’ & Ε’ και Στ’ μέρος, Εκδόσεις Αρμός

Δύο ακόμα τόμοι με τα ημερολόγια του Ντοστογιέφσκι είναι και πάλι στα χέρια μας, αυτή την φορά σε χαρτόδετη μορφή για να εντρυφήσουμε και πάλι στην προσωπικότητα αυτού του επιφανούς συγγραφέα, δραματουργού και στοχαστή, ενός δημιουργού που επηρέασε πλήθος επίγονων συγγραφέων και του οποίου ο ρόλος στα γράμματα και τη διανόηση αποτέλεσε φάρο. Μέσα από τα ημερολόγια αυτά, μπορούμε και κατανοούμε καλύτερα την ψυχή του συγγραφέα, τις ανησυχίες, τις αγωνίες και τα άγχη του ενώ έχουμε τη δυνατότητα να αισθανθούμε τα βάρη που κουβαλούσε σε όλη τη ζωή του περιπλανώμενος ως πένης αγκαλιά με τη μόνη λύτρωσή του, την γραφή από την οποία άλλωστε αντλούσε και τις λίγες του χαρές. Τραγική μορφή της εποχής του, λοιδορήθηκε, αγνοήθηκε και τελικά πέθανε έχοντας όμως επιτελέσει την αποστολή του να μας μεταφέρει το πνεύμα της σκέψης του.Περισσότερα

Michel Winock, Charles de Gaulle, Εκδόσεις Ποταμός

Σε δύσκολες και ταραγμένες εποχές όπου τα πολιτικά και ιστορικά γεγονότα απαιτούν δυναμικότητα, ψυχραιμία και αποφασιστικότητα, τα κράτη και ο κόσμος γενικότερα έχουν ανάγκη από στιβαρούς και σοβαρούς ηγέτες. Είναι εκείνοι που θα έχουν την τόλμη, την ηγετική ικανότητα και το σθένος να αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους καταστάσεις και να ανταπεξέλθουν στον κρίσιμο ρόλο τους. Τέτοια είναι η περίπτωση του Σαρλ Ντε Γκωλ, ενός στρατιωτικού που με την φυσιογνωμία του κατάφερε να διαδραματίσει πρωταρχικό ρόλο τόσο σε εθνικό όσο και διεθνές επίπεδο. Ο στρατηγός Ντε Γκωλ έχει μείνει στην ιστορία για την παρέμβασή του κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, για την αποφυγή ενός εμφυλίου πολέμου ύστερα από το τέλος του πολέμου αλλά και για την απόφασή του για την αποαποικιοποίηση της Αλγερίας. Ένας άνθρωπος με ηγετική μορφή πάλεψε για την εδραίωση της δημοκρατίας στη Γαλλία και παραιτήθηκε όταν είδε πως δεν ήταν πια αρεστός στο λαό.Περισσότερα

Eric Kastner, Στο χείλος της αβύσσου, Εκδόσεις Πόλις

Για να κατανοήσουμε καλύτερα τον Κέστνερ και το συγκλονιστικό αυτό μυθιστόρημα οφείλουμε να ανατρέξουμε πίσω στην πρόσφατη ιστορία, να σημειώσουμε πως κατά την περίοδο του μεσοπολέμου, μέχρι δηλαδή και το ξέσπασμα του ακόμα πιο καταστροφικού Β’ Παγκοσμίου πολέμου, πέθαναν περισσότεροι άνθρωποι από αυτούς που έχασαν τη ζωή τους κατά τον Μεγάλο πόλεμο. Εκδιώξεις, μίση, πολιτικές εξοντώσεις, πείνα, φτώχεια και αβεβαιότητα οικονομική, πολιτική και κοινωνική επικράτησαν σε όλη τη Γηραιά ήπειρο και όχι μόνο, με εκατομμύρια θύματα. Σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο η αστάθεια και η ευθραυστότητα της συμφωνίας των Βερσαλλιών με την ταπείνωση των ηττημένων Γερμανών συνέδραμαν δίχως άλλο στην ανέλιξη ακροδεξιών δυνάμεων και με αυτόν τον τρόπο τροφοδότησαν τον σπόρο της ανόδου του ναζιστικού μορφώματος που βύθισε τις περισσότερες χώρες στην απόλυτη ανελευθερία και εξαθλίωση. Ο κόσμος άλλαζε προς το χειρότερο και οι ολέθριες εξελίξεις ήταν προ των πυλών.

Ένα μυθιστόρημα που περιγράφει την παρακμή και την τραγωδία που έρχεται

Όταν ένα βιβλίο λογοκρίνεται, η λογοτεχνική του αξία αυτομάτως ανεβαίνει και ο αναγνώστης τις περισσότερες φορές υποπτεύεται τους λόγους απαγόρευσής του. Και αν ούτε αυτό συμβεί, τότε η ιστορία, που είναι δίκαιη στο χρόνο, θα φροντίσει να το επαναφέρει στη θέση που του αξίζει, όπερ και συνέβη με το βιβλίο αυτό. Το βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε το 1931 και το ναζιστικό καθεστώς μέσω των προπαγανδιστικών μέσων του έσπευσε να το καταδικάσει και να το ονομάσει “εκδοτικό σκουπίδι”. Με σημερινούς όρους, η λογοκρισία αυτή αποτελεί την καλύτερη σφαλιάρα στην αναλήθεια απογειώνοντας διαφημιστικά το βιβλίο. Ο Κέστνερ περιγράφει, έχοντας υπάρξει ο ίδιος παρατηρητής της κοινωνίας στην οποία ζει και προσπαθεί να επιβιώσει, την άβυσσο στην οποία έχει περιέλθει ο ήρωάς του, αυτός ο ανώνυμος άνεργος διδάκτορας. Πρόκειται για έναν πραγματικό καθρέφτη της κοινωνίας, είναι ένας από τους πολλούς που πασχίζουν να βρουν μια ικμάδα φωτός και μια σανίδα σωτηρίας μέσα σε ένα προδιαγεγραμμένο χάος. Είναι μια ζωή χωρίς ζωή που περνάει πολύ δύσκολα σε μια συγκυρία όπου όλα φθίνουν και όλα ξεθωριάζουν.

Ο ήρωας του βιβλίου είναι μία φωνή αντίστασης στην ανηθικότητα και τον ξεπεσμό που σαν χείμαρρος έχει κατακλύσει κάθε έννοια αξιοσύνης. Ο Φάμπιαν είναι ένας ακέραιος και έντιμος άνθρωπος, μα το Βερολίνο όπου ζει είναι μια πόλη που κυλιέται στον βούρκο της ακολασίας και της μιζέριας και δεν ξημερώνουν καλύτερες μέρες. Ο ίδιος μοιάζει ως η μόνη φωνή λογικής μέσα σε μία θάλασσα παραλογισμού, μέσα σε μία διαλυμένη από τη μέθη κοινωνία που ζει σε φρενήρεις ρυθμούς και απολαμβάνει τους καρπούς μιας εικονικής ευζωίας λίγο πριν το απόλυτο ναυάγιο και τη βουτιά στο κενό της ανυπαρξίας. Ο Κέστνερ, με δεξιοτεχνία περιγράφει όλα όσα δραματικά θα διαδραματιστούν τα χρόνια που ακολουθούν με την επικράτηση του Χίτλερ, είναι ένας προφήτης του καιρού του. Αυτά τα δραματικά τα έχει ζήσει με το κάψιμο των βιβλίων του, με τη δική του προσωπική εμπειρία αδυναμίας εύρεσης εργασίας, είναι θύμα του καιρού του.

Ο Κέστνερ στο βιβλίο αυτό περιγράφει μία ολόκληρη τραγική συνθήκη για τους ανθρώπους της εποχής του, ανθρώπους σε ένδεια που αναζητούν την τύχη τους. Άνθρωποι στο περιθώριο, άνθρωποι στη δίνη μιας οδυνηρής συγκυρίας, άνθρωποι ταυτισμένοι με μία άστατη περίοδο που συγκλόνισε τον κόσμο και την παγκόσμια κοινότητα. Η πτώση και η κατάπτωση των ηθικών φραγμών, η αδυναμία των ανθρώπων να ζουν μια κανονική ζωή είναι απόρροια μιας πολιτικής κατάστασης σε αποδρομή και αποσύνθεση, ο φόβος και η απειλή κυριαρχούν και διαμορφώνουν μία άνευ προηγουμένου κατάσταση. Η περίοδος ευδαιμονίας που κάποτε υπήρχε τώρα δίνει θέση σε αυτό το σκοτάδι, προσωποποίηση του οποίου είναι οι άνθρωποι στο περιθώριο που σημαίνουν μια νέα σελίδα τραγική στην ευρωπαϊκή και όχι μόνο ιστορία.

Ο Βίλχελμ Ράιχ στο διαχρονικό και απαράμιλλο βιβλίο του με τίτλο “Άκου ανθρωπάκο” έγραφε πως για να κερδίσεις την ευτυχία, πρέπει να παλέψεις για αυτήν. Μα αυτή η ευτυχία εδώ δείχνει απλησίαστη, κάθε ίχνος ελπίδας σβήνεται μέρα με τη μέρα καθώς η δημοκρατία σύντομα θα παραδοθεί σε χέρια που θα την πνίξουν και ήδη τα προεόρτια έχουν ξεκινήσει για αυτή την κάθοδο. Ο ίδιος ο ήρωας μα και ο Κέστνερ παραδομένος και προδομένος από την ίδια του την πατρίδα ζει στο απόλυτο χάος μιας όλα όσα καταθέτει αγγίζουν τη δική του προσωπική ζωή και τους δικούς του προβληματισμούς από τους οποίους δεν κρύβεται. Οι καταστάσεις είναι πραγματικά οριακές και δραματικές αλλά αυτή είναι η δική του συμβολή στην ανάδειξη μιας κοινωνίας που ζει υπογείως και δεν είναι ορατή στους πολλούς γιατί απλά επιθυμούν να την αγνοούν και να αδιαφορούν για αυτό το κομμάτι της.

Με την γραφή του, το μόνο του όπλο γράφει μέσα σε απελπισία: “Είμαι πεπεισμένος ότι, έτσι όπως έχουν τα πράγματα, η ανθρωπότητα έχει μόνο δύο επιλογές: οι άνθρωποι είτε θα είναι δυσαρεστημένοι με τη ζωή τους και θα αλληλοσκοτώνονται, για να βελτιώσουν την κατάστασή τους, είτε θα είναι ευχαριστημένοι, εντελώς θεωρητικά μιλώντας, με τον εαυτό τους και τον κόσμο, και θα αυτοκτονούν από πλήξη. Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Ποιο το νόημα της ύπαρξης του Θεού, όσο ο άνθρωπος συμπεριφέρεται σαν ζώο;”. Το μυθιστόρημα του Κέστνερ που εδώ παρουσιάζεται ολόκληρο καταδεικνύει πως μια κοινωνία μπορεί να κατρακυλήσει στο τέλμα όταν όλες οι αξίες αποδυναμώνονται και όταν λαοπλάνοι και δημαγωγοί πολιτικοί ξεσκίζουν το σώμα της δημοκρατικής έννοιας, παραδείγματα δηλαδή προς αποφυγή.

“Άλλοι είχαν ένα επάγγελμα, προόδευαν, παντρεύονταν, έκαναν παιδιά στις γυναίκες τους και πίστευαν πως αυτό είναι το σωστό. Κι εκείνος είχε καταλήξει, και μάλιστα με τη θέλησή του, να στέκεται πίσω από τον φράχτη, να κοιτάζει και να εισπράττει το μηνιάτικο της απελπισίας”